Οι έντονες πιέσεις που ασκούν οι καπνοβιομηχανίες μέσω εντατικού lobbying, θέτουν σε κίνδυνο τις κινήσεις που γίνονται για να σταματήσει η διακίνηση των καπνικών προϊόντων στη μαύρη αγορά από τρομοκρατικές ομάδες και εγκληματικές οργανώσεις.
Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διεξάγεται καθοριστική ψηφοφορία σχετικά με την ευρωπαϊκή οδηγία για τον καπνό, η οποία θα υποχρεώσει τα κράτη-μέλη να εγκαταστήσουν ένα ανεξάρτητο σύστημα ιχνηλασιμότητας για τα τσιγάρα, όπως επίσης να τοποθετήσουν αυστηρότερες προειδοποιήσεις σχετικά με την υγεία στα πακέτα και απαγόρευση των τσιγάρων slim που είναι δημοφιλή στις νέες γυναίκες.
Οι τελωνειακές αρχές, μαζί με τις υπηρεσίες εσόδων (HMRC), είναι θορυβημένες που δισεκατομμύρια τσιγάρα το χρόνο πωλούνται από τις καπνοβιομηχανίες σε τρίτους, οι οποίοι στη συνέχεια τα μεταπωλούν σε άλλους διανομείς. Οι διανομείς με τη σειρά τους τα αποστέλλουν από περιοχές με υψηλή φορολόγηση σε περιοχές με χαμηλή φορολόγηση, ακόμη και σε χώρες που δεν τηρούν τις διεθνείς συμφωνίες.
Το δαιδαλώδες δίκτυο διανομής καθιστά πολύ δύσκολη την ιχνηλασία των τσιγάρων. Για τον λόγο αυτόν, οι υπηρεσίες θεωρούν ζωτικής σημασίας την ύπαρξη ενός ανεξάρτητου συστήματος ιχνηλασιμότητας που θα δίνει σε κάθε πακέτο τσιγάρων ένα μοναδικό κωδικό, αποθηκευμένο σε κυβερνητικά ελεγχόμενη βάση δεδομένων
Η εφημερίδα The Observer ανέφερε δύο χρόνια πριν ότι ένας φάκελος που συστήθηκε από τον τότε επικεφαλής ακεραιότητας του brand του καπνοβιομηχανικού κολοσσού JTI, ο οποίος στη πορεία απολύθηκε μόλις αποκάλυψε τα ευρήματά του, υποστήριζε ότι οι διανομείς της εταιρείας του έκαναν λαθρεμπόριο τσιγάρων σε περισσότερες από 12 χώρες ώστε να αποφεύγουν τη φορολόγηση. Το μεγαλύτερο μέρος των προϊόντων διοχετεύθηκε, όπως αναμενόταν, στο Ιράν. Υπήρχαν επίσης ισχυρισμοί ότι προϊόντα της JTI έμπαιναν παράνομα από τη Ρωσία και σε χώρες της ΕΕ με μεγαλύτερη φορολογία. Η JTI αρνήθηκε σθεναρά οποιαδήποτε παρατυπία και όλες οι καπνοβιομηχανίες ήταν ανένδοτες στο ότι δεν συνεργάζονται με τους διανομείς τους προς παράκαμψη της φορολόγησης.
Όμως τα σχέδια για την εγκατάσταση ενός ανεξάρτητου συστήματος ιχνηλασιμότητας συνάντησαν σθεναρές αντιδράσεις από τους κολοσσούς της καπνοβιομηχανίας, οι οποίοι θέλουν να χρησιμοποιήσουν το δικό τους σύστημα ονόματι Codentify, κάτι που έχει επικριθεί έντονα από τη Διακομματική Κοινοβουλευτική Ομάδα για το κάπνισμα και την υγεία.
Οι τέσσερις μεγαλύτερες καπνοβιομηχανίες έχουν συνεργαστεί ώστε να προωθήσουν το δικό τους σύστημα, το οποίο υποστηρίζεται από την Interpol, το διεθνή οργανισμό που έχει δεχθεί περισσότερα από 15 εκατομμύρια λίρες από τη καπνοβιομηχανία Philip Morris International.
Έντυπο που διέρρευσε στον Observer, σκιαγραφώντας τη γερμανική θέση όσον αφορά στο μέρος της οδηγίας περί ιχνηλασιμότητας, προτείνει, οι αρμόδιοι να είναι έτοιμοι να υποστηρίξουν τις προτάσεις της καπνοβιομηχανίας ώστε να εγκατασταθεί το δικό της σύστημα ιχνηλασιμότητας. Το λόμπυ της καπνοβιομηχανίας είναι δυνατό στη Γερμανία όπου ορισμένα από τα πολιτικά κόμματα χρηματοδοτούνται από αυτές, εναν σημαντικό εργοδότη της χώρας τους.
Αντικαπνιστικές ομάδες φοβούνται ότι η συνέχιση αυτής της κατάστασης σημαίνει πως φτηνά τσιγάρα θα συνεχίσουν να περνάνε λαθραία από τα σύνορα - στερώντας από τα δημόσια ταμεία νόμιμα έσοδα και επιτρέποντας τον καπνό να πέσει στα χέρια τρομοκρατών και οι οργανωμένων εγκληματικών συμμοριών.
«Εάν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν έχει πάρει την τελική μορφή της οδηγίας για τον καπνό πριν από τις Ευρωπαϊκές εκλογές, όπως συμφωνήθηκε, την προσεχή άνοιξη, τότε σε κάθε περίπτωση η καπνοβιομηχανία θα έχει κερδίσει και η αναθεωρημένη οδηγία δε θα έχει καμία πιθανότητα επιτυχίας» λέει η Deborah Arnott, διευθύντρια της οργάνωσης για την υγεία ASH.