Τι βλέπουν τα ζώα μπροστά στον καθρέφτη; Είναι άραγε σε θέση να κατανοήσουν ότι απέναντι βρίσκεται ο εαυτός τους, ή θεωρούν το είδωλο τους ως πιθανή απειλή; Σε αυτές τις ερωτήσεις απαντά ο δρ Γκόρντον Γκάλαπ από το Πανεπιστήμιο της Λουιζιάνα με ένα πρωτότυπο πείραμα.
Οπως αναφέρει ο ίδιος, η ιδέα του ήρθε καθώς ξυριζόταν στο μπάνιο: «Συνέβη έτσι απλά. Σκέφτηκα ότι θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να δούμε αν άλλα πλάσματα μπορούσαν να αναγνωρίσουν τους εαυτούς τους στον καθρέφτη».
Το πείραμα ξεκίνησε το 1969, όταν ο Γκάλαπ βρισκόταν στα πρώτα βήματα της καριέρας του, ωστόσο στην πορεία η μέθοδος αυτή εξελίχθηκε σε ένα μάλλον φιλοσοφικό ζήτημα: «το σημαντικό δεν είναι η ικανότητα να αναγνωρίζεις τον εαυτό σου σε ένα καθρέφτη, αλλά το τι λέει αυτό για την ικανότητά σου να συλλαμβάνεις τον εαυτό σου» όπως εξηγεί ο ίδιος
Στα πλαίσια του πειράματος ο Γκάλαπ, απομόνωνε δύο χιμπατζήδες σε κλουβιά και τοποθετούσε έναν καθρέφτη σε κάθε κλουβί επί οκτώ ώρες τη φορά για διάστημα 10 ημερών. Μέσα από μια τρύπα στον τοίχο παρατηρούσε τις αλλαγές στη συμπεριφορά των χιμπατζήδων.
Στην αρχή συμπεριφέρονταν στην αντανάκλαση του εαυτού τους σαν να ήταν ένας άλλος χιμπατζής, προβαίνοντας σε ένα συνδυασμό κοινωνικών, σεξουαλικών και επιθετικών χειρονομιών, με τον καιρό, όμως, άρχισαν να χρησιμοποιούν τους καθρέφτες για να εξερευνούν τα σώματά τους.
«Κοιτούσαν στον καθρέφτη το εσωτερικό της στοματικής τους κοιλότητας, έκαναν διάφορες γκριμάτσες, επιθεωρούσαν τα γεννητικά τους όργανα και έβγαζαν τις τσίμπλες από τα μάτια τους» εξηγεί ο Γκάλαπ.
Στις αρχές του 1990 επέβλεψε ένα παρόμοιο πείραμα, αυτή τη φορά σε δελφίνια. Οπως και οι χιμπατζήδες, τα δελφίνια έμαθαν να χρησιμοποιούν τον καθρέφτη με διάφορους τρόπους.
Ο Γκάλαπ, που πλέον είναι 70 ετών, πιστεύει ότι η επιτυχία των δοκιμών με τον καθρέφτη δείχνει ότι τα ζώα έχουν ένα βαθύ επίπεδο συνείδησης, που περιλαμβάνει την ικανότητα τους να κάνουν τις δικές τους σκέψεις και να παρατηρούν και να κατανοούν το χώρο γύρω τους.