Σοβαρές ενστάσεις και ερωτήματα για τη στάση του ΟΠΑΠ στη διαδικασία απελευθέρωσης της αγοράς των τυχερών παιχνιδιών στη χώρα μας θέτει στην κυβέρνηση αλλά και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ο ευρωβουλευτής της Δημοκρατικής Συμμαχίας Θεόδωρος Σκυλακάκης.
Ο κ. Σκυλακάκης ζητά από την κυβέρνηση συγκεκριμένες απαντήσεις και από την Επιτροπή να τοποθετηθεί για τις «παραβιάσεις του κοινοτικού δικαίου που συνεπάγονται οι συγκεκριμένες απ' ευθείας αναθέσεις, με τον τρόπο με τον οποίο προωθούνται».
Αναλυτικά η ανακοίνωση του κ. Θ. Σκυλακάκη
«Η ΟΠΑΠ ΑΕ έχει κατά το 66% ιδιώτες μετόχους, εκ των οποίων δύο διαθέτουν ποσοστά που προσεγγίζουν στο 20% των μετοχών της εταιρείας.
Η κυβέρνηση έχει προωθήσει ή/και προωθεί στη Βουλή ρυθμίσεις (στο πλαίσιο του μεσοπρόθεσμου προγράμματος και του πολυνομοσχεδίου για τη δημοσιονομική εξυγίανση), με τις οποίες σκοπεύει να αναθέσει απ' ευθείας δικαιώματα αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ (χρονική επέκταση του μονοπωλίου ΟΠΑΠ πιθανότατα για μια δεκαετία και άδειες για 16.500 παιγνιομηχανήματα/φρουτάκια), στην ΟΠΑΠ Α.Ε., ακριβώς την στιγμή κατά την οποία η εταιρία πρόκειται να ιδιωτικοποιηθεί κατά 100%, ενώ προβλέπεται επιπροσθέτως η δυνατότητα παραχώρησης της εκμετάλλευσης των σχετικών μηχανημάτων από την ΟΠΑΠ σε τρίτους.
Την ίδια στιγμή για το ποιος θα πάρει τις άδειες για τα υπόλοιπα 18.500 παιγνιομηχανήματα (σύνολο 35.000 που είναι αριθμός ούτως ή άλλως υπερβολικός και αυξημένος κατά 5.000 σε σχέση με το αρχικό σχέδιο νόμου), προβλέπεται η διενέργεια διαγωνισμού. Η διάρκεια της σχετικής άδειας (δεκαετής) υπερβαίνει μάλιστα το χρόνο κατά τον οποίο έχει σήμερα η ΟΠΑΠ ΑΕ το δικό της μονοπώλιο, το οποίο λήγει την 12 Οκτωβρίου του 2020.
Λαμβάνοντας υπόψη λοιπόν τα παραπάνω, τίθενται τα ακόλουθα ερωτήματα προς την κυβέρνηση:
1. Γιατί η κυβέρνηση έστειλε στη Βουλή άλλες διατάξεις από αυτές που είχε στείλει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (όπου προβλεπόταν για όλες τις άδειες διαγωνιστική διαδικασία), ειδικά για το θέμα της άδειας στην ΟΠΑΠ ΑΕ;
2. Γιατί επιτρέπεται στην ΟΠΑΠ ΑΕ (μόνον) να εκχωρεί σε τρίτους το δικαίωμα εκμετάλλευσης των σχετικών μηχανημάτων (και μάλιστα ακόμα και του συνόλου τους); Ποιοι είναι αυτοί οι τρίτοι; Είναι εκτός των πρακτορείων της ΟΠΑΠ ΑΕ;
Τους γνωρίζει η κυβέρνηση; Θα εκμεταλλευτούν τις σχετικές άδειες με άλλο τίμημα από αυτό που θα πληρώσουν όσοι συμμετάσχουν στο δημόσιο διαγωνισμό; Με τι διαδικασίες θα επιλεγούν οι σχετικοί ανάδοχοι όταν η ΟΠΑΠ ΑΕ έχει ρητώς και σε πολλαπλές περιπτώσεις δηλώσει ότι δεν θεωρεί ότι έχει την υποχρέωση εφαρμογής των κανόνων περί δημοσίων διαγωνισμών;
3. Γιατί υποχρεώνει την ΟΠΑΠ ΑΕ ειδικά (άρθρο 40 παρ.1), να λειτουργήσει τα μηχανήματα εντός έτους από την παραχώρηση της άδειας; Δεν αντιλαμβάνεται ότι αυτό μηδενίζει εξ αντικειμένου το χρόνο για διαγωνιστικές διαδικασίες και δημιουργεί εύκρατο κλίμα για νέες απ' ευθείας αναθέσεις;
Γιατί δεν δίνει το χρόνο π.χ. στη νέα ιδιωτική διοίκηση της ΟΠΑΠ ΑΕ που θα προκύψει από την αποκρατικοποίηση να αποφασίσει τι θα κάνει με τις σχετικές άδειες και δημιουργεί την χρονική πίεση για να ληφθούν οι σχετικές αποφάσεις από την παρούσα διοίκηση;
4. Αντιλαμβάνεται η κυβέρνηση και ο εισηγούμενος υπουργός Οικονομικών ότι η ΟΠΑΠ ΑΕ, σε ό,τι αφορά τα κέρδη που θα αποκομίσει, δεν είναι δημόσιος φορέας , όπως δήλωσε στις 17/7 στη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων, αλλά Ανώνυμη Εταιρεία με 66% ιδιώτες μετόχους;
Συνεπώς με την απ' ευθείας ανάθεση άδειας 16.500 παγνιομηχανημάτων στην ΟΠΑΠ και κατά το ποσοστό που θα υπολείπεται η τιμή της άδειας της ΟΠΑΠ για παιγνιομηχανήματα, από την τιμή της αδείας που θα προκύψει από το δημόσιο διαγωνισμό, θα πλουτίσουν αδικαιολόγητα οι ιδιώτες μέτοχοι της ΟΠΑΠ στους οποίους περιλαμβάνονται και οι δύο μεγάλοι ιδιώτες μέτοχοι, εις βάρος του δημοσίου.
5. Η ΟΠΑΠ, η διοίκησή της οποίας υπηρετεί κατά νόμο τα συμφέροντα των μετόχων της (κατά πλειοψηφία ιδιωτών), θεωρεί ότι διαθέτει αποκλειστικό δικαίωμα στα παιγνιομηχανήματα και ζητά να εκχωρηθεί αυτό το δικαίωμα με απ' ευθείας ανάθεση προσδιορίζοντάς το μάλιστα και στα 225 με 260 εκ. ευρώ (βλ. κατάθεση του κ. Σπανουδάκη στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής), επικαλούμενη ότι θα διαπράξει το αδίκημα της απιστίας αν δεν το διεκδικήσει.
Η κυβέρνηση που υπερασπίζεται τα δικαιώματα του δημοσίου γιατί αποδέχεται αυτό τον ισχυρισμό, εις βάρος των δικαιωμάτων του δημοσίου; Ο νόμος προβλέπει αποκλειστικό δικαίωμα για τα παιχνίδια της ΟΠΑΠ ΑΕ (όχι για παιγνιομηχανήματα) και ειδικά στη σύμβαση του 2000 (άρθρο 10) εξειδικεύεται ρητώς ότι το αποκλειστικό δικαίωμα αφορά «παιχνίδια ή κατηγορίες παιχνιδιών που η διαχείριση οργάνωση και λειτουργία τους έχει χορηγηθεί αποκλειστικά στον ΟΠΑΠ».
Με δεδομένο ότι τα παιχνίδια με παιγνιομηχανήματα είχαν ανατεθεί ήδη από το 1994 σε τρίτους φορείς (νόμος περί καζίνο), το δημόσιο δεν είχε κανέναν λόγο να αποδεχθεί ότι τα παιγνιομηχανήματα ανήκουν στα καλυπτόμενα από το δικαίωμα προτίμησης παιχνίδια, αφού ούτε ανήκουν στις κατηγορίες των παιχνιδιών της ΟΠΑΠ ΑΕ, ούτε αποτελούν νέο παιχνίδι αφού επεκτείνεται απλώς η παραχώρησή τους εκτός καζίνο, κάτι που ασφαλώς δεν αποτελεί καθ' οιονδήποτε τρόπο νέο παιχνίδι.
Ο κ. Σπανουδάκης φοβάται ότι θα κατηγορηθεί για απιστία αν δεν υπερασπιστεί τα συμφέροντα των μετόχων του, η κυβέρνηση δεν αισθάνεται την ανάγκη να επιδείξει αντίστοιχη ευαισθησία στην υπεράσπιση των συμφερόντων του δημοσίου, έναντι των ιδιωτών μετόχων της ΟΠΑΠ ΑΕ;
6. Γιατί δεν προβλέπει η κυβέρνηση στο νόμο ότι το τίμημα που θα πληρώσει η ΟΠΑΠ ΑΕ θα είναι ο μέσος όρος του τιμήματος που θα προκύψει από το δημόσιο διαγωνισμό για τα 18.500 μηχανήματα και αν η ΟΠΑΠ ΑΕ δεν θέλει να το πληρώσει τότε ας γίνει εκ νέου δημόσιος διαγωνισμός ανοικτός σε όλους (και στην ΟΠΑΠ ΑΕ), για τα υπόλοιπα 16.500 παιγνιομηχανήματα; Τι θα έβλαπτε αυτό την ΟΠΑΠ ΑΕ ή το δημόσιο συμφέρον;
7. Γνωρίζει η κυβέρνηση ότι η δικαιολογία της επείγουσας είσπραξης εσόδων, την οποία επισήμως παρουσίασε στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής ο κ. Βενιζέλος , παραβιάζει ρητώς τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, που προβλέπει ότι δεν επιτρέπεται η παραχώρηση μονοπωλιακών δικαιωμάτων για λόγους εισπρακτικούς;
8. Αν επιλέγει την οδό της μονοπωλιακής διάρθρωσης της αγοράς η κυβέρνηση, γιατί προβλέπει την επέκταση της αδείας της -σε λίγους μήνες κατά 100% ιδιωτικής- ΟΠΑΠ ΑΕ με απ' ευθείας ανάθεση και όχι με διεξαγωγή σχετικού διαγωνισμού, ανοικτού προς οιονδήποτε ενδιαφερόμενο θα είχε αντικειμενικά τα εχέγγυα να εκπληρώσει τις ίδιες προϋποθέσεις;
Γνωρίζει ότι το σχετικό δικαίωμα έχει αξία δισεκατομμυρίων ευρώ και ότι η όποια διαφορά μεταξύ του δικαιώματος που θα προέκυπτε από διαγωνισμό και της χαμηλότερης τιμής που θα προκύψει από ευθείας ανάθεση στην (κατά 66% ιδιωτική ΟΠΑΠ ΑΕ), αποτελεί αδικαιολόγητο πλουτισμό των ιδιωτών μετόχων της ΟΠΑΠ ΑΕ;
9. Με δεδομένο ότι η ΟΠΑΠ ΑΕ μέσω της διαφημιστικής της δαπάνης, της επιρροής της στο ποδόσφαιρο και των παρεμβάσεών της στη δημοσιογραφία (για τις οποίες μαθαίνουμε πολλά τις τελευταίες ημέρες), είναι σημαντικός μοχλός παρέμβασης στη δημόσια ζωή, γιατί επιδιώκει η κυβέρνηση να την ισχυροποιήσει στο μέγιστο βαθμό και με χρονικό ορίζοντα δεκαετιών, λίγο πριν γίνει 100% ιδιωτικό μονοπώλιο;
10. Γιατί η κυβέρνηση ενώ προβλέπει κάρτα παίκτη και επώνυμο παιχνίδι στους λοιπούς πλην ΟΠΑΠ ιδιώτες, διατηρεί την ανωνυμία των παικτών στα παιχνίδια της ΟΠΑΠ ΑΕ, ενθαρρύνοντας έτσι κάθε είδους μη νόμιμες δραστηριότητες, που είναι φυσικό να ενθαρρύνονται από την ανωνυμία;
Οι ερωτήσεις προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Συγκεκριμένα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ερωτάται:
1. «Στην γραπτή ερώτηση E-9086/2010, τον Οκτώβριο του 2010, επισημαίνεται ότι οι απ' ευθείας αναθέσεις σε κρατικό μονοπώλιο αδειών τυχερών παιχνιδιών που γίνονται για λόγους άντλησης εσόδων είναι αντίθετες «με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου (στην οποία υπάρχει αναφορά και στην πρόσφατη απόφαση C 64/08 της 9/9/2010), σύμφωνα με την οποία «οι περιορισμοί των θεμελιωδών ελευθεριών στον τομέα των τυχερών παιγνίων (σ.σ. που αιτιολογούν την απ' ευθείας ανάθεση αδειών σε κρατικά μονοπώλια) πρέπει να εξυπηρετούν πράγματι τον σκοπό του περιορισμού των ευκαιριών συμμετοχής σε τυχερά παίγνια και όχι της εξευρέσεως μιας νέας πηγής εσόδων»;
Η Επιτροπή απάντησε ότι «περιορισμοί τέτοιων ελευθεριών, συμπεριλαμβανομένης της λειτουργίας τυχερών παιχνιδιών, επιτρέπονται βάσει της Συνθήκης, εφόσον δεν συνεπάγονται διακρίσεις, δικαιολογούνται από έγκυρο δημόσιο συμφέρον, είναι αναγκαίοι και αναλογικοί και συνάδουν με τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης.»
Στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής που ψηφίστηκε στη Βουλή η κυβέρνηση περιλαμβάνει ρητώς την χρονική επέκταση του μονοπωλίου της ΟΠΑΠ ΑΕ, με διαδικασία απ' ευθείας ανάθεσης αλλά και την με απ' ευθείας ανάθεση στην ΟΠΑΠ ΑΕ άδειας για 16.500 παγνιομηχανήματα, ενώ μετά τις ενέργειες αυτές προβλέπεται η ιδιωτικοποίηση του υπολοίπου 34% της ΟΠΑΠ ΑΕ που κατέχει το δημόσιο.
Ο αρμόδιος υπουργός Οικονομικών κ. Βενιζέλος δήλωσε μάλιστα κατά την συζήτηση στην αρμόδια Επιτροπή της Ελληνικής Βουλής ότι «Το κεφάλαιο, λοιπόν, περί των τυχερών παιχνιδιών είναι ιδιαίτερα κρίσιμο για τις αποκρατικοποιήσεις, διότι στην πραγματικότητα αφορά την ενίσχυση της αξίας και άρα, την αξία της αγοραστικής δύναμης του ΟΠΑΠ.
Ο ΟΠΑΠ είναι κρίσιμος για το πρώτο κύμα ιδιωτικοποιήσεων του Σεπτεμβρίου και για το δεύτερο του Δεκεμβρίου και πρέπει να ολοκληρώσουμε την ενίσχυση του ΟΠΑΠ με πολλούς τρόπους, με την παράταση της άδειας που έχει. Αυτό σημαίνει έσοδα για το δημόσιο και δεύτερον, με τη χορήγηση της άδειας μηχανών για τα νέα αυτά παιχνίδια.
Αυτό σημαίνει άμεσα έσοδα για το δημόσιο. Επίσης, αυτό σημαίνει ότι η αγοραία αξία του ΟΠΑΠ αυξάνεται και έχουμε πολύ καλύτερες πιθανότητες για το δημόσιο ταμείο, εφόσον κάνουμε αυτή την ενέργεια».
Με δεδομένο ότι είναι προφανές ότι επιχειρείται ευθεία παραβίαση του κοινοτικού δικαίου, σκοπεύει η Επιτροπή να παρέμβει για να εμποδίσει την υλοποίηση της απόφασης αυτής και αν ναι, ποια είναι η διαδικασία την οποία σκοπεύει να ακολουθήσει;»
2. Σε απάντησή της στην γραπτή ερώτηση E-9086/2010, τον Οκτώβριο του 2010, η Επιτροπή επισημαίνει ότι «περιορισμοί τέτοιων ελευθεριών, συμπεριλαμβανομένης της λειτουργίας τυχερών παιχνιδιών, επιτρέπονται βάσει της Συνθήκης, εφόσον δεν συνεπάγονται διακρίσεις, δικαιολογούνται από έγκυρο δημόσιο συμφέρον, είναι αναγκαίοι και αναλογικοί και συνάδουν με τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.»
Η κυβέρνηση κατέθεσε στην Βουλή στα πλαίσια πολυνομοσχεδίου που ρυθμίζει το θέμα των τυχερών παιχνιδιών διατάξεις σύμφωνα με τις οποίες δίδεται με απ' ευθείας ανάθεση άδεια στην ΟΠΑΠ ΑΕ για 16.500 παιγνιομηχανήματα (τα 1500 εκ των οποίων θα εκχωρηθούν στον ΟΔΙΕ που επίσης προβλέπεται να άμεσα να ιδιωτικοποιηθεί), ενώ για τα υπόλοιπα 15.000 η ΟΠΑΠ ΑΕ, έχει με βάση το νόμο το δικαίωμα να τα παραχωρεί σε τρίτους έναντι ανταλλάγματος.
Η άδεια έχει διάρκεια 10 ετών υπερβαίνει δηλαδή ακόμα και το διάστημα κατά το οποίο ισχύει η σύμβαση παραχώρησης μονοπωλίου που έχει συνάψει η ΟΠΑΠ ΑΕ με το ελληνικό δημόσιο. Με δεδομένο ότι για τα υπόλοιπα 18.500 μηχανήματα προβλέπεται δημόσιος διαγωνισμός και ότι η ΟΠΑΠ ΑΕ προβλέπεται ότι θα ιδιωτικοποιηθεί αμέσως μετά κατά 100%, θεωρεί η Επιτροπή ότι συνάδουν οι ρυθμίσεις αυτές με την τήρηση των ευρωπαϊκών συνθηκών και τις προβλέψεις για έγκυρο δημόσιο συμφέρον, αναγκαιότητα και αναλογικότητα και τη νομολογία του ΔΕΚ.
Αν ναι ποιο ακριβώς δημόσιο συμφέρον εξυπηρετείται;
Ελαβε γνώση των ρυθμίσεων αυτών η Επιτροπή κατά την αποστολή προς αυτήν του σχετικού νομοσχεδίου από τις ελληνικές αρχές, ή οι σχετικές διατάξεις προστέθηκαν εκ των υστέρων, μη επιτρέποντας έτσι στην Επιτροπή να διατυπώσει εγκαίρως τις απόψεις της;
Θεωρεί η Επιτροπή ότι η διαδικασία που ακολούθησαν οι ελληνικές αρχές ως προς το χρονοδιάγραμμα της γνωστοποίησης και κατάθεσης εκ νέου των ρυθμίσεων για την αγορά τυχερών παιγνίων στην Ελλάδα, συνάδει με τις σχετικές προβλέψεις του κοινοτικού δικαίου;