Η κρίση στην Πορτογαλία φαίνεται και στους άδειους αυτοκινητόδρομους. Εδώ και δυόμιση χρόνια, αφότου η κυβέρνηση έβαλε διόδια προκειμένου να αυξήσει τα έσοδά της για να ικανοποιήσει τους όρους του μνημονίου, η κίνηση στους μεγάλους, μοντέρνους αυτοκινητόδρομους έχει πέσει κατακόρυφα με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τον τουρισμό και την οικονομία.
Τον Οκτώβριο του 2011, ο δεξιός πρωθυπουργός Πέντρο Πάσος Κοέλιο ανακοίνωσε ένα βαρύ πακέτο λιτότητας το οποίο περιελάμβανε δραστική μείωση στις δημόσιες δαπάνες, αύξηση της φορολογίας και καταργούσε, μεταξύ άλλων, τον 14 μισθό για τους υπαλλήλους και τους συνταξιούχους του δημοσίου. Δυο μήνες αργότερα, ανακοίνωσε την επιβολή διοδίων στις νέες εθνικές οδούς.
Aυτή η είδηση ήταν μεγάλο σοκ για τους περισσότερους Πορτογάλους. Ως τότε, ήταν δωρεάν η διέλευση από τους σύγχρονους μεγάλους αυτοκινητόδρομους που οι περισσότεροι είχαν κατασκευαστεί μια δεκαετία νωρίτερα με ευρωπαϊκά κονδύλια. Οι νέες εθνικές οδοί μάλιστα είχαν καθιερωθεί στη συνείδηση του κόσμου με τη συντομογραφία SCUT από τα ακρωνύμια των λέξεων «Sem Cousto Para el Utilizador» οι οποίες σημαίνουν «χωρίς κόστος για τον χρήστη». Από εκείνη τη στιγμή όμως, το κόστος ξαφνικά γινόταν 2,30 ευρώ για τα Ι.Χ. κι έφτανε τα 5,80 για τα μεγάλα φορτηγά.
Την κυβερνητική αναγγελία για τα διόδια ακολούθησαν διαδηλώσεις και μπλόκα στους δρόμους. Δεν έλειψαν μάλιστα και τα πιο βίαια επεισόδια με ορισμένους θερμοκέφαλους Πορτογάλους οι οποίοι πήραν τις καραμπίνες τους κι έκαναν κυριολεκτικά σουρωτήρι μερικούς από τους νέους σταθμούς διοδίων! Παρά τις έντονες αντιδράσεις, ο πρωθυπουγός Πάσος Κοέλιο δεν άλλαξε γνώμη και οι σταθμοί των διοδίων παρέμειναν στη θέση τους.
Οι Πορτογάλοι δεν πληρώνουν διόδια
Τελικά, όμως, αυτή η απόφαση του γύρισε μπούμερανγκ. Οι πολίτες, αντί να βάλουν βαθύτερα το χέρι στην τσέπη, απλά σταμάτησαν να χρησιμοποιούν τους μεγάλους αυτοκινητόδρομους. Οι περισσότεροι οδηγοί χρησιμοποιούν πλέον τις παρακαμπτήριες και τις παλιές εθνικές οδούς οι οποίες μπορεί να μην είναι τόσο γρήγορες ούτε τόσο ασφαλείς, είναι όμως δωρεάν.
Η χαμηλή κίνηση είναι εμφανής στον αυτοκινητόδρομο Α-22, όπως διαπιστώνει ο απεσταλμένος της ισπανικής εφημερίδας El Pais, στην Πορτογαλία. Ο δρόμος αυτός ήταν μέχρι πρότινος το καμάρι της χώρας. Εχει μήκος γύρω στα 100 χιλιόμετρα και διατρέχει σχεδόν ολόκληρη την ακτογραμμή της Πορτογαλίας, από το θέρετρο του Αλγκάρβε στα νοτιοδυτικά μέχρι τα σύνορα με την Ισπανία στο Βορρά. Μέσα σε λιγότερο από δυόμιση χρόνια, η διέλευση των οχημάτων από την Α-22 έχει μειωθεί κατά 50%
Υπολογίζεται ότι το πορτογαλικό κράτος χάνει 30 εκατομμύρια δολάρια το χρόνο από τότε που έβαλε διόδια. Απώλειες όμως έχει και η ισπανική πλευρά. Η τουριστική κίνηση από και προς Πορτογαλία έχει μειωθεί κατά 25%, καθώς οι οδηγοί κι από τις δυο πλευρές των συνόρων αποφεύγουν τα ταξίδια από τους μεγάλους αυτοκινητόδρομους εξαιτίας του κόστους των διοδίων – και όχι μόνο.
Ο κόσμος ζει πιο δύσκολα από ό,τι πριν από το μνημόνιο
», λέει στην El Pais ο Βίκτορ Καρβάλιο, σερβιτόρος σε ένα από τα εστιατόρια που βρίσκονται κατά μήκος της εθνικής οδού. «Μονομιάς, γυρίσαμε όλοι στην παλιά εθνική. Το να πάω από το νέο αυτοκινητόδρομο μου κόστιζε πια 5 ευρώ την ημέρα και δεν ήμουν διατεθειμένος να τα δώσω».«Το θυμάμαι σαν τώρα, ήταν στις 8 Δεκεμβρίου του 2011
Η παλιά εθνική οδός, με δυο λωρίδες κυκλοφορίες σε κάθε ρεύμα, έγινε ακόμα πιο επικίνδυνη από ότι ήταν: πιο στενή, με πολλές στροφές και αρκετές κακοτεχνίες, ξαφνικά έπηξε στα οχήματα. Τα τροχαία έχουν αυξηθεί, αλλά, παρόλα αυτά, οι Πορτογάλοι δεν θέλουν ούτε μπορούν να δώσουν χρήματα στα διόδια.
Οσο κι αν η τρόικα αποδίδει τα εύσημα στην Πορτογαλία, η οποία θεωρητικά, θα βγει σύντομα από το μνημόνιο, η κατάσταση στην κοινωνία είναι πολύ διαφορετική. Οι φτωχοί είναι περισσότεροι από το 2011, οπότε επιβλήθηκε το μνημόνιο. Η ανεργία δεν λέει να πέσει κάτω από το 15%. Παράλληλα, χιλιάδες Πορτογάλοι, κυρίως νέοι με πανεπιστημιακά πτυχία, μεταναστεύουν κάθε χρόνο στο εξωτερικό, ακόμα και στις πρώην αποικίες στην Αφρική, την Ανγκόλα και τη Μοζαμβίκη, καθώς δεν βλέπουν κανένα μέλλον στην πατρίδα τους.
Φωτογραφία: EFE