Οσο και αν το ερώτημα μοιάζει παράξενο, ίσως και εξωπραγματικό, η αλήθεια είναι πως υπάρχει άμεση σχέση ανάμεσα στη στέγη του Ηρωδείου και τις ρωμαϊκές γέφυρες. Την απάντηση δίνει ο καθηγητής Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής στο ΕΜΠ Μανόλης Κορρές, μέσω του βιβλίου του «Η Στέγη του Ηρωδείου και άλλες γιγάντιες γεφυρώσεις» από τις εκδόσεις «Μέλισσα».
Το βιβλίο θα παρουσιαστεί την προσεχή Κυριακή 12 Οκτωβρίου, στις 6.30 μμ. Μια παρουσίαση που θα πραγματοποιηθεί στο ίδιο το μνημείο, το οποίο ανεγέρθηκε μεταξύ 160 και 169 μ. Χ. μετά από απαλλοτριώσεις επί τεσσάρων οικοδομικών τετραγώνων και την επίλυση σύνθετων αρχιτεκτονικών προβλημάτων, όπως η κάλυψή του με ενιαία στέγη, χωρίς ενδιάμεσους στύλους. Ο Μανόλης Κορρές μίλησε όμως στο ΑΠΕ εξηγώντας την υπέροχη σχέση μεταξύ του Ηρωδείου και των ρωμαϊκών γεφυρών!
«Η Στέγη του Ηρωδείου δεν ήταν συνηθισμένη, αλλά έγινε δυνατή επειδή οι Ρωμαίοι μεταφέρανε τις καταπληκτικές ανακαλύψεις τους για τη γεφυροποιία. Γι' αυτό κι ένα μέρος του βιβλίου αναφέρεται στις ρωμαϊκές γιγάντιες γέφυρες που έγιναν στην Ευρώπη. Η Στέγη του Ηρωδείου αποτελεί παγκόσμιο ρεκόρ, δεν ξανάγινε στέγη με τόσο μεγάλο άνοιγμα παγκοσμίως», εξηγεί ο καθηγητής, που έλυσε το μυστήριο της κατασκευής της, το οποίο απασχολούσε επί μακρόν τους ειδικούς. «Το «κλειδί»για την επίλυση του αινίγματος είναι ότι η Στέγη του Ηρωδείου δεν έγινε με την τεχνική σχεδιασμών στεγών, αλλά με τις μεθόδους σχεδιασμού γεφυρών. Με αυτή μου την ιδέα και με τις γνώσεις γύρω από τις ρωμαϊκές γέφυρες δόθηκε η εξήγηση για τη στέγαση του Ηρωδείου», επισημαίνει ο κ. Κορρές.
Πώς όμως ξεκίνησαν όλα; «Η αφορμή για να κοιτάξω με προσοχή το ζήτημα δόθηκε το 1985, έτος εορτασμού της κηρύξεως της Αθήνας ως πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης. Τότε είχαμε την ιδέα να παρουσιάσουμε διάφορες εκθέσεις, ιστορικές, αρχαιολογικές, τοπιογραφικές, αρχιτεκτονικές, που θα αναφέρονταν στην Αθήνα.
Σ' εμένα έπεσε η ενότητα ‘Αρχαία Αθήνα'. Σκέφτηκα λοιπόν να ετοιμαστούν μακέτες που να δείχνουν διαχρονικά την εξέλιξη κατά κύριο λόγο της Ακρόπολης, ακολούθως και της πόλης», αναφέρει. Το πρόβλημα προέκυψε στην τέταρτη κατά χρονολογική σειρά μακέτα, που αφορούσε τον ιερό βράχο και τα μνημεία του από την κλασική εποχή ως τον 2ο αι. μ. Χ. «Πώς έπρεπε να απεικονιστεί το Ηρώδειο; Ως ένα ανοιχτό θέατρο, όπως της Επιδαύρου; Μπορούσα βέβαια να καταφύγω στην υπεκφυγή, να το έδειχνα υπό κατασκευή, οπότε θα έκρυβα την αμηχανία μου μπροστά στο ζήτημα.
Σκέφτηκα όμως ότι θα ήταν ένας πολύ εύκολος τρόπος να παρακάμψω την ανάληψη κάποιας ευθύνης σε ένα παλιό επιστημονικό ερώτημα. Αποφάσισα έτσι να βρω τη λύση», εξηγεί. Η έρευνα και οι οξείς παρατηρήσεις του τον οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι το Ηρώδειο ήταν στεγασμένο, γι' αυτό και στη μακέτα -που σήμερα εκτίθεται μαζί με τις υπόλοιπες στο Μουσείο της Ακρόπολης- το Ηρώδειο απεικονίζεται με στέγη.
«Κρατάμε όμως ότι ο πρώτος που ήταν βέβαιος ότι το κτίριο είχε στέγη, αν και δεν ήταν σε θέση να την αναπαραστήσει, ήταν ο Σέρτζιο Ιβάνοφ, ένας από τους τρεις αρχιτέκτονες που μελέτησαν το Ηρώδειο το 1858, όταν δηλαδή ολοκληρώθηκαν οι ανασκαφές στο μνημείο. Έκτοτε υπήρξε πόλωση. Οι περισσότεροι πίστευαν ότι δεν είχε στέγη για τον απλούστατο λόγο ότι κάτι τέτοιο ήταν αδύνατον. Όποιον και να ρωτούσατε θα σας έλεγαν ότι ο χώρος ήταν τεραστίων διαστάσεων για να γεφυρωθεί αυτή η έκταση χωρίς ενδιάμεσα στηρίγματα, ενώ ακόμα κι αυτοί που κατάφεραν να κρατήσουν ζωντανό επιστημονικά το θέμα, έμεναν πάντα με το πρόβλημα ότι κάτι τέτοιο ήταν οριακά δυνατόν», επισημαίνει ο κ. Κορρές.
Τα χρόνια πέρναγαν. Η μακέτα με το στεγασμένο Ηρώδειο φωτογραφήθηκε και δημοσιεύτηκε αρκετές φορές από επιστήμονες κυρίως ξένους, οι οποίοι έλεγαν ότι το αποτέλεσμα αυτό είναι έγκυρο. Ωσότου πριν από 10 και πλέον χρόνια δύο Ιταλοί κλασικοί αρχαιολόγοι σε μελέτη τους για τον Ηρώδη τον Αττικό και το Ηρώδειο είπαν ότι ως προς τη στέγη ο κ. Κορρές είχε κάνει λάθος.
«Ήταν η πρώτη φορά που συνέβαινε, ήμουν πολύ τυχερός ως τότε να μην με έχουν πιάσει να έχω κάνει λάθος. Στενοχωρήθηκα γιατί ήμουν βέβαιος ότι δεν είχαν προσέξει καλά. Έτσι, σ' ένα συνέδριο στη Ρώμη, συνάντησα τον Ιταλό συνάδελφο κ. Γκάλι, έναν εκ των αρχαιολόγων, που εντωμεταξύ είχε γίνει καθηγητής. Τον πιάνω και του λέω ‘βρε παιδί μου, γιατί το έγραψες;'. Μου λέει ‘κι εσύ έδωσες μια μακέτα χωρίς να έχεις αναφέρει την παραμικρή απόδειξη, έτσι κι εμείς θεωρήσαμε ότι ήταν απλώς μια υπόθεση'. Του είπα ότι δεν είναι μια υπόθεση, αλλά ότι έγινε μετά από πολύ σοβαρή μελέτη και του τα εξέθεσα τα κύρια επιχειρήματα του Σέρτζιο Ιβάνοφ και προσέθεσα και το δικό μου, τις θερμικές βλάβες (σσ. ότι οι θερμικές βλάβες των λίθων στο Ηρώδειο ήταν τόσο εκτεταμένες που μόνο μια πυρκαγιά στη στέγη του θα μπορούσε να προκαλέσει). Γούρλωσε τα μάτια ο συνάδελφος, μου είπε ότι λυπάται πάρα πολύ και ότι στην πραγματικότητα δεν είχε καταλάβει», διηγήθηκε με έμφαση.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, ο καθηγητής δέχτηκε «πιέσεις» από συναδέλφους του, κυρίως ξένους, για τη δημοσίευση των ερευνών του. Η κατάλληλη συγκυρία ήρθε όταν του προτάθηκε να κάνει ένα ακόμα βιβλίο από τη σειρά των Εκδόσεων «Μέλισσα». Ο τόμος «Η Στέγη του Ηρωδείου και άλλες γιγάντιες γεφυρώσεις» αποτελείται από τρία μέρη και τέσσερα παραρτήματα. Το πρώτο μέρος είναι μια μυθοπλασία. «Αισθανόμουν πάντα την ανάγκη να γράψω μια μικρή μυθοπλασία γύρω από τα πρόσωπα. Έχει μείνει το μνημείο, αλλά κάποιοι άνθρωποι το έφτιαξαν. Έτσι έγραψα μια εξιστόρηση με τη μορφή διαλόγου, σαν θεατρικό έργο, όπου παρελαύνουν διάφορα πρόσωπα, τα οποία μιλάνε, λένε τους καημούς τους, διαφωνούν, συμφωνούν, υπάρχουν ίντριγκες, γίνεται μια πλεκτάνη, πλέκεται ένα μυστήριο. Στο τέλος υπάρχει και μια έκπληξη, μια ανατροπή, που θα μπορούσε να είναι η αρχή μιας επόμενης ιστορίας», σημειώνει. Το δεύτερο μέρος αφορά το επιστημονικό θέμα του Ηρωδείου και της Στέγης, καθώς και άλλα, που αναφέρονται στην πολεοδομία της αρχαίας γειτονιάς. Γιατί, όπως εξηγεί ο κ. Κορρές, «το Ηρώδειο δεν ξεφύτρωσε εκεί. Έγιναν αγορές, απαλλοτριώσεις, διοικητικές πράξεις για να αποκτήσει το έδαφος τόσο κοντά στην Ακρόπολη». Τέλος, το τρίτο μέρος «μιλά» για τις γιγάντιες γεφυρώσεις.
Από τα παραρτήματα, το πρώτο αναφέρεται στη Στοά του Ευμένους, που «κατά κάποιο τρόπο προσδιόρισε το Ηρώδειο, καθώς τα δύο κτίρια ενώνονται, είναι δεμένα ''σφιχτά'' μεταξύ τους», όπως λέει ο ίδιος.
Ακολουθεί άλλο ένα παράρτημα με το αυτούσιο κείμενο της ανασκαφής του μνημείου, όπως το έγραψε ο ανασκαφέας του Κ. Πιττάκης περί τα μέσα του 19ου αι., ενώ το τρίτο παράρτημα αναφέρεται σε ένα μικρό μνημείο που ήταν εντοιχισμένο στο Ηρώδειο και το οποίο ήταν αφιερωμένο στον Γάλλο φιλέλληνα Φαβιέρο. Τέλος, το τέταρτο παράρτημα, που συνέγραψε η αρχιτέκτων μηχανικός και καθηγήτρια μουσικής. Σύλβια Κουτρούλη, αφορά την αρχαία ελληνική μουσική, ένα θέμα που έχει ιδιαίτερη συνάφεια με το μνημείο, όπου κατά κύριο λόγο ανέβαιναν μουσικά έργα.
Στον τόμο, που φυλλομετρά περίπου 200 σελίδες, συμπεριλαμβάνονται 130 εικόνες, από τις οποίες οι 100 είναι σχέδια του Μ. Κορρέ, ενώ το βιβλίο προβλέπεται να κυκλοφορήσει και στην αγγλική γλώσσα.
Την εκδήλωση, στην οποία θα μιλήσει ο συγγραφέας, θα προλογίσουν ο πρόεδρος του Μουσείου της Ακρόπολης καθηγητής Δημήτριος Παντερμαλής και ο προϊστάμενος της Α΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Κωνσταντίνος Κίσσας. Για τη συμμετοχή στην παρουσίαση είναι απαραίτητη η επίδειξη πρόσκλησης.
Πηγή Αθηναϊκό Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, συντάκτρια Ελ. Μάρκου