Οι επιστήμονες και οι εταιρείες αλιείας είχαν για χρόνια υποτιμήσει τον πολύτιμο ρόλο που παίζουν οι μεγάλες φάλαινες στα υγιή οικοσυστήματα των ωκεανών, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη. Μάλιστα, όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες, οι αλιείς που παραπονούνται ότι οι φάλαινες κλέβουν τα ψάρια από τα δίχτυα τους κάνουν τεράστιο λάθος.
Η αύξηση του αριθμού των μεγάλων φαλαινών σε όλο τον κόσμο θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιο υγιή ωκεανό με περισσότερα ψάρια, όπως επισημαίνει μία ομάδα επιστημόνων σε σχετική μελέτη που δημοσιεύεται αυτό το μήνα στο περιοδικό Frontiers in Ecology and the Environment.
Η υποτίμηση συνέβη επειδή «όταν οι ωκεανογραφικές μελέτες ξεκίνησαν, οι μεγάλες φάλαινες ήταν σε μεγάλο βαθμό απούσες από το οικοσύστημα γιατί οι άνθρωποι είχαν σκοτώσει τις περισσότερες από αυτές», λέει ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης,Τζο Ρόμαν, βιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Βερμόντ στο Μπέρλινγκτον.
Οι μεγάλες φάλαινες είχαν κυνηγηθεί σε μεγάλο βαθμό μέχρι το 1970. Σε εκείνο το σημείο υπολογίζεται ότι το 66% έως 90% των ζώων είχαν εκλείψει από τα ύδατα των ωκεανών.
Αλλά από τότε, οι μεγάλες φάλαινες άρχισαν σιγά-σιγά να ανακάμπτουν. Υπάρχουν τώρα πάνω από ένα εκατομμύριο φυσητήρες, και δεκάδες χιλιάδες γκρίζες φάλαινες.
Ωστόσο, οι μπλε φάλαινες -το μεγαλύτερο ζώο που υπάρχει στον πλανήτη- αργούν ακόμη πολύ να ανακάμψουν. Στην πραγματικότητα, θα παραμείνουν περίπου στο 1% του αρχικού πληθυσμού τους. Οπως αναφέρει ο Ρομάν, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η απουσία τους μπορεί να άλλαξε το οικοσύστημα με έναν τρόπο που το κατέστησε δύσκολη την επανεμφάνιση τους.
Τα τελευταία χρόνια, οι αριθμοί φαλαινών έχουν αυξηθεί και η τεχνολογία έχει προχωρήσει, ιδιαίτερα τη δυνατότητα να επισημάνετε και να παρακολουθείτε ναυτιλία ζώα-ασχολούμαστε αρχίσει να αποκτήσουν μια καλύτερη κατανόηση του πώς είναι σημαντικές κητοειδών, λέει ο Roman. (Δείτε το video της φάλαινας.)
Οι επιστήμονες αναφέρουν ότι όταν οι φάλαινες τρέφονται, συχνά σε μεγάλα βάθη, και στη συνέχεια επιστρέφουν στην επιφάνεια για να αναπνεύσουν, αναμιγνύουν την υδάτινη στήλη. Αυτό εξαπλώνει τις θρεπτικές ουσίες και τους μικροοργανισμούς στις διάφορες θαλάσσιες ζώνες, εξασφαλίζοντας τροφή για τα άλλα θαλάσσια πλάσματα. Επίσης τα υλικά στα ούρα και περιττώματα των φαλαινών, κυρίως σίδηρο και άζωτο, μπορούν να χρησιμεύσουν ως αποτελεσματικά λιπάσματα πλαγκτόν.
Πολλές μεγάλες φάλαινες μεταναστεύουν σε μεγάλες αποστάσεις για να ζευγαρώσουν, διάστημα κατά το οποίο φέρνουν τα θρεπτικά συστατικά τους. Οταν αναπαράγονται σε μεγάλα γεωγραφικά πλάτη, μεταφέρουν σημαντικά θρεπτικά συστατικά σε νερά που είναι συχνά φτωχά σε πόρους. Ακόμη και πλακούντες τους μπορεί να είναι πλούσιες πηγές των πρώτων υλών για άλλους οργανισμούς, εξηγεί ο Ρομάν, ο οποίος θεωρεί τη μετανάστευση των φαλαινών «ιμάντα μεταφοράς» των θρεπτικών ουσιών γύρω από τον ωκεανό.
Ακόμη και στο τέλος της ζωής της, μία φάλαινα αποδεικνύεται εξαιρετικά χρήσιμη. Οταν ένα από αυτά τα τεράστια θηλαστικά πεθαίνει, το σώμα του βυθίζεται στον πυθμένα της θάλασσας, όπου τρέφει μοναδικά οικοσυστήματα από ψάρια, καβούρια και σκουλήκια, πολλά είδη από τα οποία είναι εξαιρετικά σπάνια και δεν εντοπίζονται πουθενά αλλού.
Για δεκαετίες ορισμένοι επαγγελματίες αλιείς διαμαρτύρονται ότι οι φάλαινες τρώνε τα ψάρια που προσπαθούν να πιάσουν. Η κυβέρνηση της Ιαπωνίας μάλιστα, έφτασε κάποτε στο σημείο να πει ότι η φαλαινοθηρία είναι απαραίτητη επειδή «οι φάλαινες απειλούν την αλιεία μας»
Ο Ρομάν ωστόσο εξηγεί λύνοντας την παρεξήγηση: «είναι πολύ πιο περίπλοκο από αυτό. Οι μελέτες δείχνουν ότι η ύπαρξη των φαλαινών οδηγεί σε περισσότερα ψάρια στους ωκεανούς»
Το επόμενο βήμα, λέει, είναι να διεξάγει περισσότερες μελέτες σε αυτές τις διαδικασίες. Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει τους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα πώς ακριβώς το πλαγκτόν και άλλοι οργανισμοί αντιδρούν στην παρουσία των φαλαινών.