Ο συνεργάτης και αρθρογράφος του Saronic Magazine Θανάσης Σκόκος επισκέφθηκε το περίφημο αρχοντικό του Ανάργυρου στις Σπέτσες, έργο του Αθηναίου αρχιτέκτονα Παναγιώτη Ζήζηλα πριν από 108 χρόνια, που αν και πολυκαιρισμένο πια από το πέρασμα του πανδαμάτορος χρόνου, διατηρεί ακόμη την μεγαλοπρέπεια ενός "αιγυπτιακού ανάκτορου" της νεοκλασσικής εποχής. Όπως θα μας περιγράψει ο Θανάσης Σκόκος, ο Ζήζηλας βρήκε τον τρόπο να εξοικειώσει τον Ανάργυρο με μια προσαρμογή του "αιγυπτιακού ρυθμού" στη νεοκλασσική γραμμή.
Το άρθρο του Θανάση Σκόκου
«Όμοιο με αρχαίο αιγυπτιακό ανάκτορο η ναό…». Αυτή ήταν η βασική εντολή του Σωτήρη Ανάργυρου προς τον Αθηναίο αρχιτέκτονα Παναγιώτη Ζήζηλα, επιφορτισμένο με τη μελέτη και κατασκευή του αρχοντικού του πριν από 108 χρόνια.
Παρατηρώντας το κτήριο καταλαβαίνεις ότι ο Ζήζηλας βρήκε τους τρόπους να πείσει τον Ανάργυρο για μια ηπιότερη «αιγυπτιακότητα» υπερ των νεοκλασσικών στοιχείων που ήταν και η κυρίαρχη τάση της εποχής.
Το αρχοντικό, κρυμμένο από θαλάσσης πίσω από τα άκομψα κτίσματα της Ντάπιας, προβάλει στον επισκέπτη επιβλητικό και δυπρόσιτο, όπως ήταν και ο ιδιοκτήτης του. Αν και ο μαντρότοιχος της κύριας βορεινής του όψης είναι χαμηλός και ανοικτός με κιγκλίδωμα, προσφέροντας οπτική πρόσβαση στον κήπο και το κτίσμα, η εντύπωση είναι ότι δεν θα γίνεις εύκολα δεκτός. Στέκεσαι δύσκολα στο ψηλό βοτσαλωτό πεζοδρόμιο και ακόμη πιο δύσκολα, σχεδόν ικέτης θα έλεγα, στη σιδερόπορτα της αυλής. Ακόμα κι όταν σου ανοίξουν και μπεις στον περιποιημένο κήπο με τους φοίνικες να κυριαρχούν, σε περιμένει ο ανηφορικός βοτσαλωτός διάδρομος που οδηγεί στη δεκαβάθμια κλίμακα του ισόγειου περιστηλίου. Πριν την είσοδό σου στον «ναό» θα πρέπει να έχεις ολοκληρώσει μια πορεία …ταπείνωσης. Οι δυο σφίγγες που φρουρούν την κλίμακα είναι το πιο ρητό εξωτερικό σημάδι αιγυπτιακότητας μαζί με την αναφορά στην αιγυπτιακή θεότητα “νιήθ”.
Είναι κτισμένο σε δυο ίσα επίπεδα-ορόφους. Το υπερυψωμένο ισόγειο περιβάλλεται από μια σκεπαστή μεγαλοπρεπή βεράντα περιτριγυρισμένη από μια εντυπωσιακή περιμετρική κυονοστοιχία και στηθαίο με κεραμικά κολωνάκια. Η βεράντα-εξώστης του ορόφου, ίσου εμβαδού, είναι ασκεπής και περιβάλλεται από περίτεχνη σφυρήλατη σιδεριά που κυριαρχεί το μονόγραμμα ΑΣ.
Πριν την είσοδο στο κτήριο από την μνημειακή ξύλινη βαριά πόρτα ο επισκέπτης περνάει πάνω από το εντυπωσιακό μωσαϊκό μονόγραμμα ΑΣ.
Το εσωτερικό, παρά τις μεγάλες φθορές διατηρεί μια ανακτορική μεγαλοπρέπεια. Ενας άνετος κεντρικός διάδρομος με ενδιάμεση ξύλινη πορτοσιά οδηγεί στους ισόγειους χώρους και στο ξύλινο κλιμακοστάσιο του ορόφου. Περίτεχνα ξύλινα πατώματα, ξυλόγλυπτα κουφώματα, εντυπωσιακές τοιχογραφίες, βιτρώ και ανάγλυφες οροφές διακοσμούν τον κάθε χώρο. Η ανατολική πλευρά περιλαμβάνει την τραπεζαρία, το σαλόνι και το καπνιστήριο που χωρίζονται με μια ενδιάμεση πολύφυλλη πόρτα με εξωτικά βιτρώ. Ιδιαίτερα εντυπωσιακό και με υπέροχα χρώματα το γεωμετρικό βιτρώ του καπνιστήριου. Η οροφή και οι κίονες του καθιστικού παραπέμπουν σε δυτικοευρωπαικά ανάκτορα ενώ σύμφωνα με τις περιγραφές την επιβλητική εικόνα ισχύος και πλούτου συμπλήρωναν και τα έπιπλα του χώρου
Η δυτική πλευρά του ισόγειου περιελάμβανε το επίσημο γραφείο του Σ. Ανάργυρου και μετά την εκπληκτική σκάλα ανόδου στον όροφο, τους βοηθητικούς χώρους (κουζίνα, αναβατόριο φαγητών στον όροφο κλπ).
Ο επάνω όροφος, που ήταν και αυτός όπου βασικά ζούσε και εργαζόταν ο Ανάργυρος, αν και ίσου εμβαδού, υπολοιπόταν σε πολυτέλεια. Ο εξώστης του ορόφου προσφέρει μια υπέροχη θέα στον κήπο, τη θάλασσα και στην γύρω περιοχή.
ΥΓ: Ολόκληρο το αφιέρωμα στο αρχοντικό του Ανάργυρου θα δημοσιευτεί στο επόμενο τεύχος Απριλίου του Saronic Magazine