Πού καταλήγουν όλα τα πλαστικά σκουπίδια που βρίσκουμε στις θάλασσες και τις ακτές και πόσο πραγματική είναι τελικά η περιβαλλοντική απειλή; Την απάντηση δίνει ο θαλάσσιος περιβαλλοντολόγος Αντρέ Κοζάρ Καμπάνας που μαζί με τους συνεργάτες του ολοκλήρωσε τον πρώτο χάρτη σκουπιδιών στους ωκεανούς της Γης.
Η εργασία τους, που δημοσιεύθηκε αυτό το μήνα στα Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών, βρήκε εκατομμύρια κομμάτια των πλαστικών απορριμμάτων να επιπλέουν σε πέντε μεγάλους υποτροπικούς κυκλώνες στους ωκεανούς του κόσμου.
Οπως επισημαίνουν ωστόσο οι ερευνητές, η παραγωγή πλαστικών έχει τετραπλασιαστεί από το 1980, και ο άνεμος, τα κύματα και ο ήλιος, διασπούν συνεχώς το πλαστικό σε μικροσκοπικά κομμάτια στο μέγεθος κόκκων ρυζιού. Ετσι, πιθανότατα υπάρχει πολύ περισσότερο πλαστικό που επιπλέει στις θάλασσες από αυτό που καταγράφει ο χάρτης.
Οπως επισημαίνει ο Κοζάρ, καθηγητής περιβαλλοντολογίας στο Πανεπιστήμιο Καντίζ στην Ισπανία: «δεν γνωρίζουμε ακόμη τι επιπτώσεις θα έχουν αυτά τα πλαστικά κομμάτια στο βαθύ ωκεανό, στο μεγαλύτερο και πιο ανεξερεύνητο οικοσύστημα της Γης. «Δυστυχώς, η συσσώρευση των πλαστικών στο βαθύ ωκεανό θα μπορούσε να τροποποιήσει αυτό το αινιγματικό οικοσύστημα πριν καταφέρουμε να το εξερευνήσουμε.»
Η ερευνητές, με αποστολή δύο πλοίων πέρασαν εννέα μήνες μελετώντας τις θάλασσες του κόσμου. Αλλά ο Κοζάρ, χρησιμοποίησε επίσης και τα δεδομένα που συνέλεξαν άλλα τέσσερα άλλα πλοία που είχαν ταξιδέψει στις πολικές περιοχές, το Νότιο Ειρηνικό, και το Βόρειο Ατλαντικό για να ολοκληρώσει το χάρτη.
Η ομάδα ανέλυσε συνολικά 3.070 δείγματα νερού: «Μια από τις πιο εντυπωσιακές παρατηρήσεις ήταν η ευδιάκριτη παρουσία των πλαστικών στα δείγματα από την επιφάνεια, ακόμα και χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τις ηπείρους. Τα πλαστικά σκουπίδια στο Νότιο Ατλαντικό ήταν ένα από τα πιο σοκαριστικά σημεία της έρευνας»
Ο Κοζάρ επισημαίνει επίσης, ότι πολλά από τα κομμάτια πλαστικών καταναλώνονται από μικρά ψάρια, τα οποία ζουν στη σκοτεινή μεσοπελάγεια ζώνη, 180 έως 1.000 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Λίγα είναι γνωστά σχετικά με αυτά τα μεσοπελάγεια ψάρια, τα οποία κρύβονται στο σκοτάδι του ωκεανού για να αποφύγουν τα αρπακτικά ζώα και κολυμπούν στην επιφάνεια τη νύχτα για να τραφούν.
«Βρήκαμε πλαστικά στα στομάχια των ψαριών που συλλέξαμε από αυτές τις ζώνες. Ενα από τα πιο κοινά μεσοπελάγεια ψάρια είναι το lantern fish που αποτελεί τον κύριο σύνδεσμο στην τροφική αλυσίδα της τροπικής ζώνης ανάμεσα στο πλανγκτόν και τα θαλάσσια σπονδυλωτά. Επειδή χρησιμεύσει ως κύρια πηγή τροφής για εμπορικά ψάρια συμπεριλαμβανομένων του τόνου και του ξιφία, οποιοδήποτε πλαστικό τρώνε καταλήγει στην τροφική αλυσίδα, φτάνοντας μέχρι τον άνθρωπο» εξηγεί ο Κοζάρ.
«Υπάρχουν αρκετές ενδείξεις που να υποδηλώνουν ότι τα μικρά ψάρια που τρέφονται με πλανγκτόν, καταναλώνουν τα κομμάτια πλαστικού. Αν η υπόθεση αυτή επιβεβαιωθεί, οι επιπτώσεις της ρύπανσης από πλαστικό, ξεπερνάει τα θαλάσσια αρπακτικά και φτάνει μέχρι το τραπέζι μας» προσθέτει.