Είναι άνθρωποι που είχαν κάνει ήδη την επαγγελματική επιλογή τους, όταν τους «χτύπησε» η κρίση. Ή λίγο νεότεροι, που βγαίνοντας στην αγορά εργασίας έβλεπαν μπροστά τους την... καμμένη γη της ύφεσης. Με φρέσκες ιδέες, όμως, και πρωτότυπες επιχειρήσεις, είναι εκείνοι που αλλάζουν το κλίμα.
«Οι Ελληνες πετυχαίνουν τη δική τους ανάκαμψη με start-ups» είναι ο τίτλος του άρθρου των Νew York Times, που έστρεψαν το βλέμμα τους στους νέους που τόλμησαν να σκεφτούν διαφορετικά στη χώρα και έδειξαν το δρόμο στους υπόλοιπους.
Για την 32χρονη Ναταλί Κοντού, η ελληνική οικονομική κρίση ίσως να ήταν μία ευλογία, σημειώνει η αμερικανική εφημερίδα. Αφότου έχασε τη δουλειά της σε ένα περιοδικό το 2011, στην κορύφωση της κρίσης, και μετά από την άκαρπη αναζήτηση εργασίας στην Αυστραλία την επόμενη χρονιά, τώρα διοικεί τη δική της νεοσύστατη εταιρεία. Προσφέρει πακέτα διακοπών στο αυξανόμενο κύμα ξένων τουριστών στην Ελλάδα.
«Πάντα ήθελα να δουλέψω στον τουριστικό τομέα, αλλά ποτέ δεν πίστευα ότι θα δημιουργήσω τη δική μου εταιρεία, πόσο μάλλον με τους φίλους μου», λέει, αναφερόμενη στους τρεις συνεταίρους της στην Athens Insiders. Ξεκινώντας την περασμένη άνοιξη, με μπάτζετ μόλις 5.000 ευρώ, η επιχείρηση έβγαλε τα... λεφτά της πουλώντας 20 έτοιμα πακέτα σε γκρουπ ή ζευγάρια και τώρα αναζητά χρηματοδότηση για να επεκταθεί.
Πολλοί Ελληνες κυνηγούν το επιχειρηματικό όνειρο. Με λιγοστές ευκαιρίες σε έναν κατεδαφισμένο ιδιωτικό τομέα, με την ανεργία στο επίπεδο ρεκόρ του 29%- και πάνω από 60% για όσους είναι έως 24 ετών- σταμάτησαν να περιμένουν αυτούς που έχουν την εξουσία να κάνουν τη χώρα να ορθοποδήσει. «Δεν είναι να απορεί κανείς που οι Ελληνες παίρνουν την κατάσταση στα χέρια τους», σημειώνουν χαρακτηριστικά οι New York Times.
Αν και χιλιάδες επιχειρήσεις λύγισαν υπό την πίεση της ύφεσης, που βρίσκεται πλέον στον έκτο χρόνο της, χιλιάδες άλλες έχουν ανοίξει σε πείσμα αυτής της μαύρης κατάστασης. Οι περισσότερες είναι στο χώρο του λιανικού εμπορίου ρούχων ή στην εστίαση, ή άλλοι τύποι επιχειρήσεων που κάποιοι ειδικοί θα χαρακτήριζαν ως επιχειρηματικές καινοτομίες.
To Endeavor Greece, ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που υποστηρίζει την επιχειρηματικότητα, κατέγραψε 144 από αυτές τις εταιρείες ως start-ups, εννιά φορές περισσότερες από εκείνες που είχαν ιδρυθεί το 2010. «Φυτώρια» επιχειρήσεων και κοινόχρηστοι χώροι εργασίας έχουν ξεπηδήσει σε όλη την Αθήνα και άλλες ελληνικές πόλεις τους τελευταίους μήνες, για να φιλοξενήσουν start-ups, ενώ αφθονούν τα σεμινάρια και φόρουμ για την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία.
Καμία δεκαριά «φυτώρια» ανταγωνίζονται για να προωθήσουν τις καλύτερες επιχειρηματικές ιδέες, καλύπτοντας τα έξοδα λειτουργίας και παρέχοντας συμβουλές και καθοδήγηση. Ενα από αυτά, το Enter Grow Go, έχει το Athens Insiders υπό τη σκέπη του του μαζί με άλλα 20 start-ups.
Ενα άλλο, το Orange Grove, πρωτοβουλία της ολλανδικής πρεσβείας στην Αθήνα, υποστηρίζει σχεδόν 30 νέες επιχειρήσεις, ανάμεσά τους και η Clio Muse. Η τελευταία, διευθύνεται από τρεις Ελληνες περίπου 20 ετών και τον τελευταίο μήνα παρουσίασε μία εφαρμογή για κινητό που προσφέρει σε επισκέπτες σε μουσεία και γκαλερί, άρθρα για επιλεγμένες εκθέσεις.
Στην Αθήνα, το πιο φρέσκο «φυτώριο» είναι το Romantso, έχοντας πάρει το όνομά του από τα γραφεία του παλιού γυναικείου περιοδικού, στο οποίο έχει την έδρα του. Εκεί, δεκάδες σχεδιαστές, φωτογράφοι και web artists πληρώνουν περίπου 300 ευρώ το μήνα για να νοικιάσουν ένα χώρο εντυπωσιακής αισθητικής, στον οποίο ανταλλάσσουν ιδέες και επεκτείνουν τα start-ups τους. Το Romantso συμπληρώνει τα έσοδά του με ένα μπαρ, χορηγίες και σεμινάρια επί πληρωμή.
Ο Βασίλης Χαραλαμπίδης, ένας 37χρονος γραφίστας που άνοιξε το Romantso το περασμένο φθινόπωρο λέει πως στόχος του ήταν να βάλει τέλος στη μιζέρια. «Είδαμε ότι ο κόσμος ήταν μουδιασμένος, ότι η χώρα πήγαινε προς τη λάθος κατεύθυνση και αποφασίσαμε να κάνουμε κάτι», εξηγεί.
Οπως έκαναν άλλες χώρες, σαν την Ισπανία και τη Γαλλία όπου επίσης είναι υψηλή η ανεργία των νέων, η Ελλάδα άρχισε να υποστηρίζει το κίνημα των start-ups. Η κυβέρνηση μείωσε τη γραφειοκρατία που αποθάρρυνε τους επιχειρηματίες στο παρελθόν. Η νέα νομοθεσία, που θα τεθεί σε ισχύ αργότερα μέσα στο χρόνο, θα επιτρέπει το άνοιγμα της επιχείρησης σε μόλις μία ημέρα.
Ενα επιδοτούμενο πρόγραμμα από την ΕΕ για τη στήριξη μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων- ύψους 1 δισ. ευρώ- θα διανεμηθεί σε περισσότερους από 16.000 δικαιούχους φέτος. Αλλα 130 εκατ. δανείων από την ΕΕ και προγράμματα επιχειρηματικών κεφαλαίων έχουν ήδη διανεμηθεί.
Πολλοί πιστεύουν πως οι δύο τελευταίες λύσεις είναι καλύτερη επιλογή από τη χρηματοδότηση της ΕΕ. «Το δωρεάν χρήμα δεν είναι λύση» λέει ο Πάνος Ζαμάνης, συνιδρυτής της Ελληνικής Ενωσης strart up, που συμβουλεύει νέες επιχειρήσεις, κυρίως στην Orange Grove. Εκανε αναφορά σε εκθέσεις ότι εκατομμύρια ευρώ ευρωπαϊκών επιδοτήσεων κατασπαταλήθηκαν στο παρελθόν σε εξοχικά και άλλες πολυτέλειες. «Πρέπει να υπάρχει η υποχρέωση να επιστρέφουν τα χρήματα», λέει.
Οπως λένε ορισμένοι επίδοξοι επιχειρηματίες, προτιμούν να προσεγγίσουν επενδυτές που προσφέρουν κεφάλαια εκκίνησης μίας επιχείρησης, ή εταιρείες επιχειρηματικών κεφαλαίων που μπορούν να προσφέρουν γνώσεις σε συνδυασμό με τις επενδύσεις, αντί να ανταγωνίζονται για τα χρήματα της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
«Ετσι κι αλλιώς, οι επιδοτήσεις πηγαίνουν στους δικτυωμένους ανθρώπους», λέει ο 24χρονος Γιάννης Παπαγεωργίου, που πέρυσι δημιούργησε μαζί με πέντε φίλους του το Truckbird, μία διαδικτυακή πλατφόρμα που αποτελεί συνδετικό κρίκο ανάμεσα σε αποστολείς αγαθών και μεταφορείς. Για να συγκεντρώσουν πελάτες, άρχισαν να προσφέρουν δοκιμαστικές δωρεάν υπηρεσίες τον περασμένο μήνα. Αυτή τη στιγμή πάνω από 20 εταιρείες έχουν ανταποκριθεί και ήδη οι δημιουργοί συζητούν με πιθανούς επενδυτές.
Για να βγει η Ελλάδα από την ύφεση, λένε οι αναλυτές, θα πρέπει να σταματήσει να αποτελεί μία κλειστή οικονομία στην οποία οι περισσότεροι δουλεύουν για το Δημόσιο, ή σε ίδιες θέσεις λιανικής πώλησης.
«Ανάμεσα στους πολλούς Ελληνες που ανοίγουν μπαρ ή καταστήματα έτοιμου φαγητού, λίγοι προσπαθούν να κάνουν κάτι διαφορετικό» λέει ο Γιώργος Παγουλάτος, καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Αρκετές εταιρείες τα έχουν καταφέρει ήδη. Κάποιες έχουν επεκταθεί και στο εξωτερικό. Το Taxibeat για παράδειγμα, μία εφαρμογή στο κινητό που επιτρέπει στο χρήστη να διαλέγει το ταξί που βρίσκεται κοντά του ανάλογα με τις προτιμήσεις του και τη βαθμολόγηση άλλων επιβατών, έχει ανοίξει τα φτερά του για τη Γαλλία, το Μεξικό, τη Βραζιλία και το Περού από τη στιγμή που δημιουργήθηκε στην Αθήνα, το 2011.
Αφού εξασφάλισε 3,5 εκατ. ευρώ σε ελληνικά επιχειρηματικά κεφάλαια, πρόσθεσε 3 εκατ. ακόμη πέρυσι, από μία εταιρεία στο Λονδίνο. Το Taxibeat λέει πως πλέον είναι επικερδές στην Ελλάδα και πως έχει περίπου ένα εκατομμύριο χρήστες συνολικά.
Η Bugsense, μία ελληνική εταιρεία που εντοπίζει προβλήματα σε εφαρμογές στο κινητό, αποκτήθηκε πέρυσι από την Splunk, εταιρεία με έδρα το Σαν Φρανσίσκο. Το Cookisto, μία διαδικτυακή υπηρεσία για αγορά γευμάτων από μαγείρισσες που τα ετοιμάζουν στο σπίτι τους, επεκτάθηκε και στη Βρετανία αφού εξασφάλισε 200.000 ευρώ από Ελληνα επιχειρηματία.
Η Workable, που σχεδίασε μία εφαρμογή που βοηθά τη διαδικασία πρόσληψης από μικρές επιχειρήσεις που δεν μπορούν να έχουν τμήμα ανθρώπινου δυναμικού, άνοιξε γραφεία στο Λονδίνο και το Πόρτλαντ, έχοντας κάνει τα πρώτα βήματά της στην Αθήνα το 2012. Πρόσφατα έλαβε χρηματοδότηση 1,5 εκατ. δολαρίων από την Greylock IL.
Τέτοιοι πρωτοπόροι αποτελούν έμπνευση για εκείνους που κάνουν τώρα την αρχή, όπως οι άνθρωποι της Athens Insiders. «Ξέρω πως είναι ένα στοίχημα, αλλά θα το κάνουμε», λέει η κ. Κοντού, για την εταιρεία που σχεδιάζει τουρ σε πέντε διαφορετικές γλώσσες. «Αν δεν προσπαθήσουν οι νέοι Ελληνες να δημιουργήσουν κάτι νέο, τότε ποιος θα το κάνει;» συμπλήρωσε.