Eχουν περάσει 25 χρόνια από τότε που έπεσε το τείχος του Βερολίνου κι έγινε η «βελούδινη επανάσταση» στην Τσεχοσλοβακία. Ο φράκτης με τα ηλεκτροφόρα σύρματα που κάποτε χώριζε δυο κόσμους , την κομμουνιστική Τσεχοσλοβακία από την τότε Δυτική Γερμανία, δεν υπάρχει πια.
Εχει μείνει μόνο ένα ένα μικρό κομμάτι του, εν είδει αναμνηστικού και χωρίς να κεραυνοβολεί πια με ηλεκτρικό ρεύμα όποιον επιχειρεί να το διαβεί. Κι όμως, αν κι έχουν περάσει τόσα χρόνια, τα ελάφια της περιοχής συμπεριφέρονται σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα και αποφεύγουν να πλησιάσουν σε εκείνο το άλλοτε επικίνδυνο τμήμα των συνόρων.
Στα σημερινά σύνορα Τσεχίας – Βαυαρίας υπάρχει το Εθνικό Πάρκο Σουμάβα, το μεγαλύτερο δάσος και προστατευόμενο πάρκο άγριας ζωής στην κεντρική Ευρώπη. Ως το 1989, το εθνικό πάρκο χωριζόταν στα δύο από το «σιδηρούν παραπέτασμα». Οταν οι κομμουνιστές ανέλαβαν την εξουσία στην Τσεχοσλοβακία το 1948, έστησαν στα σύνορα με τη Δυτική Γερμανία τρεις παράλληλους ηλεκτροφόρους φράχτες και ένοπλη φρουρά. Καθ΄όλη τη διάρκεια του Ψυχρού πολέμου, σχεδόν 500 άνθρωποι έχασαν στη ζωή τους στην προσπάθειά τους να διασχίσουν τα σύνορα. Εκτός από τους ανθρώπους, θανατώθηκαν από ηλεκτροπληξία και πολλά ζώα, ανυποψίαστα από πολιτικά παιχνίδια. Τα ελάφια, με τον καιρό, έμαθαν τον κίνδυνο και σταμάτησαν να περνούν τη συνοριακή γραμμή. Κι αυτή η συνήθεια, όπως φαίνεται, τους έχει μείνει.
Οι επιστήμονες παρατηρούσαν για εφτά χρόνια τις κινήσεις των ελαφιών και στις δυο πλευρές του δρυμού, τη γερμανική και την τσεχική. Τοποθέτησαν GPS στο λαιμό 300 ελαφιών και στη συνέχεια, τα δεδομένα μεταβιβάζονταν σε ηλεκτρονικό υπολογιστή. Τα αποτελέσματα της έρευνας ήταν εντυπωσιακά: ακόμα και σήμερα που δεν υπάρχουν πια ηλεκτροφόροι φράχτες, τα ζώα δεν επιχειρούν να περάσουν τα σύνορα. Συμπέρασμα διπλά εντυπωσιακό, αν αναλογιστεί κανείς ότι ο μέσος όρος ζωής των ελαφιών είναι 15 χρόνια, οπότε κανένα από τα ζώα που βρίσκονται σήμερα στο εθνικό πάρκο δεν ήταν ζούσε την εποχή του Ψυχρού Πολέμου.
«Είναι εκπληκτικό να αντιλαμβάνεσαι κάτι τέτοιο για πρώτη φορά», λέει ο τσέχος βιολόγος Πάβελ Σουστρ. «Φαίνεται ότι για τα ελάφια τα σύνορα υπάρχουν ακόμα κι εξακολουθούν να χωρίζουν τους δυο πληθυσμούς σε Βαυαρία και Τσεχία». Η εξήγηση που βρίσκουν οι επιστήμονες είναι ότι τα μικρά ελάφια τον πρώτο χρόνο της ζωής τους ακολουθούν παντού τη μητέρα της και αντιγράφουν κάθε τους κίνηση. Ετσι, από τη στιγμή που οι ελαφίνες έμαθαν να αποφεύγουν τα σύνορα, η συνήθεια αυτή μεταδόθηκε και στις επόμενες γενιές.
«Οπως έχουμε διαπιστώσει, τα ελάφια στη συμπεριφορά τους είναι πολύ παραδοσιακά και συντηρητικά και επαναλαμβάνουν τις ίδιες κινήσεις», σχολιάζει ο Σουστρ. «Πιστεύουμε ότι με το πέρασμα του χρόνου, αυτή η συνήθεια θα εξαλειφθεί και τα ελάφια θα μάθουν και πάλι να διαβαίνουν τα σύνορα όπως παλιά». Για του λόγου το αληθές, οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει μέχρι στιγμής δυο ελάφια-αντάρτες που μπαινοβγαίνουν ελεύθερα από τα πρώην σύνορα, αγνοώντας τις απαγορεύσεις της αγέλης...