Το θέμα τραβάει καιρό και όσο υπάρχουν αντιμαχόμενες πλευρές, τόσο θα αναπτύσσεται πολεμική απέναντι στη ζώνη ελεύθερου εμπορίου που είναι ο πυρήνας των διαπραγματεύσεων ανάμεσα στην ΕΕ και τις ΗΠΑ.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν δέχονται την προστασία των προϊόντων ονομασίας προέλευσης (ΠΟΠ) και αυτό θα έχει ως άμεσο αποτέλεσμα, αρκετά ελληνικά προϊόντα (και όχι μόνο) να χάσουν το καθεστώς της αποκλειστικότητας που έχουν αυτή τη στιγμή.
Όπως σημειώνει η Deutche Welle, tο πρόβλημα ανέδειξε η αυστριακή ευρωβουλευτής Ελίζαμπετ Κέστινγκερ σε σχετική συζήτηση αυτήν την εβδομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η Κέστινγκερ, η οποία είναι αντιπρόεδρος της Ομοσπονδίας Αγροτικών Συλλόγων στη χώρα της, λέει ότι η Ευρώπη διαθέτει περισσότερα από 3.000 «προστατευμένα προϊόντα», αλλά η νομική κατοχύρωσή τους κινδυνεύει σε μία μελλοντική ευρωαμερικανική ζώνη ελεύθερων συναλλαγών.
«Τα Προϊόντα Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) και τα προϊόντα γεωγραφικών ενδείξεων (ΠΓΕ) αποτελούν ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της Ευρώπης λόγω μακράς παράδοσης στις καλλιέργειες υψηλής ποιότητας» εξηγεί η Αυστριακή ευρωβουλευτής στην Deutsche Welle. «Αλλά για τους Αμερικανούς όλα αυτά είναι εμπορικοί φραγμοί- για παράδειγμα οι οινοπαραγωγοί στην Καλιφόρνια θα ήθελαν να παράγουν κι εκείνοι 'οίνο Καμπανίαςʼ. Πρέπει λοιπόν οι αγρότες και το Ευρωκοινοβούλιο να πιέσουν, για να προστατευθούν αυτά τα προϊόντα, που εκφράζουν και την ιδιαίτερη ταυτότητα των περιφερειών της Ευρώπης».
Στα «προστατευμένα προϊόντα» περιλαμβάνεται η φέτα και άλλα παραδοσιακά ελληνικά εδέσματα. Πρόσφατα ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Γιώργος Καρασμάνης συναντήθηκε στο Λουξεμβούργο με τον αμερικανό ομόλογό του Τομ Βίλσακ, για να θέσει το ζήτημα των ΠΟΠ. Την ίδια στιγμή όμως ο Βίλσακ δέχεται πιέσεις από την Ουάσιγκτον. 55 γερουσιαστές του ζήτησαν πρόσφατα, σε κοινή επιστολή, να καταργηθούν οι «περιορισμοί» σε ονομασίες τυριών, περιλαμβανομένης της φέτας. Η Ελίζαμπετ Κέστινγκερ καλεί την ΕΕ να αντιδράσει. Θα καταφέρουν όμως οι Ευρωπαίοι να πείσουν τους Αμερικανούς; «Αυτό εξαρτάται από τη διαπραγματευτική δεινότητα της Κομισιόν» λέει η ίδια. «Αλλά θέλω να τονίσω το εξής: στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχουμε ξεκαθαρίσει ότι δεν πρόκειται να δώσουμε τη συγκατάθεσή μας σε μία συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών που καταργεί τις ονομασίες προέλευσης ή και άλλα κεκτημένα των Ευρωπαίων παραγωγών».
«Έλλειψη διαφάνειας» στις διαπραγματεύσεις
Εάν η ευρωβουλευτής του Λαϊκού Κόμματος επιμένει ιδιαίτερα στην προστασία των αγροτών, η ομάδα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς εστιάζει την κριτική της περισσότερο σε θέματα διαφάνειας, καθώς και στην επιρροή των ισχυρών λόμπι. Όπως δηλώνει ο γερμανός ευρωβουλευτής της Αριστεράς Χέλμουτ Σολτς «η κριτική αφορά πρώτα απ΄όλα ένα θέμα αρχής, ότι κατά την άποψή μας δεν υπάρχει διαφάνεια και κανείς δεν αντιλαμβάνεται ποιό ακριβώς είναι το αντικείμενο της διαπραγμάτευσης.
Κατά δεύτερον επικρίνουμε το ότι ΕΕ και ΗΠΑ επιχειρούν να συμφωνήσουν σε κοινές προδιαγραφές παραγωγής, αλλά και να επιβάλλουν αυτές τις προδιαγραφές στον υπόλοιπο κόσμο. Νομίζω ότι αυτό δείχνει νοοτροπίες του 19ου και του 20ου αιώνα. Και τρίτον, πιστεύουμε ότι ενώ οι μεγάλες επιχειρήσεις έχουν πρόσβαση στα διαπραγματευόμενα μέρη, οι απλοί πολίτες δεν έχουν αυτή τη δυνατότητα».
Πάντως ο Χέλμουτ Σολτς πιστεύει ότι η ευρω-αμερικανική ζώνη ελεύθερου εμπορίου δεν θα προκαλούσε προβλήματα μόνο στον παραγωγό που διαθέτει μικρό κλήρο- σε αντίθεση με τον αμερικανό αγρότη- αλλά και σε μεγαλύτερες επιχειρήσεις. «Ασφαλώς κατανοώ τους φόβους που εκφράζουν όλοι, τόσο οι μεγάλες αγροτικές επιχειρήσεις- ή οι συνεταιρισμοί στη Γερμανία- όσο και ο μικρός παραγωγός ελαιόλαδου στην Ελλάδα ή στην Ιταλία. Γι αυτό λέω ότι ανησυχώ για την έλλειψη διαφάνειας. Εάν οι Αμερικανοί δεν αναγνωρίζουν τα Προϊόντα Γεωγραφικής Ένδειξης και η Ευρώπη επιμείνει σε αυτό το σημείο, τότε θα πρέπει να υποχωρήσει σε κάποιο άλλο. Αλλά δυστυχώς ούτε το Ευρωκοινοβούλιο, ούτε τα εθνικά κοινοβούλια, ούτε η κοινή γνώμη έχουν εικόνα για το πού και πώς θα γίνουν οι όποιοι συμβιβασμοί», λέει ο γερμανός ευρωβουλευτής στην Deutsche Welle.
«Υποκριτές» οι επικριτές;
Για τον επικεφαλής των γερμανών φιλελευθέρων Αλεξάντερ Λάμπσντορφ όλα αυτά είναι δευτερεύοντα, αν όχι και προσχηματικά. «Πρόκειται περί υποκρισίας» δηλώνει ο έμπειρος ευρωβουλευτής. «Όλοι λέμε ότι θέλουμε ανάπτυξη και νέες θέσεις εργασίας στην Ευρώπη. Αλλά από πού θα έρθουν οι θέσεις εργασίας; Από την έρευνα, την καινοτομία, από νέα προϊόντα και υπηρεσίες, από νέες αγορές. Προσπάθησε η Airbus να μπει στην αμερικανική αγορά εξοπλισμών, αλλά δεν τα κατάφερε. Εκεί θα μπορούσαμε να έχουμε νέες θέσεις εργασίας. Άλλο παράδειγμα: τα τρόφιμα Στην Αμερική κανείς δεν αγοράζει ευρωπαϊκά τυριά, γιατί βάζουν δασμούς πάνω από 100%. Αν μειωθούν οι δασμοί, τότε θα αυξηθούν οι θέσεις εργασίας στην Ευρώπη».
Μήπως λοιπόν οι Ευρωπαίοι παραγωγοί, αντί απλώς να προστατεύουν τα σημερινά κεκτημένα, πρέπει να αναζητήσουν και τις δικές τους μελλοντικές ευκαιρίες στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού μετά την κατάργηση των υψηλών δασμών στα προϊόντα τους; Το επιχείρημα ακούγεται πειστικό, αλλά η Ελίζαμπετ Κέστινγκερ υποστηρίζει ότι δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα: «Κατά μέσο όρο η δασμολογική επιβάρυνση αγροτικών προϊόντων από την Ευρώπη στις ΗΠΑ κυμαίνεται μόλις γύρω στο 3%. Εντάξει, υπάρχουν εξαιρέσεις όπως τα γαλακτοκομικά ή το βόειο κρέας, αλλά δεν είναι εκεί το πρόβλημα. Αυτό που μας ανησυχεί περισσότερο είναι οι διαφορετικές προδιαγραφές ποιότητας. Στην Ευρώπη έχουμε πιο αυστηρές διατάξεις για την προστασία των ζώων ή για την εκτροφή πουλερικών, αυτό αντανακλάται στο κόστος παραγωγής. Όλα αυτά πρέπει να τα δούμε στη συνέχεια».