Οι φωτιές, οι μάχες και πάνω από όλα το αίμα που χύθηκε στους δρόμους του Κιέβου, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην πτώση του Βίκτορ Γιανουκόβιτς. Αλλά οι δύο πιο ισχυροί ολιγάρχες της χώρας ήταν εκείνοι που έδειξαν στον πρόεδρο της Ουκρανίας, την πόρτα της εξόδου. Ηταν οι ίδιοι που πλούτισαν χάρη στον Γιανουκόβιτς, αλλά την κρίσιμη στιγμή του τράβηξαν το χαλί κάτω από τα πόδια.
Τη στιγμή που η εμπόλεμη κατάσταση στους δρόμους της πρωτεύουσας είχε φτάσει στο χειρότερο σημείο, στα τέλη της προηγούμενης εβδομάδας, η βουλή γνώριζε πως έπρεπε να δοθεί εκ των έσω η λύση στο πρόβλημα, αποσύροντας τη στήριξη στο πρόσωπο του προέδρου, όπως αναφέρει το Spiegel σε σχετικό δημοσίευμα. Και για να το πετύχουν αυτό έπρεπε να πείσουν δύο ανθρώπους που ελέγχουν το μισό κόμμα του Γιανουκόβιτς: τον Ρινάτ Αχμέτοφ και τον Ντμίτρι Φίρτας. Τους δύο δισεκατομμυριούχους με τη μεγαλύτερη επιρροή στη χώρα.
«Ηξεραν ότι αν ο Γιανουκόβιτς έπεφτε, εκείνοι θα ήταν οι μεγαλύτεροι χαμένοι. Για αυτό έκαναν ότι μπορούσαν για να εμποδίσουν τις δραστικές λύσεις που ζητούσαν οι διαδηλωτές στην πλατεία Ανεξαρτησίας» λέει ο Βαντίμ Καράσεφ, ο οποίος υπήρξε σύμβουλος του προέδρου Βίκτορ Γιουστσένκο. «Αν ο Γιανουκόβτις επέλεγε τη βία ως λύση στην κρίση, θα έχαναν και οι ίδιοι μαζί με εκείνον. Θα ακολουθούσε ότι έγινε έπειτα από την Πορτοκαλί Επανάσταση: θα την πλήρωναν οι πλούσιοι. Ομως όλη η ουκρανική πολιτική βασίζεται πάνω τους. Και οι άνθρωποι που έγιναν πλούσιοι χάρη στον Γιανουκόβιτς ήθελαν εγγυήσεις για την περιουσία τους» συμπληρώνει ο Καράσεφ.
Ποιος είναι ο Ρινάτ Αχμέτοφ
Από τους δύο ισχυρούς δισεκατομμυριούχους, ο πιο σημαντικός είναι ο Αχμέτοφ. Ο 47χρονος αξίζει 15 δισ. δολάρια, είναι επικεφαλής του ομίλου System Capital Management, που ελέγχει πάνω από 100 εταιρείες με 300.000 εργαζομένους συνολικά. Ανάμεσά τους μεταλλουργικά εργοστάσια, τράπεζες, επιχειρήσεις του Τύπου και κινητής τηλεφωνίας. Είναι αδιαφιλονίκητος κυρίαρχος του Ντόνμπας, του κέντρου της βαριάς βιομηχανίας της Ουκρανίας και ιδιοκτήτης της ποδοσφαιρικής ομάδας Σαχτάρ Ντόνετσκ και βέβαια ηγετικό στέλεχος του κόμματος του Γιανουκόβιτς.
Ξεκίνησε από το μηδέν, ως γιος μεταλλωρύχου, κάτι που του αρέσει να τονίζει συχνά. Απέκτησε το πρώτο του εκατομμύριο μετά από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, κάνοντας εμπόριο άνθρακα στο Ντόνετσκ, όταν ακόμη δεν τον γνώριζε κανείς. Λίγο αργότερα ο -άγνωστος έως τότε- πρώην μηχανικός αυτοκινήτων Βίκτορ Γιανουκόβιτς, που είχε καταδικαστεί για ληστεία και επίθεση, έγινε επικεφαλής της τοπικής κυβέρνησης του Ντόνετσκ. Γρήγορα ανέπτυξε, αρχικά, επιχειρηματικές σχέσεις και στη συνέχεια φιλικές με τον Αχμέτοφ και ο Γιανουκόβιτς άρχισε να ανεβαίνει την πολιτική ιεραρχία, οι επιχειρήσεις του Αχμέτοφ εκτινάχθηκαν.
Χαρακτηριστικό της παράλληλης πορείας τους είναι πως όταν ο Γιανουκόβιτς απέτυχε να εκλεγεί πρόεδρος, το 2004, θέση που κατέλαβε ο Γιουστσένκο, ο Αχμέτοφ μπήκε σε μπελάδες. Κατηγορήθηκε για εμπλοκή σε οικονομικά εγκλήματα και άρχισαν οι κατασχέσεις σε περιουσιακά στοιχεία. Διέφυγε στο Μονακό όπου έζησε για αρκετό καιρό, για να επιστρέψει την κατάλληλη στιγμή ως χορηγός του κόμματος του Γιανουκόβιτς, στηρίζοντας την εκλογή του το 2010.
Ποιος είναι ο Ντμίτρι Φίρτας
Ανάλογη ήταν και η δική του πορεία. Αφού υπηρέτησε στο στρατό, ο 47χρονος έγινε πυροσβέστης και ξεκίνησε την επιχείρηση που του απόφερε 50.000 δολάρια, πουλώντας 4.000 τόνους γάλατος εβαπορέ στο Χονγκ Κονγκ για βαμβάκι από το Ουζμπεκιστάν. Μετακόμισε στη Μόσχα, όπου ζούσε σε ξενοδοχείο απέναντι από το Κρεμλίνο, εκεί όπου συναντιούνται οι κορυφαίοι Ρώσοι επιχειρηματίες. Εκανε τις κατάλληλες γνωριμίες και μπήκε στο χώρο του φυσικού αερίου, το οποίο αντάλλασσε με τρόφιμα.
Γρήγορα απέκτησε ένα χημικό εργοστάσιο στην Εσθονία, μία εταιρεία μεταφοράς φυσικού αερίου στην Αυστρία και το 2004 μαζί με την Gazprom άνοιξε την RosUkrEnergo, που μετέφερε φυσικό αέριο στη δυτική Ευρώπη. Ομως, μία συμφωνία ανάμεσα στην Γιούλια Τιμοσένκο και τον Βλαντιμίρ Πούτιν το 2009 κατέστρεψε την επιχείρησή του και από τότε μίσησε θανάσιμα την Τιμοσένκο. Ο Γιανουκόβιτς έδωσε και σε αυτόν τις λύσεις. Οταν ανέβηκε στην εξουσία, η αυτοκρατορία του Φίρτας επεκτάθηκε και σήμερα μεταξύ άλλων ελέγχει πολλά τηλεοπτικά κανάλια με το μιντιακό κολοσσό που δημιούργησε.
Η τελευταία πράξη
Οι Αχμέτοφ και Φιρτάς έχουν... χωρίσει την «πίτα». Ο πρώτος ασχολείται με την Ευρώπη, ο δεύτερος δουλεύει περισσότερο με τη Ρωσία. Μαζί, όμως, ελέγχουν απόλυτα την πολιτική σκηνή στην Ουκρανία, διορίζοντας σε θέσεις-κλειδιά δικούς τους ανθρώπους. Για παράδειγμα ο υπουργός Οικονομικών του Γιανουκόβιτς ήταν άνθρωπος του Αχμέτοφ, ενώ ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης ήταν από την ομάδα του Φίρτας.
Οταν «διάβασαν» τα αρνητικά μηνύματα για τον Γιανουκόβιτς, δεν μέτρησε το παρελθόν, αλλά το επιχειρηματικό τους μέλλον. Αντιλαμβανόμενοι πως δεν μπορούσαν να «σώσουν» τον Ουκρανό πρόεδρο χωρίς να έχουν απώλειες, ο καθένας έκανε τις επιλογές του. Ο Αχμέτοφ, που πάντα είχε καλές σχέσεις με την Τιμοσένκο, άρχισε να υποστηρίζει τον επικεφαλής του κόμματός της, Αρσένι Γιατσένιουκ. Ο Φίρτας από την άλλη, στάθηκε στο πλευρό του Βιτάλι Κλίτσκο, προετοιμαζόμενος για την αποφυλάκιση της Τιμοσένκο και την περίπτωση που θα επιχειρούσε να εκλεγεί πρόεδρος.
Εχοντας σχηματίσει λοιπόν τις νέες συμμαχίες τους, την κρίσιμη στιγμή οι δύο ολιγάρχες άρχισαν να μιλούν για την ανάγκη διαπραγματεύσεων ανάμεσα σε διαδηλωτές και κυβέρνηση, παρότι μέχρι τότε ήταν άφαντοι. Ακόμη κι αν κανείς δεν είχε αντιληφθεί τι σήμαινε αυτό, η ουκρανική τηλεόραση τους βοήθησε να το αντιληφθούν. Τα κανάλια και των δύο άρχισαν ξαφνικά από την Πέμπτη να δείχνουν τι πραγματικά συνέβαινε στην πλατεία Ανεξαρτησίας, παρουσιάζοντας με αντικειμενικό τρόπο τις αιματηρές διαδηλώσεις.
Φωτογραφία: Spiegel