Το χαρτονόμισμα των 500 ευρώ, παρότι κυκλοφορεί πάνω από 10 χρόνια ελάχιστοι έχει τύχει να το πιάσουν στα χέρια τους έστω και μια φορά στη ζωή τους. Για το λόγο αυτό άλλωστε και οι Ισπανοί του έδωσαν πολύ εύστοχα το παρατσούκλι «Μπιν Λάντεν». Γιατί ομως η ΕΕ αποφάσισε να εκδώσει ένα τόσο μεγάλο χαρτονόμισμα και ποιος ο ρόλος του στην χρηματοπιστωτική κρίση που μαστίζει την Ευρώπη τα τελευταία χρόνια; Ενα κατοτοπιστικό αρθρο της Wall Street Journal λύνει όλες τις απορίες.
Το αστείο με τον Μπιν Λάντεν ξεκίνησε το 2006 στην Ισπανία, όταν, τέσσερα χρόνια μετά την κυκλοφορία του χαρτονομίσματος και ενώ υποστηριζόταν ότι το ένα τέταρτο του συνόλο των πεντακοσάρικων κυκλοφορούε στην Ισπανία, σχεδόν κανείς δεν τα είχε δει. Το αστείο αυτό, βέβαια, είναι πλέον παρωχημένο, λόγω του θανάτου του Μπιν Λάντεν. Ωστόσο, καθόλου παρωχημένη δεν είναι η συζήτηση για το αν υπάρχει λόγος να συνεχιστεί η κυκλοφορία των χαρτονομισμάτων των 500 ευρώ.
Οι επικριτές του πεντακοσάρικου υποστηρίζουν ότι κυκλοφορεί προς όφελος των λαθρεμπόρων ναρκωτικών, του ξεπλύματος μαύρου χρήματος και των φοροφυγάδων. Η λογική είναι απλή, σύμφωνα με την Wall Street Journal: Για ένα εκατ. δολάρια σε μετρητά θα πρέπει κάποιος να δώσει 10.000 χαρτονομίσματα των 100 δολαρίων. Αν, όμως, χρησιμοποιήσει πεντακοσάρικα, θα πρέπει να δώσει μόνο 1.450 χαρτονομίσματα, κάτι το οποίο αποδεικνύεται ιδιαίτερα βολικό για κάποιον που θέλει να κρύψει, ή να μεταφέρει μεγάλα ποσά σε μετρητά, παρανόμως.
Πάντως, η συζήτηση για το χαρτονόμισμα των 500 ευρώ είναι τόσα παλιά όσο η κυκλοφορία του. Ο Αντι Χέινονεν,ς ήταν πρόεδρος από το 1996 έως το 1998 της υποεπιτροπής ΕΜΙ η οποία ήταν επιφορτισμένη με τη δημιουργία των τραπεζογραμματίων ευρώ (πρόδρομος της ΕΚΤ), ενώ από το 1998 έως το 2008 διετέλεσε διευθυντής του τμήματος χαρτονομισμάτων της ΕΚΤ.
Σύμφωνα με τη Wall Street Journal ο Χέινονεν ανέφερε την περασμένη εβδομάδα κατά τη διάρκεια παρουσίασης βιβλίου που αναφέρεται στην ιστορία του ευρώ, πως τα πλεονεκτήματα των χαρτονομισμάτων μεγάλης αξίας συζητήθηκαν εκτενώς κατά το σχεδιασμό του κοινού νομίσματος .
Πριν την εισαγωγή του ευρώ, μόλις έξι χώρες είχαν χαρτονομίσματα η αξία των οποίων ξεπερνούσε τα 200 ευρώ (Ολλανδία, Βέλγιο, Ιταλία, Αυστρία, Λουξεμβούργο και Γερμανία). Το μεγαλύτερο κυκλοφορούσε στη Γερμανία και ήταν των 1000 μάρκων (510 ευρώ, περίπου). Μάλιστα, οι εκπρόσωποι των χωρών αυτών, στη συζήτηση που διεξαγόταν κατά το σχεδιασμό του νομίσματος, αντέδρασαν έντονα όταν άκουσαν ότι τα μεγάλα χαρτονομίσματα βοηθούν την παραοικονομία.
Από την άλλη πλευρά, όσοι υπερασπίζονταν την κυκλοφορία μεγάλων χαρτονομισμάτων, τόνιζαν ότι αυτά θα διευκόλυναν τους πολίτες ορισμένων κρατών που προτιμούν να φυλάσσουν τις οικονομίες τους στα σπίτια τους και όχι στις τράπεζες, καθώς δεν τις εμπιστεύονται. Επίσης, ο Χέινονεν ανέφερε και έναν άλλον ρόλο που διαδραμάτισαν τα πετνακοσάρικα και κανείς δεν ήξερε μέχρι σήμερα:Το σταθεροποιητικό τους ρόλο κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης.
Και πώς μπορεί το πεντακοσάρικο να λειτούργησε ως σταθεροποιητικός παράγοντας; Μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008 κατέρρευσε και η τραπεζική πίστη με αποτέλεσμα πολλοί καταθέτες να σπεύσουν να αποσύρουν τα λεφτά τους από τις τράπεζες, φοβούμενοι μην τα χάσουν. Τότε η ζήτηση για χαρτονομίσματα αυξήθηκε κατακόρυφα. «Εμείς δεν θα τα είχαμε καταφέρει αν δεν είχαμε τα 500άρικα», λέει τώρα ο κ. Χέινονεν.
Για το λόγο αυτό, άλλωστε, σύμφωνα με τον ίδιο, οι Κεντρικές Τράπεζες της Ευρωζώνης αποφάσισαν να αυξήσουν τα αποθεματικά τους στα πεντακοσάρικα για να είναι έτοιμοι, σε περίπτωση που συμβεί κάτι ανάλογο, να αντιμετωπίσουν παρόμοιες καταστάσεις στο μέλλον.
Κλείοντας, ο Χέιονεν αναφέρθηκε και σε μια ατάκα που του είχε πει ο πρώην επικεφαλής της ΕΚΤ Ζαν Κλοντ Τρισέ τότε. «Τον ρώτησα τι θα κάναμε αν ξεμέναμε από χρήματα. ''Τίποτα. Απλά θα λέμε στους πολίτες ότι υπάρχουν αρκετά χρήματα''», είπε ο Χείνονεν.