Εμφυτεύματα του αμφιβληστροειδούς που βοηθούν τους πιλότους να βλέπουν καλύτερα τη νύχτα, διεγερτικές ουσίες που κρατούν τους χειρουργούς σε εγρήγορση κατά τη διάρκεια πολύωρων διαδοχικών επεμβάσεων, φαρμακευτικά σκευάσματα με στόχο τη βελτίωση της γνωστικής και λειτουργικής επίδοσης. Η γενετική μηχανική μπαίνει για τα καλά στο χώρο της εργασίας, εγείροντας πλήθος ηθικών ζητημάτων...
«Δεν πρόκειται για επιστημονική φαντασία, αλλά για προηγμένες βιοτεχνολογίες που θα μπορούσαν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στον τρόπο με τον οποίο θα εργαζόμαστε στο εγγύς μέλλον», δηλώνει η Τζενίβρα Ρίτσαρντσον, καθηγήτρια νομικών στο Kings College του Λονδίνου και συνεργάτιδα στη συγγραφή σχετικής έκθεσης με θέμα την «εισβολή» της εμβιομηχανικής και της γενετικής μηχανικής στα ήθη και το χώρο της εργασίας.
Παρ' όλα όμως τα σημαντικά οφέλη που μπορεί να αποκομίσει η κοινωνία από αυτές τις εξελίξεις στο επίπεδο της παραγωγικότητας, η χρήση του επιφέρει μία σειρά από εξίσου σημαντικές ηθικο-πολιτικές επιπλοκές, οι οποίες οφείλουν να ληφθούν υπ' όψη από τις κυβερνήσεις, τους εργοδότες και τα εργασιακά συνδικάτα.
Η ανάπτυξη φαρμακευτικών σκευασμάτων και άλλων τεχνολογιών, χημικών ή φυσικών, για τη βελτίωση των ανθρώπινων σωματικών και διανοητικών ικανοτήτων, ανέκαθεν αφορούσε πρωτίστως σε άτομα με κάποιου είδους σωματική ή πνευματική υστέρηση και διαταραχή.
Ειδικοί, όμως, υποστηρίζουν ότι τέτοιες εξελίξεις μπορούν να αποβούν ωφέλιμες και για τα υγιή άτομα, τα οποία έχουν τη δυνατότητα να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους στο εργασιακό ή άλλο χώρο τους.
Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα μία μεγάλη μερίδα ακαδημαϊκών, επιχειρηματιών και ανώτατων διευθυντικών στελεχών, που κάνουν σε τακτική βάση χρήση υπναγωγών και διεγερτικών ουσιών, προκειμένου να ανταποκριθούν στην πιεστική καθημερινότητά τους, η οποία συχνά συμπεριλαμβάνει πολύωρα αεροπορικά ταξίδια, απαιτητικές συνεδριάσεις και αγχογόνες παρουσιάσεις σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου.
Το ίδιο ισχύει για τις φαρμακευτικές ουσίες που επενεργούν στην ικανότητα συγκέντρωσης και στην αύξηση των επιδόσεων, οι οποίες χρησιμοποιούνται ακόμη και από μαθητές και φοιτητές.
Εδώ, όμως, προκύπτουν τρία σοβαρά ζητήματα: το πρώτο έχει να κάνει με τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις αυτών των ουσιών στον οργανισμό των υγιών ατόμων, το δεύτερο με το κατά πόσο είναι ηθικά ορθό και δίκαιο μία μερίδα ατόμων να επωφελείται από τις ευεργετικές επιπτώσεις τέτοιων φαρμάκων και το τρίτο με το ενδεχόμενο πολλοί εργαζόμενοι να εξαναγκαστούν από τους εργοδότες του να λάβουν τέτοιου είδους ουσίες παρά τη θέλησή τους, με σκοπό να γίνουν πιο παραγωγικοί.
Κατά πόσο αποδεκτό θα ήταν κάτι τέτοιο;