Οι άνδρες που σταματούν τις βεντέτες στην Κρήτη -Οι ειρηνοποιοί που μεσολαβούν μεταξύ αντίπαλων οικογενειών

Μετρά τις λέξεις και οι συγχωριανοί του τον εκτιμούν και τον ακούνε. Στα 85 του, ο Χρήστος Χνάρης έχει πίσω του δεκάδες βεντέτες που δεν είχαν αιματηρή κατάληξη χάρη στην παρέμβασή του. Είναι ένας από τους μεσίτες, τους άνδρες που συμφιλιώνουν αντίπαλες οικογένειες στην Κρήτη πριν χρειαστεί να «μιλήσουν» τα όπλα.

Ο κ. Χνάρης, που κάνει αυτή τη δουλειά από τη δεκαετία του '60 στα Λιβάδια, δεν είναι μόνος. Σε κάθε γειτονικό οικισμό υπάρχουν τουλάχιστον δυο-τρεις άντρες σαν κι αυτόν που λειτουργούν ως ειρηνοποιοί, όπως γράφει σε σχετικό αφιέρωμα η «Καθημερινή». Ενας ξυλοδαρμός, μια ζωοκλοπή ή καταπάτηση εδαφών, κάποια παρεξήγηση θα μπορούσε να πάρει διαστάσεις και να οδηγήσει σε αλυσιδωτές αντιδράσεις, αν οι «μεσίτες» δεν αναλάμβαναν δράση. Μόνο σε περίπτωση φόνου δεν μπορεί να γίνει συμφιλίωση.

Στα κρητικά χωριά, αυτοί οι συμβιβασμοί λέγονται σασμοί. Είναι μια διαδικασία που το ξεκίνημά της χάνεται στα βάθη του χρόνου και διατηρείται μέχρι τις μέρες μας και συχνά εξελίσσεται παράλληλα με τη λειτουργία των αρχών, ή επηρεάζει τις αποφάσεις δικαστηρίων.

Νομικοί της Κρήτης εκτιμούν ότι κάθε χρόνο με τις ενέργειες των συμφιλιωτών αποτρέπονται δεκάδες νέα κακουργήματα. Πριν από τρία χρόνια στο Αμάρι Ρεθύμνου, σε συμπλοκή δύο οικογενειών, ένας άντρας πυροβόλησε και τραυμάτισε έναν άλλο στο γόνατο. Οταν έφτασε η ώρα της εκδίκασης, οι οικογένειες είχαν ήδη συμφιλιωθεί. Το δικαστήριο επέβαλε μικρότερη ποινή στον κατηγορούμενο για πρόκληση βαριάς σωματικής βλάβης και όχι για απόπειρα ανθρωποκτονίας.

Αλλες φορές οι «μεσίτες» καλούνται να παίξουν τον ρόλο του διαπραγματευτή, αναζητώντας φυγόδικους ή έχουν τελέσει συμβιβασμούς και μέσα στις φυλακές. Σε άλλες περιπτώσεις πάλι, δίνουν λύσεις στο φαινόμενο των ζωοκλοπών. Σε τέτοιες περιπτώσεις μεσολαβούν άμεσα, βρίσκουν ποιος πήρε τα πρόβατα και τον πείθουν να παραδώσει μεγάλο αριθμό τους. Ο κλέφτης ενδεχομένως να κρατήσει λίγα ζώα –για τον κόπο του– ενώ το θύμα δεν πρόκειται να μάθει το όνομα του παραβάτη. Μια μέρα θα του υποδείξουν οι μεσολαβητές το σημείο όπου βρίσκεται το κοπάδι του για να το πάρει, όπως αναφέρει το δημοσίευμα.

«Είναι μετρητοί, λίγοι, αυτοί που έχουν την ειδικότητα του μεσίτη», λέει ο κ. Χνάρης στην εφημερίδα. «Αν δεν ξέρεις να μιλήσεις μπορεί να πας για καλό και να κάνεις ζημιά. Μια κουβέντα μπορεί να εξορίσει μια υπόθεση». Ο ίδιος, όπως και όλοι οι μεσίτες, είναι αυτοδίδακτος. «Είμαστε διαβασμένοι από τη φύση, από τα περιστατικά και ξέρουμε κάθε περίπτωση πού πονάει», λέει. Συνήθως το ρόλο αυτό τον αναλαμβάνουν πρόσωπα κύρους στην τοπική κοινωνία, άνω των 30 ετών. Συχνά ένας συμβιβασμός επικυρώνεται με μια βάφτιση, συντεκνιά όπως την αποκαλούν στην Κρήτη, ενώ οι διαπραγματεύσεις μπορεί να διαρκέσουν ακόμη και μήνες, περίοδος στην οποία μπορεί να ζητηθεί από τον ένα εμπλεκόμενο να μην περνά από συγκεκριμένους δρόμους, προκειμένου να μην συναντήσει τον αντίπαλο.

Εφόσον οι δύο πλευρές δεχτούν να μπουν στο σασμό ορίζεται ως χώρος συνάντησης ένα ουδέτερο σπίτι, συχνά αυτό του μεσολαβητή.

Φωτογραφία: Καθημερινή