Ο 45χρονος διευθυντής της Λυρικής Σκηνής καταπλήσσει το γερμανικό Τύπο που αποθεώνει την «ωφέλιμη όπερα» στην Ελλάδα της κρίσης [εικόνα]

Εκτενές άρθρο για την Εθνική Λυρική Σκηνή και την κοινωνική διάσταση του έργου της, φιλοξενεί η μεγάλη Γερμανική εφημερίδα Tagesspiegel. Η δημοσιογράφος περιγράφει την εμπειρία της από τις παραστάσεις της Όπερας της Βαλίτσας στην Εθνική Βιβλιοθήκη και τη Μεταμόρφωση, την παράσταση του εκπαιδευτικού προγράμματος Η όπερα διαδραστικά στα δημοτικά σχολεία στον Άγιο Παντελεήμονα, ενώ καταγράφει τις απόψεις του Καλλιτεχνικού Διευθυντή της ΕΛΣ Μύρωνα Μιχαηλίδη, συντελεστών των παραγωγών, αλλά και θεατών των παραστάσεων.

Aκολουθούν μεταφρασμένα αποσπάσματα της Tagesspiegel

«Η ωφέλιμη Όπερα

Προτού γίνουν περικοπές στον τομέα της δημόσιας υγείας στην Ελλάδα, είναι προτιμότερη η διαγραφή του προϋπολογισμού για τον πολιτισμό. Σωστά; Λάθος! Η Εθνική Λυρική Σκηνή της Αθήνας δίνει δωρεάν μίνι παραστάσεις σε όλη την πληγείσα από την οικονομική κρίση χώρα, προσφέροντας έτσι κοινωνικό έργο.
Στο κέντρο της Αθήνας, μπροστά από την μεγαλοπρεπή Εθνική Βιβλιοθήκη με τα μαρμάρινα σκαλοπάτια να ανεβαίνουν και από τις δυο πλευρές της, αντικρίζουμε μια καθημερινή εικόνα: Κυκλοφοριακή κίνηση και θόρυβο στους δρόμους. Εργαζόμενοι προσπαθούν να ανοίξουν το δρόμο τους μέσα στο πλήθος, ομάδες τουριστών κάνουν χαλαρές βόλτες, και πλανόδιοι πωλητές στέκονται στις άκρες των πεζοδρομίων μπροστά από τα εκτεθειμένα «μαϊμού» επώνυμα προϊόντα τους. Όμως, πίσω από τη βαριά είσοδο της Εθνικής Βιβλιοθήκης, η καθημερινότητα μοιάζει να μην αφορά κανέναν. Ακούγεται μουσική. Ήχοι όπερας.

Σε βιβλιοθήκη;
Προχωρώντας προς το αναγνωστήριο η μουσική ολοένα και δυναμώνει και ανοίγοντας την πόρτα αντηχεί το «Finch'han dal vino, calda la testa», η άρια «της σαμπάνιας», το εύθυμο τραγούδι για το ποτό από την όπερα του Μότσαρτ «Ντον Τζιοβάνι».
Είναι η ώρα της πρόβας. Ανάμεσα σε ράφια βιβλιοθήκης που αγγίζουν την οροφή και σειρές από τραπέζια με πράσινες λάμπες ανάγνωσης. Την επόμενη ημέρα μετατρέπονται σε θεωρεία και ο χώρος ανάμεσα στις κολόνες που στηρίζουν το πίσω μέρος της στέγης της Εθνικής Βιβλιοθήκης μετατρέπεται σε σκηνή. Ο σκηνοθέτης χτυπάει σύντομα παλαμάκια, δίνει οδηγίες και ακολουθεί ένα 20λεπτο διάλειμμα. Ο Ντον Τζοβάννι, σήμερα με τζιν, πουκάμισο και αθλητικά παπούτσια, πηδάει πίσω από τη σκηνή και αρπάζει ένα μπουκάλι νερό.
Ο αυτοσχεδιασμός αποτελεί μέρος του προγράμματος της «Όπερας της Βαλίτσας». Το εγχείρημα αυτό της Εθνικής Λυρικής Σκηνής γεννήθηκε πριν από δυο περίπου χρόνια από τον Καλλιτεχνικό Διευθυντή της, Μύρωνα Μιχαηλίδη. Στα πλαίσια αυτού ανεβάζονται γνωστές όπερες σε συντετμημένη μορφή σε δημόσιους χώρους, όπως, στην περίπτωση αυτή, στη Βιβλιοθήκη, αλλά και σε χώρους εργοστασίων, σε σχολεία ή μικρά δημοτικά θέατρα των προαστίων. Τα σκηνικά αποτελούνται μόνο από έναν διακοσμημένο, πτυσσόμενο ξύλινο τοίχο με δυο πόρτες και τίποτα παραπάνω. Το ρόλο της ορχήστρας τον αναλαμβάνει ένας πιανίστας.

Η είσοδος είναι ελεύθερη.
(..) Μια ακόμα πετυχημένη στάση της Όπερας της Βαλίτσας αποτελεί το Συνεδριακό Κέντρο Μεταμόρφωσης στο ομώνυμο προάστιο της Αθήνας. Η αίθουσα είναι ασφυκτικά γεμάτη. Οι χώροι θυμίζουν μάλλον σχολική αίθουσα εκδηλώσεων παρά την αίγλη της όπερας, η ατμόσφαιρα ωστόσο είναι εορταστική. Πολλοί επισκέπτες φορούν βραδινά ρούχα. Κάποιοι παρακολουθούν για πρώτη φορά παράσταση όπερας. Έτσι και ο Παναγιώτης. Ο άντρας γύρω στα 55 φοράει μαύρο παντελόνι κουστουμιού, άσπρο πουκάμισο και μαύρο μπουφάν. Όταν μετά το τέλος της παράστασης στέκεται στο δρόμο, μας εκμυστηρεύεται ότι το σημερινό ήταν μια καλή ευκαιρία γι αυτόν. Δεν διαθέτει πλέον τα οικονομικά μέσα για εξόδους. Ο Παναγιώτης ανασηκώνει λίγο τους ώμους σε μια κίνηση κάπως ασυναίσθητη.
Λέει ότι ποτέ πριν δεν είχε παρακολουθήσει όπερα. Η παράσταση τον ενθουσίασε. Θα ήθελε να δει κι άλλες παραστάσεις – ίσως να μπορέσει να πάει και μια φορά στην όπερα. Οι γενικές δοκιμές πριν από τις παραστάσεις είναι δωρεάν. Κουνάει το κεφάλι πέρα-δώθε, "ίσως, ίσως". Έπειτα ανεβαίνει στο μηχανάκι του και απομακρύνεται με θόρυβο.

(..)Ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής σπούδασε στο Βερολίνο
Η Εθνική Λυρική Σκηνή που κάποτε θεωρούνταν ότι απευθύνεται μόνο στην ελίτ φαίνεται να κερδίζει μέσω της νέας στρατηγικής της – της εγγύτητας προς τον κόσμο – ένα νέο κοινό: Διότι στις παραστάσεις της Όπερας της Βαλίτσας δεν συναντά κανείς μόνο άτομα που παρακολουθούσαν και παλαιότερα όπερα. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι σαν τον Παναγιώτη που δεν έχουν προς το παρόν την οικονομική δυνατότητα να πηγαίνουν στον κινηματογράφο ή σε ροκ συναυλίες προσέρχονται στις παραστάσεις. Με τον τρόπο αυτό η Εθνική Λυρική Σκηνή της Αθήνας υποστηρίζει αφενός τους ταλαιπωρημένους συμπολίτες της, και, αφετέρου, ενισχύει τη θέση της ως πολιτισμικό ίδρυμα σε καιρούς, όπου γίνονται παντού χρηματικές περικοπές. Και αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι αμφισβητείται, στους καιρούς κρίσης που διανύουμε, η σημασία της όπερας!
Ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής Μύρων Μιχαηλίδης γελάει. Ο 45χρονος άντρας κάθεται στο γραφείο του στο κέντρο της Αθήνας, στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του ως μαέστρος στο Πανεπιστήμιο Καλών Τεχνών του Βερολίνου την δεκαετία του '90. Συνολικά έζησε 14 χρόνια στη Γερμανία. Νοιώθει συνδεδεμένος με τη χώρα, έμαθε πολλά εκεί, όπως μας είπε. Έπειτα γελάει και πάλι: Σε αυτό οφείλεται μάλλον ο καλός συνδυασμός του μεσογειακού ταμπεραμέντου και της πειθαρχίας. Ο άντρας με το μαύρο κοστούμι και το γκρίζο πουκάμισο αποτελεί, παρά την σεμνή του συμπεριφορά, μια επιβλητική προσωπικότητα και αποπνέει μεγάλη ηρεμία. Και αυτό μετράει τελικά σε εποχές κρίσης. Διότι παρά τις πολλές επιτυχίες της Εθνικής Λυρικής Σκηνής: ο προϋπολογισμός του ιδρύματος μειώνεται συστηματικά. Η είσπραξη από την πώληση των εισιτηρίων, ωστόσο, δεν έχει μειωθεί. "Προφανώς πολλοί από τους τακτικούς πελάτες προτιμούν να στερηθούν άλλα πράγματα παρά την επίσκεψή τους στην όπερα", λέει ο Μιχαηλίδης. Διότι η κρίση έχει πλήξει και αρκετούς από τους σταθερούς θεατές. Ακόμα και εάν πρόκειται για τους παραδοσιακά ευκατάστατους της Ελλάδας. Ωστόσο, ο Μιχαηλίδης πρέπει να κάνει συνέχεια υπολογισμούς, περικοπές, όπου μπορεί.

(...)«Η Τέχνη δημιουργεί προπάντων ένα αίσθημα ενότητας», λέει ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής Μιχαηλίδης
Για τον Καλλιτεχνικό Διευθυντή Μύρωνα Μιχαηλίδη έφτασε στο τέλος της μια μεγάλη μέρα εργασίας. Κάνει μόνο ένα τελευταίο σύντομο οργανωτικό τηλεφώνημα. Κρατάει κάποιες σημειώσεις. Στη συνέχεια αφήνει κάτω το μολύβι. Κατανοεί, όπως λέει, πολύ καλά ότι σε καιρούς κρίσης, όπου γίνονται μεγάλες περικοπές στην υγεία, υπάρχει έλλειψη θέσεων εργασίας και όλο και περισσότεροι άνθρωποι οδηγούνται στη φτώχεια, είναι εύκολο να αμφισβητηθεί η αξία του πολιτισμού. Ωστόσο δεν φαίνεται να έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση ο ρόλος του πολιτισμού ακόμα. Η Τέχνη, και στην περίπτωση αυτή, η όπερα, παρέχει τη δυνατότητα ενός σύντομου ταξιδιού σε έναν άλλο κόσμο, βοηθάει να ελευθερωθεί ο νους, συντελεί στην ανάδειξη των πραγμάτων που συμβαίνουν στην κοινωνία. Αλλά κάνει και κάτι άλλο, ακόμα πιο σημαντικό. «Η Τέχνη», όπως λέει ο Μιχαηλίδης, «δημιουργεί προπάντων ένα αίσθημα ενότητας».