Ποια σελίδα έχει τα περισσότερα like; Ποιου καλλιτέχνη οι αναρτήσεις συγκεντρώνουν τη μεγάλη προτίμηση του κοινού; Αυτά είναι τα σύγχρονα προβλήματα στον εικονικό-πραγματικό κόσμο του Facebook.
Μόνο που ό,τι φαίνεται δεν είναι απαραίτητα και αυτό που είναι. Που σημαίνει ότι κάποιες σελίδες εμφανίζουν υπερδιπλάσια like από αυτά που θα είχαν πραγματικά αν ακολουθούσαν την... ευθεία οδό. Επειδή, όμως, τα social media είναι πλέον ο σύγχρονος τρόπος διαφήμισης προϊόντων, εταιρειών και προσώπων, αρκετοί είναι αυτοί που οδηγούνται στις «φάρμες των like» για να αυξήσουν το κοινό τους.
Όπως αναφέρει και το left.gr, το Facebook με τη σειρά του επικροτεί τις πρακτικές αυτές δίνοντας την ευκαιρία στους χρήστες να πατήσουν like στις σελίδες που τους ενδιαφέρουν και στη συνέχεια να ενημερώνονται για την πορεία των προϊόντων. Το Facebook στοχοποιώντας χρήστες ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους, προτείνει σελίδες που πιστεύει πως τους ταιριάζουν καλύτερα και για αυτή την υπηρεσία αμείβεται αδρά από τις εταιρίες που το χρησιμοποιούν ως μέσο προώθησης.
Υπάρχει ωστόσο και ένας ακόμη τρόπος προώθησης μέσω Facebook ο οποίος έχει αρχίσει να εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια και αφορά στα like επί πληρωμή. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω από «φάρμες like», μία υπηρεσία που πωλούν διάφοροι ιστότοποι στους ενδιαφερόμενους και υπόσχεται ένα συγκεκριμένο αριθμό likes στη σελίδα τους.
Μια αποκαλυπτική έρευνα
Το πανεπιστήμιο UCL του Λονδίνου με επικεφαλής τον Εμιλιάνο ντε Κριστοφάρο προσπάθησε να διερευνήσει τον σκοτεινό κόσμο των like, έτσι όπως σχηματοποιείται από τις λεγόμενες φάρμες.
Η μέθοδος που ακολούθησαν ήταν να κατασκευάσουν δεκατρείς σελίδες στο Facebook με τη γενική περιγραφή «Εικονικός Ηλεκτρισμός» αλλά χωρίς κανένα περιεχόμενο πέρα από την προτροπή «Αυτή δεν είναι αληθινή σελίδα, παρακαλούμε να μην της κάνετε like».
Στη συνέχεια ακολούθησαν δύο πρακτικές: για τις πέντε από τις σελίδες χρησιμοποίησαν τις διαφημίσεις μέσω του Facebook (Ads στην τιμή των 5 ευρώ την ημέρα) ώστε να προκύψουν επισκέψεις στις σελίδες αυτές. Η κάθε καμπάνια ορίστηκε για ξεχωριστές γεωγραφικές περιοχές: τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, την Ινδία, την Αίγυπτο και μία για όλο τον κόσμο. Για τις υπόλοιπες οχτώ σελίδες ενοικιάστηκαν υπηρεσίες από τις πιο γνωστές φάρμες like που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο. Οι φάρμες κόστισαν στους ερευνητές από 55 έως 150 ευρώ, και εγγυόνταν 1.000 likes τις επόμενες 15 ημέρες.
Περίεργα ευρήματα – ψεύτικα likes
Τα αποτελέσματα είναι άκρως ενδεικτικά, όπως περιγράφουν στην έρευνα τους οι επιστήμονες: η πρώτη μέθοδος απέφερε 32 likes από τις ΗΠΑ, 44 από τη Γαλλία, από 500 για την Ινδία και την Αίγυπτο και επίσης 500 για τη παγκόσμια διαφημιστική καμπάνια, τα περισσότερα εκ των οποίων από την Ινδία. Οι χρήστες που έκαναν τα like είχαν κατά μέσο όρο περισσότερους από 300 φίλους κάτι που συμφωνεί και με το παγκόσμιο μέσο όρο, ήταν όμως επιφανείς «likers» έχοντας μεταξύ 600 και 1000 likes σε αντίστοιχες σελίδες, όταν ο μέσος όρος για ένα χρήστη είναι 40.
Τα ευρήματα από τις φάρμες των like είναι ακόμη πιο περίεργα καθώς ενώ στη διαφημιστική καμπάνια μέσω Facebook τα likes ήταν ισοκατανεμημένα με το χρόνο, οι φάρμες παρήγαγαν likes μαζικά. Μία από τις φάρμες για παράδειγμα έδωσε 700 likes τις πρώτες τέσσερις ώρες και στη συνέχεια κανένα άλλο, κάτι που σημαίνει πως πρόκειται κατά πάσα πιθανότητα για αυτοματοποιημένα προφίλ (bots) που κάνουν τυφλά like. Οι υποτιθέμενοι χρήστες μάλιστα έχουν στο λογαριασμό τους έναν πολύ μεγάλο αριθμό από likes της τάξεως των 1200-1800.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν πως τα αποτελέσματα αυτά κάνουν πασιφανές το γεγονός πως τα περισσότερα από τα likes είναι ψεύτικα και δεν ανταποκρίνονται σε πραγματικούς ανθρώπους. Επισημαίνουν επίσης το γεγονός πως παρόλο που το Facebook θα ήταν σε θέση να εμποδίσει αυτές τις τακτικές, δε φαίνεται να επιθυμεί να το κάνει. Καταλήγουν ωστόσο πως αυτό δε σημαίνει πως δεν είναι αποδοτική μία διαφημιστική καμπάνια στο εν λόγω μέσο, όμως θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και αυτές οι παράμετροι στην αξιολόγησή της απόδοσής της.