«Οι νέοι δεν μαθαίνουν την τέχνη, φεύγουν στις πόλεις, χέρια δεν βρίσκονται έμπειρα για να συνεχίσουν τη δουλειά μας...». Αυτό είναι το παράπονο των παραδοσιακών ναυπηγών, μετρημένων πλέον στα δάχτυλα, που απέμειναν να δουλεύουν το ξύλο, το πεύκο και το ιρόκο, στα καρνάγια της Ιερισσού και να ναυπηγούν από βαρκάκια, μέχρι καράβια. Εξ ολοκλήρου από ξύλο, όπως στην αρχαιότητα.
Η τέχνη των παραδοσιακών ναυπηγών χάνεται χρόνο με το χρόνο, καθώς, χτυπημένα και από την οικονομική κρίση, τα καρνάγια λιγοστεύουν.
Από τα πέντε παραδοσιακά ναυπηγεία της Ιερισσού, που ανέκαθεν απασχολούσαν αρκετούς μαστόρους και έδιναν ζωή στην οικονομία της περιοχής, μόνο τρία απέμειναν. Κι αυτά, τα τελευταία χρόνια είναι είτε ατομικές, είτε οικογενειακές επιχειρήσεις, που δουλεύουν μόνο κατά παραγγελία.
"Από εργάτες βρίσκεις όσους θέλεις, τεχνίτες δεν υπάρχουν. Δεν θα καθίσει ο νέος, σήμερα, όπως εγώ, δύο και τρία χρόνια να τη μάθει τη δουλειά. Θα πάει στα γράμματα. Κι, όμως, είναι δουλειά που ακόμη και σήμερα, που μειώθηκαν κάπως οι παραγγελίες, έχει εισόδημα. Εάν δουλέψεις καλά, θα ζήσεις από αυτή", λέει ο 53χρονος τεχνίτης και ιδιοκτήτης παραδοσιακού ναυπηγείου, Γιώργος Βλάχος.
Ο ίδιος μπήκε στη δουλειά από τα δεκατέσσερά του χρόνια στο πλάι ενός εμπειρότερου συνεταίρου του. Εκείνος πέθανε πριν από λίγα χρόνια και ο κ. Βλάχος ανέλαβε μόνος του τη δουλειά, κατασκευάζοντας μόνο ξύλινα σκάφη.
Η δουλειά του ναυπηγού είναι κοπιαστική και απαιτεί ακρίβεια και γνώση. Ο μάστορας παίρνει τα μέτρα, κουρμπάρει το ξύλο, το κόβει και το καρφώνει στο σκάφος. Για τα πλαϊνά σανίδια χρησιμοποιεί σφικτήρες και μετά δένει το σκελετό με μεγάλα καρφιά. Στο τέλος, οι αρμοί θα κλείσουν με καλαφάτισμα, δηλαδή με βαμβάκι και θα ακολουθήσει η στεγανοποίηση.
Η τακτική συντήρηση είναι το βάψιμο, ενώ έπειτα από πολλά χρόνια θα γίνει ολική επανασυντήρηση.
"Μετά από εικοσιπέντε, τριάντα χρόνια, τα καρφιά οξειδώνονται από την αλμύρα. Θέλει ένα συνολικό ξανακάρφωμα, όλο από την αρχή. Το ξύλο που χρησιμοποιούμε είναι συνήθως πεύκο, που έχει μέσα ρετσίνι και κρατάει καλά. Φυσικά, μπορούμε, κατ' απαίτηση του πελάτη, να δουλέψουμε ό,τι ξύλο επιθυμεί. Επειδή συχνά με ρωτούν, εάν είναι καλύτερο το ξύλο από το ακρυλικό, θα πω μόνο ότι δεν είναι απλώς καλύτερο. Και φθηνότερο είναι και πλέει πιο αξιόπιστα", επισημαίνει ο κ. Βλάχος, ο οποίος συνεχίζει μια μακραίωνη ναυτική παράδοση.
Ναυπηγεί ξύλινες βάρκες και πλοιάρια στο καρνάγιο της Ιερισσού, όπως οι παλαιότεροι μάστορες. Μια πεντάμετρη βάρκα κοστίζει έως τέσσερις χιλιάδες ευρώ- ναυπηγημένη, βαμμένη, έτοιμη για τα ανοιχτά. Ένα μεγαλύτερο σκάφος - μέχρι και τριάντα μέτρα μπορεί να κατασκευάσει το ναυπηγείο αυτού του τύπου - μπορεί να πιάσει και τριάντα με σαράντα χιλιάδες ευρώ.
Για να τα κάνει όλα αυτά στο καρνάγιο διαθέτει μηχανήματα παρόμοια με ενός ξυλουργείου, αλλά και κάποια εξειδικευμένα εργαλεία ναυπήγησης.
Ο κ. Βλάχος δουλεύει με μαστοριά και τάξη. Ακούγοντας μουσική από το μικρό του τρανζίστορ, μετράει και κόβει. Όπως, οι μάστορες του παλιού καλού καιρού...
Φάνης Γρηγοριάδης - ΑΠΕ-ΜΠΕ