Με τις φωτογραφίες των παιδιών που χαιρετούν ναζιστικά, πλάι σε γονείς ή μεγαλύτερους φίλους να κατακλύζουν τα μέσα ενημέρωσης προκαλώντας σοκ και θυμό, καταφεύγουμε ξανά στο κείμενο σταθμό του Μάνου Χατζιδάκι για τον φασισμό και τον ρατσισμό. Ως αντίβαρο αλλά και ως οδηγό.
Πρόκειται για κείμενο που έγραψε τον Φεβρουάριο του 1993, για το πρόγραμμα της αντιναζιστικής συναυλίας που έδωσε η Ορχήστρα των Χρωμάτων με έργα των Κουρτ Βάιλ, Λιστ και Μπάρτοκ, και το οποίο δημοσιεύθηκε και στην Ελευθεροτυπία. Το κείμενο τους τελευταίους μήνες χαρακτηρίζεται προφητικό (υπό το φως των εξελίξεων με τη Χρυσή Αυγή) όμως η αλήθεια είναι ότι φέρει το στοιχεία του διαχρονικού που χτίζεται πάνω στην αλήθεια και στην βαθιά κατανόηση της ανθρώπινης φύσης. Ακολουθεί το κείμενο, βίβλιος του αντιφασισμού:
«Ο νεοναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός και κάθε αντικοινωνικό και αντιανθρώπινο φαινόμενο συμπεριφοράς δεν προέρχεται από ιδεολογία, δεν περιέχει ιδεολογία, δεν συνθέτει ιδεολογία. Είναι η μεγεθυμένη έκφραση-εκδήλωση του κτήνους που περιέχουμε μέσα μας χωρίς εμπόδιο στην ανάπτυξή του, όταν κοινωνικές ή πολιτικές συγκυρίες συντελούν, βοηθούν, ενισχύουν τη βάρβαρη και αντιανθρώπινη παρουσία του...».
«... Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η Παιδεία. Η αληθινή παιδεία και όχι η ανεύθυνη εκπαίδευση και η πληροφορία χωρίς κρίση και χωρίς ανήσυχη αμφισβητούμενη συμπερασματολογία. Αυτή η παιδεία που δεν εφησυχάζει ούτε δημιουργεί αυταρέσκεια στον σπουδάζοντα, αλλά πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα και την ανασφάλεια. Ομως μια τέτοια παιδεία δεν ευνοείται από τις πολιτικές παρατάξεις και από όλες τις κυβερνήσεις, διότι κατασκευάζει ελεύθερους και ανυπότακτους πολίτες μη χρήσιμους για το ευτελές παιχνίδι των κομμάτων και της πολιτικής...».
«... Πρόσφατη περίπτωση ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Μόνο που ο πόλεμος αυτός μας δημιούργησε για ένα διάστημα μιαν αρκετά μεγάλη πλάνη, μιαν ψευδαίσθηση. Πιστέψαμε όλοι μας πως σ' αυτό τον πόλεμο η Δημοκρατία πολέμησε τον φασισμό και τον νίκησε. Σκεφθείτε: η ''Δημοκρατία'', εμείς με τον Μεταξά κυβερνήτη και σύμμαχο τον Στάλιν, πολεμήσαμε τον ναζισμό, σαν ιδεολογία άσχετη από μας τους ίδιους. Και τον... νικήσαμε. Τι ουτοπία και τι θράσος. Αγνοώντας πως απαλλασσόμενοι από την ευθύνη του κτηνώδους μέρους του εαυτού μας και τοποθετώντας το σε μια άλλη εθνότητα υποταγμένη ολοκληρωτικά σ' αυτό, δεν νικούσαμε κανένα φασισμό αλλά απλώς μιαν άλλη εθνότητα επικίνδυνη που επιθυμούσε να μας υποτάξει».
«... Ο νεοναζισμός δεν είναι οι άλλοι. Οι μισητοί δολοφόνοι, που βρίσκουν όμως κατανόηση από τις διωκτικές αρχές λόγω μιας περίεργης αλλά όχι και ανεξήγητης συγγενικής ομοιότητος. Που τους έχουν συνηθίσει οι αρχές και οι κυβερνήσεις σαν μια πολιτική προέκτασή τους ή σαν μια επιτρεπτή αντίθεση, δίχως ιδιαίτερη σημασία που να προκαλεί ανησυχία...».
«... Ο φασισμός στις μέρες μας φανερώνεται με δυο μορφές. 'Η προκλητικός, με το πρόσχημα αντιδράσεως σε πολιτικά ή κοινωνικά γεγονότα που δεν ευνοούν την περίπτωσή τους, ή παθητικός μες στον οποίο κυριαρχεί ο φόβος για ό,τι συμβαίνει γύρω μας. Ανοχή και παθητικότητα λοιπόν. Κι έτσι εδραιώνεται η πρόκληση. Με την ανοχή των πολλών...».