Συμβαίνει στην Ομόνοια: Ενας κενός χώρος γίνεται διεθνές εργαστήριο και ζητά ιδέες για την Αθήνα [εικόνες]

Ενα ισόγειο νεκρό χρήσης, σκοτεινό και άδειο έγινε πλέον χώρος πολύβοος και προκλητικός που περιμένει κάθε μέρα τους πολίτες να πάρουν μέρος σε μια δράση που δεν έχει ξαναγίνει ποτέ στην Αθήνα: Ενα εργαστήρι που στόχο έχει να συγκεντρωθούν 101 ιδέες για την Αθήνα. Πρόκειται για το περίφημο Urban Think Tank που πήρε Χρυσό Λέοντα στην πρόσφατη Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής στη Βενετία και που μετά το Μπρονξ, το Καράκας, το Σάο Πάολο έρχεται να αλλάξει την Αθήνα με εργαλεία τις ιδέες και το βίωμα των ίδιων των πολιτών.

«Η Αθήνα φλέγεται. Φλέγεται για ιδέες». Αυτές ήταν ο πρώτες λέξεις που είπε ο πολυβραβρευμένος αρχιτέκτονας, καθηγητής Αρχιτεκτονικής και Πολεοδομικού Σχεδιασμού του Πανεπιστημίου ΕΤH της Ζυρίχης και διευθυντής του Urban -Think Tank (U -TT) μαζί με τον Hubert Klumpner. Βρίσκεται στην Αθήνα (έφτασε μόλις χθες βράδυ από το Δελχί) για τα εγκαίνια του αθηναϊκού Urban Think Tank και του προγράμματος Επανεργοποιήσετε την Αθήνα/101 ιδέες που περιμένει τους ίδιους τους πολίτες να μιλήσουν για τα προβλήματα, να προτείνουν λύσεις και να συγκροτηθεί με τη βοήθεια και επιστημονικών επιτροπών) μια πλατφόρμα με τις φωνές και τις ιδέες των πολιτών που μπορούν να υλοποιηθούν. Ενα σύνολο ιδεών θεσμικά εφαρμόσιμων και βιώσιμων που θα παραδοθούν στην πολιτεία. Με την ευχή ότι θα υλοποιηθούν όπως έγινε σε αντίστοιχες περιπτώσεις σε άλλες πόλεις όπου εφαρμόστηκε η μεθοδολογία του Urban Think Tank. Το πρόγραμμα χρηματοδοτείται και υποστηρίζεται από το Ιδρυμα Ωνάση.

O Alfredo Brillembourg, που για πρώτη φορά βρέθηκε στην Αθήνα ως φοιτητής, δήλωσε πως όπως η Αρχαία Ελλάδα αποτέλεσε πηγή έμπνευσης παγκοσμίως και στην αρχιτεκτονική, σι μπορεί και η σύγχρονη Αθήνα να γίνει πηγή έμπνευσης για τον 21 αιώνα. «Αλλά πριν χτίσουμε, πρέπει να μάθουμε να σκεφτόμαστε», τόνισε με νόημα, καθορίζοντας τον ρόλο του αρχιτέκτονα ως «παραγωγού, διαμεσολαβητή της πόλης.» Τόνισε ότι το κεφάλαιο και το ΑΕΠ δεν είναι οι μόνες αξίες μια πόλης και πώς πρέπει «να αναπτυχθούν νέες αξίες για να μετρήσουμε και αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες της πόλης. Χωρίς να ξεχνούμε ότι ο άνθρωπος είναι το αντικείμενο και το υποκείμενο του σχεδιασμού. Ο Brillembourg πιστεύει ότι υπό αυτούς τους όρους η Αθήνα μπορεί να γίνει μία παγκόσμια πόλη, ότι μπορούμε να βρούμε νέες αξίες στην υπάρχουσα αξία, να ξαναχτίσουμε την πόλη πάνω στην υπάρχουσα αξία χωρίς αποκλεισμούς και διώξεις πληθυσμών.

O προέδρος του Ιδρύματος Ωνάση Αντώνης Παπαδημητρίου τόνισε κατά την παρουσίαση του προγράμματος: «Θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι το Ίδρυμα Ωνάση είναι αποφασισμένο να βοηθήσει ουσιαστικά για την αναζωογόνηση του κέντρου της Αθήνας, με κάθε τρόπο: παραδώσαμε ήδη όλες τις μελέτες του RETHINK ATHENS, το RΕTHINK ATHENS είναι ολοκληρωμένο στα χέρια της Πολιτείας. Προχωρήσαμε, επίσης, στη μελέτη του Πανεπιστημίου της Θεσσαλίας για την αναζωογόνηση της οικονομικής και κοινωνικής ζωής του κέντρου. Και τώρα, εντάσσουμε στις δράσεις μας το εργαστήρι σκέψης, μελέτης και ιδεών για την πόλη, το REACTIVATE ATHENS -101 ideas, όπου σας καλωσορίζουμε σήμερα. Σας περιμένουμε σε αυτό το νέο ενεργό κύτταρο της πόλης, για να διαμορφώσουμε μαζί το μέλλον της Αθήνας. Η συνάντηση και η συνεργασία των πολιτών θα κάνουν τη διαφορά».

Πώς θα λειτουργήσει το Urban Think Tank της Αθήνας
Λίγα μέτρα από την Ομόνοια, στην οδό Αθηνάς 67, στο άδειο ως προσφάτως ισόγειο του ΗΣΑΠ, η ψυχή της Αθήνας, δηλαδή των πολιτών έχει αρχίσει ήδη να μιλά. Το Επαναεργοποιήστε την Αθήνα/101 Ιδέες θα αναλύσει κριτικά τη λειτουργία του κέντρου της Αθήνας με σκοπό να αναγνωρίσει και να χρησιμοποιήσει τις προκλήσεις και τις δυνατότητες που «κρύβονται» στους πόρους που μένουν ανεκμετάλλευτοι (άδεια σπίτια και μαγαζιά, άνεργοι κάτοικοι κ.λπ.) ώστε να αναπτύξει ένα νέο στρατηγικό όραμα για την πόλη.

Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, τμήματα του κέντρου της Αθήνας έχουν παρακμάσει μετά από σειρά αρνητικών εξελίξεων: υπέρμετρη δόμηση, κυκλοφοριακή συμφόρηση και ατμοσφαιρική ρύπανση οδήγησαν στην προοδευτική απομάκρυνση μεσαίων και υψηλών-μεσαίων στρωμάτων, ενώ η υποβάθμιση επιδεινώθηκε με τη σημερινή κρίση. Η υποβάθμιση του κέντρου δεν είναι μονοσήμαντη: στο κέντρο συνυπάρχουν αλληλεγγύη και σύγκρουση, ζωντάνια και εγκατάλειψη και ανάμιξη δραστηριοτήτων και κοινωνικών και εθνοτικών ομάδων. Τα προβλήματα του κτηριακού αποθέματος και τα κοινωνικά προβλήματα που ενέτεινε η οικονομική κρίση δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν με τα παραδοσιακά μοντέλα σχεδιασμού και τις κλασικές δημόσιες πολιτικές που ήταν άλλωστε πάντα ελλειμματικές στην Ελλάδα. Όμως, ενώ η αστική παρακμή συχνά παραπέμπει σε αποσύνθεση, μπορεί επίσης να σημαίνει και εναλλακτικές αστικές προοπτικές μέσα από την αξιοποίηση αδρανών πόρων. Οι υπάρχουσες κοινωνικές δυναμικές σε αυτές τις περιοχές, μπορούν να παράξουν νέες μορφές αστικότητας με συνύπαρξη παραδοσιακών και σύγχρονων δραστηριοτήτων: η νέα πόλη μπορεί να οικοδομηθεί πάνω και μέσα στην παλιά. Ως εκ τούτου, στόχος της πρωτοβουλίας του REACTIVATEATHENS - 101 ΙDEAS είναι να αναγνωρίσει και να χρησιμοποιήσει αυτές τις προκλήσεις και τις δυνατότητες της υπάρχουσας πόλης, αναπτύσσοντας ένα νέο στρατηγικό όραμα.

Θα διατυπωθούν πρακτικές προτάσεις που θα αποτελέσουν τα εργαλεία μιας μεγάλης εργαλειοθήκης, με τα οποία θα αντιμετωπίζονται τα ποικίλα ζητήματα του κέντρου: χωρικά, κοινωνικά, οικονομικά, πολιτισμικά. Στόχος του έργου είναι να παραχθούν 101 ιδέες για το κέντρο της Αθήνας, ώστε να αντιμετωπισθούν αποτελεσματικά τα προβλήματά του ενεργοποιώντας τους αδρανείς του πόρους για την κάλυψη των αναγκών των κατοίκων του και τη συνολική αναζωογόνησή του, με θεμέλιο την κοινωνική αλληλεγγύη και την ενεργό συμμετοχή των κατοίκων.

Κάθε ιδέα θα αποτελεί αναγνωρίσιμο εργαλείο: έναν καταλύτη που θα επαναπρογραμματίσει, θα επανα-ενεργοποιήσει και θα ενσωματώσει συγκεκριμένες περιοχές, στον λειτουργικό ιστό του κέντρου της Αθήνας, και θα δημιουργήσει νέες μορφές αστικής ποιότητας.