Πρόκειται, ίσως, για τον ηγέτη που είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της τεχνολογίας. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν χρησιμοποιεί κινητό τηλέφωνο, αποκαλεί το διαδίκτυο «αυτό το ίντερνετ» με υποτιμητικό ύφος και αρνείται πεισματικά να στείλει μήνυμα. Ολα αυτά προκαλούν επιπλέον πονοκεφάλους στους Αμερικανούς κατασκόπους, που προσπαθούσαν να «ακούσουν» τις προθέσεις του πριν από τις κινήσεις του στην Κριμαία.
Στις αρχές του μήνα, όταν η Ρωσία ξεκινούσε την επιχείρηση κατάληψης της χερσονήσου, οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ διαπίστωσαν πως υπήρχε μία ανησυχητική ησυχία στον «ψηφιακό χώρο» γύρω από τον Πούτιν και τους στρατιωτικούς του. Οπως αναφέρει η Wall Street Journal, οι Αμερικανοί δεν μπορούσαν να υποκλέψουν οποιαδήποτε επικοινωνία στην αρχή της εισβολής.
Ενας Αμερικανός αξιωματούχος χαρακτήρισε το γεγονός ως «κλασική maskirovka», τον όρο της ρωσικής κατασκοπίας για την συγκάλυψη ευαίσθητων δεδομένων. Η «σιγή ασυρμάτου» θα μπορούσε να έχει και μία πιο απλή εξήγηση: ο Πούτιν, κατά δική του παραδοχή, δεν διαθέτει κινητό, ώστε να έχουν κάτι να παρακολουθήσουν οι Αμερικανοί.
Ο Ρώσος πρόεδρος δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ούτε άνθρωπος του διαδικτύου, το οποίο χλευάζει εδώ και καιρό, με τελευταίο κρούσμα ένα περιστατικό στις 20 Μαρτίου. Κατά τη διάρκεια συνάντησης με Ρώσους βιομηχάνους, ένας από αυτός αναφέρθηκε σε έγγραφα που μπορούν να βρεθούν online. «Σπάνια κοιτάζω σε αυτό το μέρος που προφανώς ζεις, το ίντερνετ», του αποκρίθηκε ο Πούτιν, σύμφωνα με το TIME.
Οσο παλαιομοδίτικο κι αν ακούγεται το σχόλιό του, οι συνήθειές του στο θέμα της επικοινωνίας τον έχουν κάνει δύσκολο στόχο για τους ξένους κατασκόπους. Σε αντίθεση με την Ανγκελα Μέρκελ, το τηλέφωνο της οποίας παρακολουθούνταν από την NSA για χρόνια, ο Πούτιν δεν στέλνει SMS. Ούτε έχει σελίδες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μαθαίνει τα νέα από τις καθημερινές ενημερώσεις από τις μυσικές υπηρεσίες. Και από το 2005 έχει δηλώσει πως δεν διαθέτει κινητό.
«Αν είχα, δεν θα σταματούσε ποτέ να χτυπά. Πέρα από αυτό, όταν με καλούν στο τηλέφωνο του σπιτιού μου, δεν το απαντάω καν», είχε εξηγήσει το 2010 ο Ρώσος. Αυτό ακούγεται παράδοξο για τον ηγέτη της χώρας που έχει περισσότερα ενεργοποιημένα κινητά από ότι κατοίκους και διαθέτει τους περισσότερους χρήστες ίντερνετ από οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα.
Η τεχνοφοβία του όμως φαίνεται πως είναι κομμάτι μίας ρωσικής παράδοσης, παλαιότερης από το ίδιο το τηλέφωνο. Η αποστροφή για τη φλυαρία που έχει εδραιωθεί στη συνείδηση του έθνους μετά από έναν αιώνα αστυνομοκρατούμενου κράτους. «Αυτή δεν είναι τηλεφωνική συνομιλία», συνηθίζουν να λένε ακόμη οι Ρώσοι μεταξύ τους όταν μιλούν στο τηλέφωνο, μία αναφορά στις παρακολουθήσεις της KGB και μία υπενθύμιση ότι είναι ασφαλές μόνο να φλυαρεί για αθώα πράγματα κανείς, σε μία μη ασφαλή γραμμή.
Οι Ρώσοι ξέρουν πώς να μην ακούγονται. Η ρωσική σχολή κρυπτογράφησης έχει μακρά ιστορία «αντίστασης» στους δυτικούς κατασκόπους, λέει ο Αντρέι Σολντάτοφ, ειδικός αναλυτής στο αντικείμενο. Το 2009 για παράδειγμα, αμερικανικές και βρετανικές μυστικές υπηρεσίες προσπάθησαν να παρακολουθήσουν τις επικοινωνίες του Ντμίτρι Μεντβέντεφ, που τότε ήταν πρόεδρος της Ρωσίας, κατά τη διάρκεια μίας διάσκεψης των παγκοσμίων ηγετών στο Λονδίνο. Σύμφωνα με έγγραφα του Εντουαρντ Σνόουντεν, έβαλαν κοριούς στα τηλέφωνα, αλλά δεν μπορούσαν να σπάσουν τον κωδικό του Κρεμλίνου. «Μπορεί οι μυστικές υπηρεσίες μας να μην είναι κάτι τρομερό, αλλά όταν το θέμα είναι η προστασία δεδομένων, μπορούν να τα καταφέρουν», λέει ο Σολντάτοφ.
Ο Πούτιν, που είναι άλλωστε πρώην συνάδελφός τους, κάνει ό,τι μπορεί για να τους βοηθήσει. Σε μία σπάνια στιγμή που η κάμερα τον κατέγραψε με ένα κινητό τηλέφωνο το 2010, δεν είχε στο χέρι του κάποιο smartphone το οποίο όπως έχει αποδειχθεί παρακολουθεί για... πλάκα η Εθνική Υπηρεσία Ασφαλείας των ΗΠΑ. Ηταν μία τεράστια μαύρη συσκευή, που μπορεί να προκάλεσε το χλευασμό αρκετών στο διαδίκτυο, αλλά έκανε τη δουλειά της.
Οσο για το γραφείο του, όταν οι κάμερες μπήκαν σε αυτό για τα 60α του γενέθλια, κατέγραψαν έναν υπολογιστή -που όπως είπε ο Πούτιν δεν τον ανοίγει- και αρκετούς κόκκινους φακέλους από τις μυστικές υπηρεσίες, από όπου αντλεί την ενημέρωσή του. Υπήρχαν και αρκετά παλιά κίτρινα τηλέφωνα, από αυτά που βρίσκονται στα περισσότερα γραφεία στο Κρεμλίνο. Η γραμμή, όμως, σύμφωνα με το δημοσιογράφο του TIME, που σήκωσε το ακουστικό, ήταν νεκρή.