Οικία Μπενιζέλου -Αξιοποιείται η παλαιότερη σωζόμενη οικία της Αθήνας του 18ου αιώνα, στην Πλάκα [εικόνες]

Το Συμβούλιο Μουσείων ενέκρινε ομόφωνα τη μουσειολογική και μουσειογραφική μελέτη του κτηρίου – Μουσείου της οικίας Μπενιζέλων, του αρχοντικού της οδού Αδριανού 96 στην Πλάκα, η οποία είναι η παλαιότερη σωζόμενη οικία της Αθήνας.

Το αρχοντικό, το οποίο έχει συνδεθεί με την οσία Φιλοθέη, καθώς υπήρξε απόγονος της γνωστής αθηναϊκής οικογένειας, αποτελεί χαρακτηρισμένο ιστορικό διατηρητέο μνημείο και μοναδικό σωζόμενο δείγμα αρχοντικής κατοικίας των μεταβυζαντινών χρόνων για την περιοχή της Αθήνας. Η κύρια φάση του ανήκει στα τέλη του 17ου με αρχές του 18ου αιώνα και η παλαιότερη στον 16ο – 17ο αιώνα.
Επεμβάσεις δέχτηκε τους δύο προηγούμενους αιώνες, ενώ τα έτη 2008-2010 έγιναν εργασίες αποκατάστασης και ανασκαφές στον αύλειο χώρο και το ισόγειο του κτηρίου, που έφεραν στο φως τμήμα του υστερορωμαϊκού τείχους της Αθήνας στη βόρεια πλευρά της αυλής.
Η οικία Μπενιζέλων, όταν θα αποδοθεί στο κοινό, θα αποτελεί η ίδια Μουσείο του εαυτού της. Στόχοι είναι ο επισκέπτης να μπορεί να περιδιαβαίνει τους εξωτερικούς και εσωτερικούς χώρους του κτηρίου στη βάση μιας βιωματικής εμπειρίας, όπως προέκυψε και από την παρουσίαση των δύο μελετών, ενώ οι παρεχόμενες πληροφορίες, μέσω σημάνσεων, εποπτικού υλικού και διακριτικών ψηφιακών διαδραστικών «εκθεμάτων», να γίνονται κατανοητές από όλες τις ηλικίες.
Οι δύο θεματικοί άξονες, γύρω από τις οποίες περιστρέφονται οι μελέτες, έχουν σκοπό να αναδειχθεί ένα μνημείο που θα αναφέρεται τόσο στην ιστορία της πρωτεύουσας όσο και στο μοναδικό δείγμα κτηρίου της οθωμανικής περιόδου.
Χάρτες και παλιές γκραβούρες, όπως η λιθογραφία που απεικονίζει πανομοιότυπο δωμάτιο αθηναϊκού σπιτιού και η οποία θα προβάλλεται σε ένα μεγάλο σύγχρονο κάδρο με φόντο τον πραγματικό χώρο, θα ενισχύουν την πληροφορία που θα παίρνει ο επισκέπτης, ο οποίος θα παροτρύνεται να παραμείνει στον κάθε χώρο είτε παρακολουθώντας βίντεο και διαδραστικές ψηφιακές εφαρμογές είτε ξεφυλλίζοντας βιβλία είτε παίζοντας στην αυλή μεσαιωνικά παιχνίδια.
Τρισδιάστατη προβολή
Στο ισόγειο θα αναπτύσσεται μια τρισδιάστατη προβολή για τις μεταγενέστερες οικοδομικές φάσεις, αλλά και τα ίχνη του σπιτιού του 16ου αιώνα, όπως η εσοχή του παλιού τζακιού ή τα υπολείμματα του ληνού και των πιθαριών, μάρτυρες της οικοτεχνίας της εποχής. Από την «αφήγηση» δεν θα μπορούσε να λείπει και η ιστορία της Οσίας Φιλοθέης (κατά κόσμον Παρασκευή Μπενιζέλου), η οποία γεννήθηκε και έζησε στο σπίτι του 16ου αιώνα, πυρήνες του οποίου «κρύβονται» σήμερα κάτω από την κατασκευή του 18ου αιώνα.
Δυνατότητα φιλοξενίας εκδηλώσεων
Οι εργασίες αποκατάστασης στον αύλειο χώρο, έφεραν στο φως τμήμα του υστερορρωμαϊκού τείχους της Αθήνας στη βόρεια πλευρά της αυλής.
Η κεντρική αυλή θα περιλαμβάνει ένα μικρό υπαίθριο αναψυκτήριο κάτω από τα δέντρα, με σκοπό ο επισκέπτης να μπορεί να ξεκουράζεται, κυρίως όμως να «ενσωματώνεται» στην εποχή που καλείται να γνωρίσει μέσα από μεσαιωνικά επιτραπέζια παιχνίδια. Στην ίδια αυλή θα είναι ορατό το τμήμα του υστερορωμαϊκού τείχους που βρέθηκε στις ανασκαφές, ενώ η πίσω αυλή με τη μαγευτική θέα στις παρυφές της Ακρόπολης δίνει τη δυνατότητα φιλοξενίας πολλαπλών εκδηλώσεων.
Η μοναχή Φιλοθέη
Το αρχοντικό Μπενιζέλου ανήκε στην αριστοκρατική οικογένεια του Αθηναίου άρχοντα Άγγελου Μπενιζέλου, που ήλκε την καταγωγή της από βυζαντινό οίκο. Ο Άγγελος Μπενιζέλος γεννήθηκε περί το 1490 και ήταν πατέρας της Ρεγούλας ή Ρηγούλας Μπενιζέλου, της μετέπειτα μοναχής και αγίας Φιλοθέης της Αθηναίας (1522 – 1589).
Η Ρεγούλα Μπενιζέλου ήταν μοναχοκόρη του Άγγελου Μπενιζέλου και της Σηρίγης Παλαιολογίνας. Σε πολύ νεαρή ηλικία παντρεύτηκε τον κατά πολύ μεγαλύτερό της προύχοντα Ανδρέα Χειλά. Μετά από τρία χρόνια συζυγικού βίου, η Ρεγούλα Μπανιζέλου εχήρευσε και μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, το 1551, έγινε μοναχή με το μοναχικό όνομα Φιλοθέη.
Το χριστιανικό και ανθρωπιστικό έργο της μοναχής Φιλοθέης προκάλεσε την οργή των Τούρκων, οι οποίοι κατά τη νύκτα της 2ας Οκτωβρίου 1588 την συνέλαβαν στο Μετόχι του Αγίου Ανδρέα της οδού Λευκωσίας, κοντά στην πλατεία Αμερικής, όπου οι μοναχές τελούσαν ολονυκτία στη μνήμη του Διονυσίου του Αρεοπαγίτου, πολιούχου των Αθηνών, την βασάνισαν και από τα πολλά τραύματά της πέθανε στις 19 Φεβρουαρίου 1589. Το σκήνωμά της βρίσκεται στο Μητροπολιτικό Ναό των Αθηνών.