«Oι πολιτικές παρατάξεις βασίζονται πάνω σε μια φορτισμένη παρεξήγηση των μαζών. Οι μάζες νομίζουν πως εκπροσωπούνται και οι παρατάξεις με τη σειρά τους νομίζουν ότι… εκπροσωπούν». Ετσι εκκινεί ένα ακόμη αριστουργηματικό, ευφυές, ειρωνικό και εύστοχο σχόλιο του σπουδαίου Μάνου Χατζιδάκι, αυτή τη φορά για τις πολιτικές παρατάξεις.
Από τα νεοκλασικά ως τους πίνακες του Τσαρούχη και τα αστρικά συστήματα, ο λόγος του Μάνου Χατζιδάκι μιλά και πάλι διαχρονικά και αληθινά για το σύστημα των πολιτικών παρατάξεων. Πρόκειται για το σχόλιο που έκανε στο Τρίτο πρόγραμμα, τον Ιούνιο του 1979.
«Λάθος καλοπροαίρετο που όμως δημιουργεί κακοπροαίρετες σχέσεις που υποσκάπτουν τη δομή της πολιτείας και της προσδίδουν όψη ετοιμόρροπου νεοκλασικού μεγάρου. Και λέω νεοκλασικού γιατί στον τόπο μας θαυμάζεται απείρως περισσότερον το νεοκλασικόν από το γνησίως κλασικόν. Κι εδώ είναι που επεμβαίνουν τα αστρικά σώματα. Όχι για να αποκαταστήσουνε τις κινδυνεύουσες σχέσεις, αλλά για να διασώσουνε τη νεοκλασικίζουσα μορφή της πολιτείας. Γιατί η πολιτεία και ιδιαιτέρως η νεοελληνική, μοιάζει με πίνακα από λάδι του Τσαρούχη, σε νεοκλασική τεχνοτροπία. Ναύτης με κομπολόι και τσιγάρο πλάι σε καθρέφτη, με μια καρέκλα πίσω του, ενώ ατενίζει έτοιμος να ερεθιστεί τον κόσμο που ετοιμάζεται να φύγει ή να χαθεί, δηλαδή τους υπερήλικας. Όμως, εκείνο που έχει σημασία, είναι τα πράγματα να μείνουνε στη θέση τους, να διασωθεί ο πολιτισμός των τάφων και των ανακτόρων και οι άνθρωποι, ας πάνε μοναχοί τους να ταφούν ή να χαθούν ή να εξαφανιστούν. Η γη παράγει μούσμουλα και ο άνθρωπος, ανθρώπους. Όλο και θα ‘χουμε στον κόσμο μας ηγέτες λαϊκούς, αυτούς που λεν “απ’ το λαό για το λαό”.
Η ελευθερία πρόκειται να γίνει εικόνισμα στον ύπνο των τρελών ή ένα παιχνίδι χάρτινο στα χέρια των παιδιών. Μα κάπως ξεστράτισα… Ας αφήσουμε τις ελευθερίες να χαθούν, γιατί μας ενδιαφέρει να δούμε πως τα κόμματα και οι παρατάξεις συμπλέκονται στους ουρανούς με τα αστρικά σώματα. Και για να εξηγηθώ, οι παρατάξεις έχουν κατευθύνσεις, κινούνται ελευθέρως στο διάστημα, όταν κινούνται ελευθέρως. Οι προς τα δεξιά ευρισκόμενες είναι καθόλα νόμιμες και σεβαστές απ’ τις αρχές. Οι κεντροαριστερές βασανισμένες για μια ανεύρεση αρχής. Και οι γνησίως αριστερές, πάνω στο γράμμα της γραφής, θυμίζουν ελαφρώς χριστιανισμόν Αγίου Φλωρίνης. Καθώς παρατηρείται, οι παρατάξεις της πολιτικής έχουνε φάσμα ευρύτατο προς όλους τους ορίζοντες, σε Ανατολή και Δύση και Νότο και Βορρά. Πώς είναι δυνατό να μη συγκινηθούν οι αστερισμοί και να μην επιδιώξουν την επέμβασή τους; Μέσ’ από πεφτάστερα και από γητιές, ασκούν επιρροή στα κόμματα, στους αρχηγούς και στις συγκρούσεις τους για την κατάληψην αρχής και επιτυγχάνουν τούτον: Σαν έρθει μια παράταξη απάνω στην αρχή, ευθύς νομοθετεί ευεργετήματα για την ελεύθερη διακίνηση των άστρων επί γης.
Παρέχει προστασία για ελεύθερη άσκηση επιρροής επί του μέλλοντος των πολιτών και τέλος, επιτρέπει την είσοδο των αστρικών προδιαγραφών κάθε πολίτη στην αστυνομική του ταυτότητα για να διαπιστώνεται κάθε φορά εκ νέου και εντός δευτερολέπτων, διά καταλλήλων υπολογισμών, η νομιμότις τού υπό αίρεσιν ευρισκομένου μέλους της κάθε παρατάξεως. Διότι ως γνωστόν, η νομιμότις ποτέ της δεν υπήρξε έργο των ποιητών του νόμου, αλλά των συγκαιριών και των σκοπιμοτήτων. Διά τούτο και μεγίστη υπήρξεν ανέκαθεν η συμβολή των αστρικών υπολογισμών. Ο Λούης Μακνής στην αστρολογία του, μας δίνει πλήρεις καταλόγους αστρικών συνδυασμών που με υπολογισμούς επίμονους και δεξιοτεχνικούς, μπορούμε να τοποθετηθούμε σε κάποιον από αυτούς για να αποκτήσουμε τη γνώση ενός συγκεκριμένου μέλλοντος που ξετυλίγεται μπροστά μας απόλυτα προσωπικό και αρκούντως διφορούμενο. Δε μας αποκαλύπτει όμως, πως θα αποφύγουμε το ατύχημα μιας εσωτερικής αποστασίας, το λάθος χειρισμό τον ξαφνικό, τη σύγκρουσή μας με ένα σώμα αστρικό. Αυτά τα αφήνει στους ποιητές και αυτός ποιητής.
Γιατί μονάχα οι ποιητές-το ‘χουμε ξαναπεί-μπορούν να βλέπουν άχρηστα, αχρησιμοποίητα και δίχως πρόθεση εκμετάλλευσης, την επερχόμενη Αλήθεια. Αυτήν που όλους αφορά, μα που κανείς δεν την πιστεύει. Όμως, αυτό που θέλω ιδιαιτέρως να φανεί, είναι πως οι πολιτικές παρατάξεις μέσα στα συμπλέγματα των αστρικών σωμάτων, μοιραία αποκτούν ιδεολογία υψιπετή, των σύννεφων και των βροχών που προκαλούν τεράστιες θύελλες και καταιγίδες. Και σε μια κρίσιμη στιγμή, τα κόμματα και οι παρατάξεις χάνονται μέσα στο ουράνιον χάος, αφήνοντας τους οπαδούς μετέωρους, χαζούς, χωρίς την πρόβλεψη κάποιου λεωφορείου για να μεταφερθούν τουλάχιστον, στην αντιπέρα όχθη, όπως θα μου ‘λεγε ο φίλος ποιητής Χρονάς, σε μια στιγμή ανυποψίαστη. Τότε θα με ρωτήσετε, γιατί να ανήκουμε σε κόμματα και παρατάξεις, όταν δε μας αφήνουνε κι εμάς να εμπλακούμε στα αστρικά συμπλέγματα και να εξαφανιστούμε; Αυτό δε θέλει εξήγηση, γιατί έτσι καθώς γίναμε πολλοί πάνω στη γη, πώς θα ελέγξουνε τον κάθε ένα χωριστά, πως θα τον παρακολουθούνε και πως θα ξέρουνε τι σκέφτεται και που το πάει ο λογισμός του; Μόνο σαν είναι κάπου εγγεγραμμένος που να εκπροσωπείται και να εκπροσωπεί, μονάχα τότες είναι δυνατό να ελεχθεί και να μην προκαλεί, να μην αποτελεί μιαν απειλή.
Αλλά κανείς δε θέλει να πιστέψει πως βασικό μας αίτημα υπήρξε πάντα κι είναι: ο ουρανός. Κι όχι μόνο δικό μας, αλλά και ολόκληρων λαών… Πάντα επιμένουν να μας διδάσκουν αυτό το κάπως ύποπτο: επιστροφή στη γη. Μας αποκρύπτουν πως το φυσικό μας είναι να πετάμε, πως στην τελειωτική μορφή μας, θα ‘χουμε φτερά. Γι αυτό και ανέκαθεν η νοσταλγία των ουρανών στα όνειρα των εφήβων, των εραστών και των παρθένων. Και θα τελειώσω με ένα θαυμαστό ποίημα του Σαχτούρη που αποκαλύπτει τη μόνη αλήθεια μας με τρόπο καθοριστικό. “Ένα τεράστιο καρβέλι, μια πελώρια φραντζόλα ζεστό ψωμί, είχε πέσει στο δρόμο από τον ουρανό ένα παιδί με πράσινο κοντό βρακάκι και με μαχαίρι έκοβε και μοίραζε στον κόσμο γύρω, όμως και μια μικρή, ένας μικρός άσπρος άγγελος, κι αυτή μ’ ένα μαχαίρι έκοβε και μοίραζε κομμάτια γνήσιο ουρανό κι όλοι τώρα τρέχαν σ’ αυτή, λίγοι πηγαίναν στο ψωμί, όλοι τρέχανε στον μικρόν άγγελο που μοίραζε ουρανό! Ας μην το κρύβουμε. Διψάμε για ουρανό.”».