El Pais: Ολυμπιακά έργα ρημάζουν από την Αθήνα ως το Πεκίνο και από το Λονδίνο ως το Σαράγιεβο [εικόνες]

Κι αν οι Έλληνες νομίζαμε πως κατείχαμε το μονοπώλιο εγκατάλειψης των ολυμπιακών εγκαταστάσεων κάναμε λάθος. Η ισπανική εφημερίδα «El Pais» έρχεται με ένα αποκαλυπτικό φωτορεπορτάζ να μας διαψεύσει και να μας δείξει σε τι κατάσταση είναι σήμερα τα ολυμπιακά στάδια που το πάλαι ποτέ γνώρισαν ημέρες ολυμπιακής δόξας.

Όπως αναφέρει η εφημερίδα, «το ολυμπιακό όνειρο χρειάζεται χρόνια προσπαθειών για να προσδώσει στη διοργανώτρια χώρα έναν αέρα αστικής αναγέννησης γαρνιρισμένη με παγκόσμια κάλυψη από τα διεθνή ΜΜΕ και την προσέλκυση τουριστών από όλο τον κόσμο». «Όμως τι συμβαίνει όταν έρχεται το τέλος; Όταν μοιραστεί και το τελευταίο μετάλλιο, και το τελευταίο τρόπεο, όταν οι αθλητές επιστρέψουν στις πατρίδες τους, όταν η προσοχή φύγει όπως ήρθε... Τι θα μείνει και τι θα συμβεί στην πόλη που μέχρι χθες ήταν το κέντρο του κόσμου;», αναρωτιέται η αρθρογράφος Paula Arantzazu Ruiz.

Μόλις δύο χρόνια μετά το τέλος των Ολυμπιακών Αγώνων του Λονδίνου, το γήπεδο του χόκεϊ είναι πλημμυρισμένο

Το ερώτημα αυτό οδήγησε τους αμερικανούς φωτογράφους Τζον Πακ και Γκάρι Χάστουιτ να επιστρέψουν σε πόλεις που διοργάνωσαν Ολυμπιακούς Αγώνες στο παρελθόν, προκειμένου να καταγράψουν την εικόνα που παρουσιάζουν σήμερα τα ολυμπιακά έργα. Το ταξίδι ξεκίνησε το 2008 και ολοκληρώθηκε πριν από λίγους μήνες. Σταθμοί του ταξιδιού τους η Βαρκελώνη, το Πεκίνο, το Ελσίνκι, η πόλη του Μεξικού, η Μόσχα, το Λονδίνο, το Λος Άντζελες, το Μόντρεαλ, η Λέικ Πλάσιντ (Νέα Υόρκη), η Ρώμη, το Σαράγιεβο και φυσικά η Αθήνα.

Μασκότ των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου (2008) στοιβαγμένες σε μία από τις εγκαταστάσεις

«Αυτοί οι τόποι σημαίνουν κάτι πολύ ενδιαφέρον και από αρχιτεκτονικής και από πολιτιστικής άποψης» αναφέρει ο Χάστουιτ. «Όταν πάμε σε αυτές τις πόλεις, νιώθουμε κάτι σαν αρχαιολόγοι. Σε πολλές περιπτώσεις, οι ίδιοι οι κάτοικοι δεν έχουν την παραμικρή ιδέα ότι για παράδειγμα το τάδε κτίριο ή ο τάδε δρόμος ή το δείνα έργο κατασκευάστηκε ειδικά για τους Αγώνες. Περνούν καθημερινά δίπλα από αυτά, αλλά ποτέ δεν αναρωτιούνται. Εμένα μου άρεσε πάντα η ιδέα να ανακαλύπτω ιστορίες για πράγματα που θεωρούμε δεδομένα» προσθέτει ο φωτογράφος.

Ωστόσο, για τον Πακ, το όλο εγχείρημά τους δεν συνθέτει παρά «πορνογραφία των ερειπίων» και τίποτα παραπάνω. «Καταγράφουμε αυτό που έχει συμβεί σε όλα εκείνα για τα οποία χρειάστηκαν τεράστιες δαπάνες υποδομής από τις κυβερνήσεις, αλλά και το πώς έχει έχει επηρεάσει τους ανθρώπους» λέει στην ισπανική εφημερίδα και αναρωτιέται: «Ωφελήθηκαν οι άνθρωποι από το γεγονός ότι αποτέλεσαν μέρος των Ολυμπιακών Αγώνων; Είναι οι Αγώνες κάτι για το οποίο πρέπει να νιώθουν υπερήφανοι ή μετανιωμένοι; 'Ολες οι χώρες που έχουν διοργανώσει Αγώνες έχουν τους δικούς τους λόγους για να αγωνιστούν για αυτούς (σ.σ. να τους ξαναδιοργανώσουν), νομίζουν ότι θα είναι πάλι το κέντρο του σύμπαντος. Και φυσικά είναι, αλλά για πάρα πολύ μικρό χρονικό διάστημα».

Στη Λέικ Πλάσιντ για Ολυμπιακό Χωριό χρησιμοποιήθηκε μια φυλακή

Η έρευνά τους είναι γεμάτη από παραδείγματα τόσο εντυπωσιακά όσο και δραματικά. Ενδεικτική είναι η περίπτωση του Λέικ Πλάσιντ, μίας μικρής πόλης στον βορά της Νέας Υόρκης όπου φιλοξενήθηκαν οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του 1980. Το εντυπωσιακό είναι ότι η κρατική χρηματοδότηση δεν ήταν επαρκής για την ολοκλήρωση των έργων, έτσι αντί για την κατασκευή Ολυμπιακού Χωριού, χρησιμοποιήθηκαν για τη φιλοξενία των αθλητών οι νεόκτιστες τότε φυλακές της πόλης. Στην πραγματικότητα, όπως αναφέρει ο Πακ, «οι κρατούμενοι (χωρίς να το γνωρίζουν) βοήθησαν στην κατασκευή των χιονοδρομικών πιστών», αφού τα χρήματα που προορίζονταν για το Ολυμπιακό Χωριό χρησιμοποιήθηκαν για την ολοκλήρωση του χιονοδρομικού κέντρου. «Μετά το τέλος των Αγώνων, οι κρατούμενοι επέστρεψαν στη φυλακή».

Η σημερινή εικόνα από τη φυλακή στο Λέικ Πλάσιντ

Η Αθήνα ήταν μία από τις μεγαλύτερες αποτυχίες στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων

Δεύτερο παράδειγμα που παρουσιάζεται από τους φωτογράφους ως εξ ίσου εντυπωσιακό είναι η περίπτωση της Αθήνας 2004, το οποίο και χαρακτηρίζεται και από τη δημοσιογράφο ως μία από τις «μεγάλες αποτυχίες των Ολυμπιακών που τις θυμόμαστε μέχρι και σήμερα». Ο Πακ αναφέρει: «Τις (ολυμπιακές εγκαταστάσεις) επισκεφθήκαμε μόνο οκτώ χρόνια (2012) μετά το τέλος των Αγώνων, και οι εγκαταστάσεις στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι κλειστές, εγκαταλελειμμένες και καλυμμένες με χαμόκλαδα. Σε πολλές είχαν τοποθετηθεί φύλακες, προκειμένου να αποφευχθεί η φωτογράφιση της βίαιης υποβάθμισης των εγκαταστάσεων».

To Ολυμπιακό στάδιο ποδηλασίας στην Αθήνα

Ο πόλεμος ισοπέδωσε το Σαράγιεβο

Αλλά χωρίς αμφιβολία, τη χειρότερη εικόνα παρουσίαζε το Σαράγιεβο, όπου οι παλιές ολυμπιακές εγκαταστάσεις είχαν καταστραφεί με τον χειρότερο τρόπο. Κατά τη διάρκεια του πολέμου της Βοσνίας, εξηγεί ο Πακ, «οι πίστες για τα έλκηθρα, χρησιμοποιήθηκαν ως τάφρος για τους Σέρβους ελεύθερους σκοπευτές. Τα καθίσματα του Zetra Hall (όπου διεξήχθησαν το 1984 οι αγώνες ταχύτητας στον πάγο) χρησιμοποιήθηκαν για να κατασκευάσουν φέρετρα (για τους νεκρούς του πολέμου) και μετά το κτίριο βομβαρδίστηκε και καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς. Ό,τι απέμεινε, χρησιμοποιήθηκε ως αυτοσχέδιο νεκροτομείο».

Ό,τι απέμεινε από το Zetra Hall

Βαρκελώνη και Λος Άντζελες, τα παραδείγματα προς μίμηση

Πάντως, το πέρασμα του χρόνου δεν είναι το ίδιο καταστροφικό για όλες τις διοργανώτριες πόλεις. Ο Πακ θυμάται τουλάχιστον δύο περιπτώσεις που οι πόλεις πέρασαν με επιτυχία το τεστ του περάσματος των χρόνων. Τρανά παραδείγματα η Βαρκελώνη και το Λος Άντζελες και όπως αναφέρει ο φωτογραφος «αν ήταν στο χέρι μου, θα έλεγα σε κάθε πόλη που ενδιαφέρεται να φιλοξενήσει τους Αγώνες να στείλει αντιπροσώπους στο Λος Άντζελες και τη Βαρκελώνη». «Στην περίπτωση της Βαρκελώνης, πολλά από τα έργα που έγιναν υπήρχαν ήδη ως σχέδια για την αστική αναβάθμιση της πόλης και με αφορμή τη διεξαγωγή των Αγώνων κατασκευάστηκαν. Στην ουσία, οι Αγώνες αποτέλεσαν την τέλεια αφορμή για την αναμόρφωση της παραλίας της πόλης, την κατασκευή νέων οδικών αρτηριών και την αναβάθμιση των γειτονιών. Μίλησα με πολλούς ανθρώπους που μου εξήραν τη σημασία των Αγώνων για την πόλη και ολόκληρη τη χώρα. Μίλησα βέβαια και με ανθρώπους που μου είπαν πως νιώθουν ότι έχει παραμείνει στάσιμη μετά τους Ολυμπιακούς. Ωστόσο η συνολική αντίδραση ήταν θετική. Είναι χωρίς αμφιβολία η πόλη που ωφελήθηκε περισσότερο από τους Ολυμπιακούς Αγώνες».

Το κολυμβητήριο της Βαρκελώνης αποτελεί το κέντρο του υγρού στίβου της πόλης 22 χρόνια μετά το τέλος των Ολυμπιακών αγώνων

Όσο για το Λος Άντζελες, που διοργάνωσε δύο φορές στην ιστορία του Ολυμπιακούς Αγώνες, μία το 1932 και μία το 1984, ο Πακ θυμάται για την τελευταία πως η πόλη άρπαξε την ευκαιρία να προσελκύσει ιδιωτικές πρωτοβουλίες και χορηγίες. «Οι Αγώνες διεξάγονται για να κερδίσουν οι πόλεις χρήματα και για αυτό τον λόγο γίνεται "τέτοια μάχη" μεταξύ των πόλεων», για να διοργανώσουν τους Αγώνες.

Το Ολυμπιακό πάρκο στο Λος Άντζελες