Εδώ και πέντε μέρες εν μέσω πλήθους διεθνώς δημοσιευμάτων για την αδυναμία της Ελλάδας, η χώρα μας διαχειρίζεται την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Κάτι που έχει συμβεί άλλες τέσσερις φορές, με τον Ανδρέα Παπανδρέου να είναι επικεφαλής σε τρεις από αυτές, με αρμόδιους υπουργούς εξωτερικών τους Γρηγόρη Βάρφη, Θεόδωρο Πάγκαλο και Κάρολο Παπούλια.
1η Ιουλίου – 31η Δεκεμβρίου 1983
Η Ελλάδα ανέλαβε την Προεδρία της ΕΟΚ για πρώτη φορά το β΄ εξάμηνο του 1983. Μια εποχή σαρωτικής παρουσίας του ΠΑΣΟΚ με την στάση του προς την Ευρώπη να θεωρείται συχνά αμφίρροπη. Πρωθυπουργός ήταν ο Ανδρέας Παπανδρέου και υπουργός Εξωτερικών ο Γρηγόρης Βάρφης. ΟΙ φωτογραφίες της εποχής προκαλούν δέος καθώς διακρίνονται ηγετικές πολιτικές μορφές, όπως ο Φρανσουά Μιτεράν, η Μάργκαρετ Θάτσερ, ο Χέλμουτ Κολ. Οι σχέσεις του Ανδρέα Παπανδρέου με την Μάρκγκαρετ Θάτσερ ήταν ήδη εκρηκτικές και δεν άντεχαν να σταθούν ο ένας δίπλα στον άλλο.
Η προεδρία συνέπεσε με το δεύτερο εξάμηνο του 1983 και μια ταραχώδη περίοδο για την Κοινότητα, καθώς τρία βασικά ζητήματα –ο εξορθολογισμός της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), η υιοθέτηση μιας κοινής πολιτικής έρευνας και τεχνολογίας και η διατήρηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας– είχαν προκαλέσει τριβές μεταξύ των κρατών μελών. Αντικρουόμενες και αγεφύρωτες απόψεις είχαν οδηγήσει σε αδιέξοδο, με αποτέλεσμα η Σύνοδος Κορυφής της Αθήνας (4-6 Δεκεμβρίου 1983) να ολοκληρωθεί χωρίς την έκδοση τελικού ανακοινωθέντος.
1η Ιουλίου – 31η Δεκεμβρίου 1988
Η Ελλάδα ανέλαβε τη δεύτερη Προεδρία της στην ΕΟΚ το δεύτερο εξάμηνο του 1988 με πρωθυπουργό τον Ανδρέα Παπανδρέου και υπουργό εξωτερικών τον Θεόδωρο Πάγκαλο. Η καταληκτική σύνοδος έγινε στο κάστρο της Ρόδου διαχύοντας εικόνες του σε ολόκληρο τον κόσμο με σύσσωμη την πολιτική ηγεσία της εποχής και με την Μάρκαρετ Θάτσερ να έχει έρθει – κυριολεκτικά- πιο κοντά στον Ανδρέα Παπανδρέου. Την εποχή εκείνη, λόγω της αυξανόμενης ευαισθητοποίησης για περιβαλλοντικά θέματα και της διάδοσης των νέων τεχνολογιών, τέθηκαν στην ημερήσια διάταξη της Συνόδου Κορυφής της Ρόδου (2-3 Δεκεμβρίου 1988) θέματα όπως η προστασία του περιβάλλοντος και η ανάπτυξη του οπτικοακουστικού τομέα της Ευρώπης. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο εξέτασε τις προοπτικές για τη μελλοντική ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και τη θέση της στον κόσμο, στη βάση της εμπειρίας από τη μέχρι τότε εφαρμογή της Ενιαίας Ευρωπαϊκής Πράξης και με φόντο τις ριζοσπαστικές αλλαγές στην παγκόσμια τάξη, ιδιαίτερα στις σχέσεις Ανατολής-Δύσης, λίγους μόλις μήνες πριν από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου.Η δεύτερη Ελληνική Προεδρία ανέλαβε πρωτοβουλίες ώστε να συζητηθούν καίρια ζητήματα σχετικά με τον μελλοντικό ρόλο της κοινότητας και το περιεχόμενο της διαδικασίας ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ως προς αυτό αποτέλεσαν οι πρωτοβουλίες για τον διεθνή ρόλο της Κοινότητας, τον ενιαίο ευρωπαϊκό χώρο, την περιβαλλοντική προστασία καθώς και οι γενικές συζητήσεις αναφορικά με τις σχέσεις ανατολής-δύσης.
Αμέσως μετά την προεδρία η Μάργκαρετ Θάτσερ έστειλε επιστολή στον Ανδρέα Παπανδρέου εκφράζοντας με θερμότητα τα συγχαρητήριά της για τη διοργάνωση, τα αποτελέσματα αλλά και τον θαυμασμό της για το χώρο διεξαγωγής της συνόδου, δηλαδή το κάστρο της Ρόδου. Η επιστολή που χρόνια αργότερα δόθηκε στη δημοσιότητα είναι δείγμα της μείωσης του ψυχροπολεμικού κλίματος μεταξύ των δύο ηγετών. Στην επιστολή γίνεται μάλιστα ιδιαίτερη αναφορά στα προβλήματα υγείας του Ανδρέα Παπανδρέου που όμως δεν εμπόδισαν την ευόδωση της προεδριας.
1η Ιανουαρίου – 30η Ιουνίου 1994
Ο Ανδρέας Παπανδρέου είναι και πάλι πρωθυπουργός με υπουργό εξωτερικών τον σημερινό πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια. Η Προεδρία αυτή υπήρξε εντελώς διαφορετική από τις δύο προηγούμενες. Η Συνθήκη του Μάαστριχτ με την οποία ιδρύθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε μόλις τεθεί σε ισχύ απαιτώντας την αντιμετώπιση αρκετών εξαιρετικά σύνθετων και δύσκολων ζητημάτων που αφορούσαν τη διαδικασία ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Οδηγός ιδέα της Προεδρίας υπήρξε η έννοια της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και, ως εκ τούτου, το πρόγραμμά της είχε αμιγώς ευρωπαϊκό προσανατολισμό.
Στη Σύνοδο Κορυφής της Κέρκυρας (24-25 Ιουνίου 1994) οι προσπάθειες για τη διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την ένταξη της Αυστρίας, Φινλανδίας και Σουηδίας ολοκληρώθηκαν με την υπογραφή των αντίστοιχων Πράξεων Προσχώρησης. Στη διάρκεια της τρίτης ευρωπαϊκής Προεδρίας της, η Ελλάδα προώθησε την προοπτική της διεύρυνσης της ΕΕ προς τη νότια και ανατολική Ευρώπη με σκοπό τη διασφάλιση της σταθερότητας, της ανάπτυξης και της συνεργασίας στην ΝΑ Ευρώπη.
1η Ιανουαρίου – 30η Ιουνίου 2003
Είναι η ώρα του Κώστα Σημίτη και του Γιώργου Παπανδρέου να ηγηθούν της προεδρίας, προκαλώντας διθυράμβους μεταξύ πολιτικών ηγετών και διεθνούς τύπου ενώ ειπώθηκε ακόμη και ότι ήταν καπετάνιοι όχι σε μια κρουαζιέρα αλλά σε μια Οδύσσεια. Η παρουσίαση του σχεδίου Ευρωπαϊκού Συντάγματος μαζί με την Τελετή Υπογραφής της Συνθήκης Προσχώρησης των 10 υποψήφιων χωρών αποτέλεσαν ορόσημα στην εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εντάσσονται στο πλαίσιο της τέταρτης Ελληνικής Προεδρίας. Το δεύτερο εξ αυτών, δηλαδή η υπογραφή των 10 Συνθηκών Προσχώρησης, σηματοδότησε την τελευταία φάση του μεγαλύτερου κύματος διεύρυνσης στην ιστορία της ΕΕ και σφράγισε την επανένωση της Ευρώπης. Αποτέλεσε εξέχουσα στιγμή της Προεδρίας, που έλαβε χώρα στους πρόποδες της Ακρόπολης των Αθηνών.
Η τέταρτη Ελληνική Προεδρία (2003) έθεσε ως προτεραιότητα τη διεύρυνση προς τα Δυτικά Βαλκάνια και άσκησε πίεση για σαφή δέσμευση της ΕΕ για την ευρωπαϊκή προοπτική των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων. Η Agenda της Θεσσαλονίκης, που υιοθετήθηκε τον Ιούνιο του 2003, περιλάμβανε σειρά συγκεκριμένων μέτρων που αποσκοπούσαν στην επίτευξη του εν λόγω στόχου.
Η αυλαία της Ελληνικής Προεδρίας έπεσε σε εγκωμιαστικό κλίμα για τη συμβολή της Ελλάδας, με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να χαρακτηρίζει (Σύνοδος ολομέλειας 1.7.2003, Στρασβούργο) την Προεδρία του α΄ εξαμήνου του 2003 «πρότυπο για την αποτελεσματικότητα μεσαίου μεγέθους χωρών στην άσκηση της Προεδρίας» (Maij Wegen, Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα), ενώ παράλληλα η Ελληνική Προεδρία επαινέθηκε επίσης και για την ικανότητα διαχείρισης των υποθέσεων σε «ανθρωπιστικό πνεύμα» (Carlos Lage, Σοσιαλιστικό Κόμμα). Τέλος, υπογραμμίστηκε ότι η Ελληνική Προεδρία κατόρθωσε «με εξαιρετική ηγετική ικανότητα να κρατήσει το πηδάλιο σε μια πορεία που δεν ήταν κρουαζιέρα, αλλά Οδύσσεια» (Βαρώνος Crespo, Σοσιαλιστικό Κόμμα).