Από τη μεταρρύθμισή του πριν 40 χρόνια, το εκπαιδευτικό σύστημα της Φινλανδίας έχει επανειλημμένα κριθεί ως ένα από τα καλύτερα στον κόσμο. Ωστόσο στις 3 Δεκεμβρίου αυτό άλλαξε.
Ο ΟΟΣΑ κυκλοφόρησε την παγκόσμια κατάταξη του PISA που δείχνει πώς τα πάνε οι μαθητές σε διάφορες χώρες στην ανάγνωση, τις φυσικές επιστήμες και τα μαθηματικά. Η Φινλανδία ήταν στην 12η θέση, ακριβώς πίσω από την Εσθονία.
Πρόκειται για μια τεράστια πτώση. Η Φινλανδία βρισκόταν στην κορυφή της κατάταξης του PISA το 2000, το 2003 και το 2006 και σταθερά κατατασσόταν κοντά στην κορυφή άλλες χρονιές. Φέτος, ωστόσο, οι Φινλανδοί μαθητές είχαν πτώση κατά 2,8 % στα μαθηματικά, 1,7 % στην ανάγνωση και 3 % στις επιστήμες. «Οι χρυσές εποχές τελείωσαν» έγραψε το φινλανδικό ειδησεογραφικό πρακτορείο ειδήσεων Finnbay αμέσως μετά τα αποτελέσματα. Τα αποτελέσματα είναι δυσκολοχώνευτα και για τους Φινλανδούς εκπαιδευτικούς.
«Η γενική πτώση των μαθησιακών αποτελεσμάτων δείχνει ότι πρέπει να λάβουμε αυστηρά μέτρα για την ανάπτυξη της φινλανδικής εκπαίδευσης. Θα συμβουλευθούμε, όχι μόνο τους εμπειρογνώμονες στον τομέα της έρευνας και της εκπαίδευσης και τους πολιτικούς, αλλά και εκπροσώπους των φοιτητών και των γονέων» δήλωσε η Υπουργός Παιδείας και Επιστημών Krista Kiuru.
Όπως συμπληρώνει το businessinsider, η Φινλανδία ήταν ίσως η μοναδική ανάμεσα στις χώρες με κορυφαίες επιδόσεις στην έρευνα του PISA, καθώς το εκπαιδευτικό της σύστημα είχε πολλές ιδιαιτερότητες που θα μπορούσαν να μιμηθούν άλλες χώρες: καθυστερημένη έναρξη της σχολικής εκπαίδευσης στα παιδιά, έλλειψη επικέντρωσης στις εξετάσεις, περισσότερα διαλείμματα, περισσότεροι εκπαιδευτικοί, καθώς και αυστηροί κανόνες και όρια για τα ιδιωτικά σχολεία. Όλα αυτά θα μπορούσαν, θεωρητικά, να εξαχθούν σε χώρες με χαμηλότερη κατάταξη.
Τι συνέβη λοιπόν; Ο Pasi Sahlberg, συγγραφέας του best-seller «Φινλανδικά Μαθήματα: Τι μπορεί να μάθει ο κόσμος για την εκπαιδευτική αλλαγή στη Φινλανδία», δίνει μία απάντηση στην Washington Post. Ιδού ένα βασικό απόσπασμα:
«Η απροσδόκητη θέση της Φινλανδίας ως παγκόσμιος ηγέτης και εκπαιδευτικό πρότυπο μπορεί να διατάραξε την προηγούμενη δέσμευσή της στη συνεχή βελτίωση και ανανέωση. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι ο εφησυχασμός και η επικέντρωση της Φινλανδίας στο να εξηγήσει το παρελθόν σε χιλιάδες τουρίστες της εκπαίδευσης, μετατόπισαν την προσοχή μακριά από την ανάπτυξη του δικού της σχολικού συστήματος. Άλλοι υποστηρίζουν ότι το υψηλό προφίλ του PISA έχει κάνει άλλες χώρες να τροποποιήσουν τα προγράμματα σπουδών τους. Οι παρατηρητές επισημαίνουν την χρήση ερωτήσεων του PISA σε μαθητές ώστε να προπονηθούν σε ανάλογες δοκιμασίες. Ως ένα τεστ που αναφέρεται σε κανόνες, ο PISA βαθμολογείται σε μια καμπύλη. Αυτά που άλλα έθνη έχουν μάθει από τη Φινλανδία και έθεσαν σε εφαρμογή, αναγκαστικά μείωσαν τα αποτελέσματα της Φινλανδίας».
Ο John Bangs, πρόεδρος της ομάδας εργασίας της συμβουλευτικής επιτροπής για την εκπαίδευση του ΟΟΣΑ, δίνει τη δική του εξήγηση: «Η πεποίθησή μου είναι ότι η Φινλανδία και η Σουηδία (άλλο σκανδιναβικό κράτος που είδε επίσης την κατάταξή του να πέφτει) υποφέρουν από την ύφεση των οικονομιών τους και την κοινωνική πίεση που αυτή προκαλεί».
Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι η υψηλή κατάταξη της Φινλανδίας στο PISA είχε προκαλέσει κάποια διαμάχη στους Φινλανδούς εκπαιδευτικούς. Το πρόβλημα ήταν ιδιαίτερα οξύ στα μαθηματικά, όπου πολλοί εκπαιδευτικοί διαφωνούν με τη μέθοδο με την οποία το PISA κατατάσσει τους μαθητές (ο PISA επικεντρώνεται στην καθημερινή γνώση, αντί να βασίζεται στη γνώση της διδακτέας ύλης).
Όπως αναφέρει το antikleidi, το 2005 περισσότεροι από 200 Φινλανδοί ακαδημαϊκοί εξέδωσαν προειδοποίηση για τον εφησυχασμό που προήλθε από την επιτυχία στο PISA. Η απάντηση που δίνουν δύο Φινλανδοί εμπειρογνώμονες της εκπαίδευσης, οι Markku Halmetoja και Matti Lehtinen, είναι η εξής: «Μετά από μια πολιτική απόφαση του 1985, υπάρχει μόνο ένα μαθηματικά προ-πρόγραμμα στην υποχρεωτική φάση της εκπαίδευσης, κατά τα πρώτα εννέα σχολικά έτη (ηλικίες 7 έως 15). Θεωρούμε ότι αυτό είναι αρκετά φυσικό στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση: ο καθένας πρέπει να αποκτήσει τις βασικές δεξιότητες της αριθμητικής. Αλλά η παρούσα κατάσταση σημαίνει ότι σχεδόν όλη η τυπική άλγεβρα και η γεωμετρία έχει εξαφανιστεί από το πρόγραμμα σπουδών, ως πολύ δύσκολα για ένα σημαντικό τμήμα του μαθητικού πληθυσμού. Μια συνέπεια αυτού είναι ότι τα μαθηματικά στο λύκειο πρέπει να ξεκινήσουν σχεδόν από το μηδέν και υπάρχει πραγματικά πολύς δρόμος να διανύσει κάποιος ελπίζοντας να φθάσει σε επίπεδο επαρκές για πανεπιστημιακές σπουδές, σε οποιοδήποτε θέμα που αφορά τα μαθηματικά».