Στο βιβλίο του, με τίτλο «El Dilema» (Το δίλημμα), που κυκλοφορεί αύριο και προδημοσίευση του οποίου εξασφάλισε το πρακτορείο Reuters, ο Θαπατέρο περιγράφει την μεγάλη πίεση που δέχθηκε από την Ανγκελα Μέρκελ, στην σύνοδο των Κανών τον Νοέμβριο του 2011, προκειμένου να συναινέσει σε ένα ισπανικό μνημόνιο.
Ήταν λίγο πριν από την έναρξη της συνόδου κορυφής των G20 και μόλις λίγες εβδομάδες πριν από τις βουλευτικές εκλογές στην Ισπανία που έφεραν στην εξουσία τον αντίπαλο του σοσιαλιστή πρωθυπουργού.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν συγκεντρωθεί στις Κάννες.
Και εκεί η Άνγκελα Μέρκελ, αιφνιδιάζει τον Θαπατέρο, σύμφωνα με όσα διηγείται ο ίδιος.
«Με χαιρέτησε ευγενικά και σχεδόν χωρίς καμία άλλη εισαγωγή, έριξε την πρόταση (για Μνημόνιο) για την οποία δεν είχαμε καμία πρότερη ένδειξη (...) Η Μέρκελ με ρώτησε αν ήμουν πρόθυμος να ζητήσω προληπτική χρηματοδότηση 50 δισ. ευρώ από το ΔΝΤ, καθώς άλλα 85 δισ. ευρώ θα πήγαιναν στην Ιταλία. Η απάντησή μου ήταν ένα ευθύ και ξεκάθαρο όχι» υποστηρίζει ο Θαπατέρο.
Προσθέτει μάλιστα ότι εξήγησε στην Μέρκελ πως η Ισπανία διατηρούσε ακόμη την δυνατότητα αυτοχρηματοδότησης από τις αγορές και ότι είχε λάβει όσα μέτρα συμφωνήθηκαν με την ευρωζώνη για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών.
Εν τέλει η Μέρκελ τον κοίταξε -όπως αναφέρει- στα μάτια και του είπε στα αγγλικά: «Οk. Καταλαβαίνω».
Η καγκελάριος δεν επανήλθε στο αίτημά της και οι ηγέτες δαπάνησαν τον περισσότερο χρόνο της Συνόδου, προειδοποιώντας τον τότε πρωθυπουργό της Ελλάδας, Γιώργο Παπανδρέου να μην προχωρήσει σε δημοψήφισμα για το ελληνικό μνημόνιο και προσπαθώντας να πείσουν τον τότε πρωθυπουργό της Ιταλίας, Σίλβιο Μπερλουσκόνι, να δεχθεί και εκείνος δάνειο από το ΔΝΤ, ελπίζοντας ότι αυτό θα απέτρεπε την εξάπλωση της ελληνικής κρίσης.
Αναφερόμενος στην συντονισμένη πίεση που ασκήθηκε στην Ρώμη, κατά την σύνοδο των Κανών, ο Θαπατέρο ανακαλεί τα λόγια του τότε υπουργού Οικονομικών της Ιταλίας, Τζούλιο Τρεμόντι, ο οποίος φέρεται εύλογα να είπε: «Μπορώ να σκεφτώ καλύτερους τρόπους για να αυτοκτονήσω».
Ο Θαπατέρο περιγράφει το παλάτι των Κανών, όπου διεξήχθη η περιβόητη σύνοδος, ως «ένα οχυρό κυριευμένο από τις αγορές» και σημειώνει ότι στους διαδρόμους ήδη ψιθυριζόταν το όνομα του Μάριο Μόντι, του τεχνοκράτη που διαδέχθηκε στην πρωθυπουργία τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι, τον Νοέμβριο του 2011.
Στο βιβλίο του, πρώτο πόνημα ευρωπαίου πολιτικού που εξιστορεί τα γεγονότα της ταραχώδους εκείνης περιόδου, ο Ισπανός σοσιαλιστής σημειώνει ότι οι ευρωπαίοι οικονομολόγοι ήταν σε υπερβολικό βαθμό απαισιόδοξοι για την Ισπανία και υποστηρίζει ότι ο ίδιος μπόρεσε να «αποτρέψει το μεγαλύτερο κακό», αυτό ενός πακέτου διάσωσης που δεν θα αφορούσε μόνο τις τράπεζες, αλλά το ισπανικό κράτος.
Αναγνωρίζει πάντως ότι η αντίδραση στην κρίση ήταν αργή και παραδέχεται ότι έγιναν λάθη.
Δύο χρόνια μετά από εκείνα τα γεγονότα, ο Θαπατέρο συμπεραίνει ότι η σωστή δημοσιονομική πολιτική μπορεί να τιθασεύσει τις αγορές, υπό την προϋπόθεση ότι οι αποφάσεις εφαρμόζονται αποτελεσματικά, άμεσα και με πυγμή.
Ωστόσο η ΕΕ αντέδρασε πολύ αργά όταν τα προβλήματα χρέους της Ελλάδας ήταν πλέον εμφανή στα τέλη του 2009 και απέτυχε να συμφωνήσει σε ένα μέτρο που ο Θαπατέρο πιστεύει ότι θα σταματούσε την κρίση στην εκκίνησή της: Την έκδοση ευρωομολόγων.