Πετά αργά, ανάμεσα στα κύματα για να πιάσει μικρά αφρόψαρα, ενώ η εικόνα του, με τα ολόλευκα φτερά να βρέχονται στα νερά, συντροφεύει πολλές φορές τις καλοκαιρινές μας εικόνες και αναμνήσεις. Ο αιγαιόγλαρος, το πουλί σύμβολο του αρχιπελάγους, που έχει εμπνεύσει ποιητές και λογοτέχνες, απειλείται πλέον περισσότερο από κάθε άλλο θαλασσοπούλι της Ελλάδας, αφού την τελευταία δεκαετία παρουσιάζει δραματική μείωση.
Από τα 750-900 ζευγάρια που φώλιαζαν στις ελληνικές νησίδες κατά τα τέλη της δεκαετίας του '90, σήμερα εκτιμώνται, από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία (ΕΟΕ), σε μόλις 350-500 ζευγάρια. Η σημαντική αυτή μείωση, της τάξεως του 50%, έχει καταστήσει τον αιγαιόγλαρο, το πιο απειλούμενο θαλασσοπούλι της Ελλάδας.
Γι΄αυτό και αποτελεί είδος-στόχο του προγράμματος LIFE, που υλοποιεί η ΕΟΕ για τη διατήρηση του είδους, με ευρύ φάσμα δράσεων και στόχο τη διαπίστωση των απειλών που αντιμετωπίζει και τη βελτίωση της αναπαραγωγής του στις σημαντικότερες αποικίες του.
«Η μείωση του πληθυσμού οφείλεται σε έναν συνδυασμό παραγόντων, που συμπεριλαμβάνουν τη θήρευση από άλλα είδη πουλιών και αρουραίους, τον ανταγωνισμό για τροφή και τις θέσεις φωλιάσματος με τον ασημόγλαρο -ο οποίος έχει αυξηθεί υπερβολικά- τη μείωση της διαθέσιμης τροφής, λόγω υπεραλίευσης και υποβάθμισης θαλάσσιων ενδιαιτημάτων, την ανθρώπινη όχληση και την τυχαία παγίδευση σε αλιευτικά εργαλεία, κυρίως παραγάδια», αναφέρει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γιάκομπ Φριτς (Jakob Fric), συντονιστής του προγράμματος LIFE.
Το πρόγραμμα LIFE «Υλοποίηση δράσεων διατήρησης για τον θαλασσοκόρακα και τον αιγαιόγλαρο και αναγνώριση θαλάσσιων σημαντικών περιοχών για τα πουλιά της Ελλάδας» στοχεύει τόσο στην άμεση βελτίωση της κατάστασης των πληθυσμών του αιγαιόγλαρου στην Ελλάδα, μέσω των εξαλείψεων αρουραίων και του έλεγχου πληθυσμού του ασημόγλαρου στις σημαντικότερες αποικίες του αιγαιόγλαρου στο Αιγαίο, όσο και στη βελτίωση των γνώσεών μας για την κατανομή του είδους, τις σημαντικές θαλάσσιες περιοχές για τον αιγαιόγλαρο, καθώς και για την τυχαία παγίδευση των πουλιών σε αλιευτικά εργαλεία, σε συνεργασία με τους αλιείς. Για τη βελτίωση της αναπαραγωγικής επιτυχίας του αιγαιόγλαρου, στο πλαίσιο του προγράμματος έχουν ήδη πραγματοποιηθεί εξαλείψεις αρουραίων σε 4 ακατοίκητες νησίδες με αποικίες αιγαιόγλαρου, καθώς και μια δράση ελέγχου πληθυσμού του ασημόγλαρου.
Όπως διευκρινίζει η Ρούλα Τρίγκου, συντονίστρια ενημέρωσης-ευαισθητοποίησης της ΕΟΕ, μια βασική διαφορά του ασημόγλαρου με τον αιγαιόγλαρο, είναι το χρώμα του ράμφους, που είναι κίτρινο και κόκκινο αντίστοιχα, καθώς και το γεγονός ότι ο ασημόγλαρος τρέφεται από ανθρώπινες δραστηριότητες, ενώ ο αιγαιόγλαρος ή κοκκινομύτης, είναι «καθαρό» θαλασσοπούλι, αφού τρώει μόνο αφρόψαρα.
«Ασημόγλαρους βλέπουμε πολλές φορές να πετάνε πάνω από χωματερές, ακόμα και μέσα στις πόλεις, γι' αυτό και υπάρχει σημαντική αύξηση του πληθυσμού του, που φτάνει περίπου τα 200.000 ζευγάρια», λέει χαρακτηριστικά.
Αναφερόμενη στους αρουραίους, που αποτελούν σημαντικό κίνδυνο για τους αιγαιόγλαρους, καθώς τρώνε τα αυγά τους, αλλά και τους νεοσσούς, εξήγησε ότι στις νησίδες, όπου φωλιάζουν τα πουλιά, υπάρχουν αρουραίοι, που μεταφέρονται εκεί ακουσίως από σκάφη που προσεγγίζουν στις περιοχές.
«Το συγκεκριμένο θαλασσοπούλι φωλιάζει ομαδικά σε ακατοίκητες νησίδες, σχηματίζοντας αποικίες αποτελούμενες από λίγα ή μερικές δεκάδες άτομα. Η κατανομή, καθώς και το μέγεθος των αποικιών αυτών, έχει μειωθεί σημαντικά κατά την τελευταία δεκαετία, έχοντας ως αποτέλεσμα μικρότερες αποικίες, τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο», επισημαίνει η κ.Τρίγκου.
Η ανησυχητική μείωση του αιγαιόγλαρου προέκυψε κατά την τελευταία απογραφή του πληθυσμού του στην Ελλάδα από την Ορνιθολογική στα πλαίσια του προγράμματος LIFE για τα θαλασσοπούλια (2009-2012).
«Παράλληλα, φέτος, τοποθετήθηκαν πομποί σε ενήλικα άτομα κατά την περίοδο επώασης των αυγών στις περιοχές των Β. Δωδεκανήσων και της Σκύρου. Από το 1997, οπότε και ξεκίνησε το πρόγραμμα των δακτυλιώσεων, έχουν πλέον τοποθετηθεί πάνω από 520 κόκκινα πλαστικά δαχτυλίδια σε νεοσσούς, με αποτέλεσμα να λαμβάνουμε δεδομένα και για τη χειμερινή διασπορά του είδους», τονίζει η κ.Τρίγκου.
Ο αιγαιόγλαρος
Ο αιγαιόγλαρος διαφέρει από τους άλλους γλάρους, επειδή συνδέεται περισσότερο με τον παράκτιο χώρο και αποφεύγει την ενδοχώρα. Γεννά δύο με τρία καμουφλαρισμένα αυγά (καφετιά με μαύρα στίγματα), στα τέλη Απριλίου. Τα μικρά εκκολάπτονται μετά τα μέσα Μαΐου και τα μικρά αρχίζουν να πετούν τέλη Ιουνίου.
Ζει μόνο στη Μεσόγειο και φωλιάζει ομαδικά, σε ακατοίκητες νησίδες. Βραχώδεις νησίδες με αποικίες αιγαιόγλαρου υπάρχουν διάσπαρτες στα Δωδεκάνησα, τις ανατολικές Κυκλάδες, τη Λήμνο, τα Κύθηρα, τη Λέσβο και τις Βόρειες Σποράδες.
Απειλείται περισσότερο από κάθε άλλο θαλασσοπούλι της Ελλάδας, επειδή οι άνθρωποι ψαρεύουν εντατικά στα παράκτια νερά, στερώντας του τα μικρά αφρόψαρα που είναι η αποκλειστική τροφή του. Φωλιάζει σε μέρη που εύκολα φτάνει άνθρωπος ή ζώο και επίσης φωλιάζει σε περίοδο τουριστικής αιχμής, στις αρχές καλοκαιριού. Τότε, μία και μόνο επίσκεψη ανθρώπου ή κατοικίδιου ζώου στη νησίδα της αποικίας αρκεί για να εγκαταλείψουν τις φωλιές τα ενήλικα πουλιά και να καταστραφεί όλη η αποικία. Αυτό, γιατί τα ενήλικα πουλιά πρέπει να βρίσκονται συνεχώς στη φωλιά για να προστατεύουν και να σκιάζουν τα αυγά και τους νεοσσούς.