Ο άνθρωπος που έχει δηλώσει στο παρελθόν με τον πλέον εύστοχο τρόπο ότι «Η Ελλάδα είναι ένας δημόσιος οργανισμός προσωπικού ολέθρου» είναι κάποιος που εργάζεται ακαταπόνητα επί δεκαετίες μέσα σε ένα ταπεινό διαμέρισμα στη Θεσσαλονίκη, μακριά από το χυδαίο θόρυβο των «καπουτσίνο» και των κομμένων εξατμίσεων των συμπατριωτών τους, γράφοντας θεατρικά αριστουργήματα που ανεβαίνουν στις μεγαλύτερες σκηνές της Ευρώπης.
Προ εικοσαετίας δεχόταν τη λάσπη και τη χλεύη του «Γεωργουσοπουλικού» θεατρικού κατεστημένου που έθαβε δίχως δεύτερη σκέψη τα έργα του ως δήθεν avant-garde σχοινοβασίες με σκοπό την προβοκάτσια. Και όλα αυτά σε μία εποχή κατά την οποία έλαμπε ήδη το άστρο του ως θεατρικού συγγραφέα, ποιητή και μεταφραστή, με έργα που κινούνταν σε δυσθεώρητα ύψη πνευματικότητας.
Το όνομα αυτού Δημήτρης Δημητριάδης, το πιο γνήσιο ελληνικό «προϊόν» που «εξάγεται» στο εξωτερικό, κάτι το οποίο χρεώνεται καθ' ολοκληρία στον ίδιο και το έργο του, σε καμία περίπτωση όμως στις ευγενείς χορηγίες των εκάστοτε ευαγών δημόσιων φορέων. Ό,τι έκανε το έκανε μόνος του.
Σε παλαιότερο άρθρο του, η iefimerida έγραφε:
[Ο Δημήτρης Δημητριάδης] έχει προσφέρει και εξακολουθεί να μας προσφέρει ένα έργο αβυσσαλέο, δύσκολο, δύσπεπτο, πλούσιο, ατέλειωτο, φτιαγμένο από λέξεις που πέφτουν σαν σφυροκοπήματα στα αυτιά του αποδέκτη τους, εξαναγκάζοντάς τον σε ένα είδος ακούσιας ή εκούσιας, σωτήριας αποξένωσης από τον εαυτό του και από καθετί οικείο.
Γι' αυτόν τρέφουν άπειρο σεβασμό σημαντικότατες προσωπικότητες από το χώρο του θεάτρου και των γραμμάτων παγκοσμίως, σε σημείο που πριν από μερικά χρόνια, μία από τις σπουδαιότερες εθνικές θεατρικές σκηνές της Ευρώπης, το Γαλλικό Οντεόν στο Παρίσι, διοργάνωσε ένα «έτος Δημήτρη Δημητριάδη», όπου ανέβηκαν πολλά έργα του είτε υπό μορφή σκηνοθεσίας είτε υπό μορφή αναλογίου, ενώ το έργο του έχει γίνει ουκ ολίγες φορές αντικείμενο συνεδρίων, συμποσίων και διαλέξεων ανά τον κόσμο, τη στιγμή που, στην ημεδαπή, μόλις τα τελευταία χρόνια άρχισαν να αντιλαμβάνονται τη βαρύτητά του.
Είναι υπεύθυνος για μία από τις συγκλονιστικότερες θεατρικές, ποιητικές, λογοτεχνικές γραφές, η οποία έχει μεταφραστεί και εξακολουθεί να μεταφράζεται σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες, εσχάτως και στα αραβικά.
ΤΙ ΕΧΕΙ ΠΕΙ ΣΕ ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
Σε πρόσφατη, προ ημερών, συνέντευξή του στον Φώτη Βαλλάτο για λογαριασμό του popaganda.gr, όπου «Ο σπουδαίος Έλληνας -και διεθνούς κύρους- συγγραφέας μιλάει για την υπαρξιακή κρίση της χώρας, το ασύμπτωτο του έρωτα και την ηθική της εκκλησίας, λίγο πριν το αφιέρωμα στο έργο του στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών».
Παραθέτουμε μερικά αποσπάσματα:
Γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη και εκεί μένω ακόμα, με πολλά διαλείμματα στο εξωτερικό. Η γειτονιά μου είναι πάνω από τη λεωφόρο Στρατού. Μια ήρεμη γειτονιά. Εκεί γεννήθηκα και μεγάλωσα μέχρι τέλος Γυμνασίου. Μετά έδωσα εξετάσεις και πέρασα στη Νομική, απλά για να περάσω κάπου. Δεν είχε κανένα νόημα, ήταν μια ανοησία που κράτησε ένα χρόνο, μέχρι που είδα σε μια εφημερίδα μια ανακοίνωση για υποτροφίες για σπουδές στο εξωτερικό σε γνωρίζοντες την γαλλική γλώσσα. Έτσι πέρασα από συνέντευξη από το τότε Υπουργείο Βορείου Ελλάδος, συναντήθηκα με τον Βέλγο πρόξενο, μίλησα μαζί του γαλλικά για να δει την επάρκειά μου και κατάφερα και πήγα στις Βρυξέλλες σε μια σχολή κινηματογράφου και θεάτρου.
[...]
Κατ αρχάς ήταν τα πρώτα χρόνια του κρατικού θεάτρου Βορείου Ελλάδος. Ήταν καλά χρόνια και έπειτα κάθε καλοκαίρι για ένα διάστημα συνεχών ετών ερχόταν ο Κουν κάθε καλοκαίρι και παρουσίαζε σχεδόν όλο το ρεπερτόριο της χειμερινής περιόδου. Ερχόταν για ένα ή δύο μήνες κάθε φορά στο θέατρο του Κήπου απέναντι από τη ΧΑΝΘ, το οποίο υπάρχει ακόμα, αλλά το έχουν ανακαινίσει και έχασε την παλιά του γοητεία. Επίσης πολύ νωρίς και πολύ πριν από όλα αυτά, ήταν σε μεγάλη άνθιση η μετάδοση θεατρικών έργων από το ραδιόφωνο. Ήταν δύο βασικές εκπομπές, το Θέατρο της Κυριακής και το Θέατρο της Τετάρτης. Το Θέατρο της Κυριακής παρουσίαζε κυρίως έργα ελληνικά. Της Τετάρτης ήταν το ξένο ρεπερτόριο. Ήταν καταπληκτικές εκπομπές με υπέροχους ηθοποιούς πολύ ωραία φτιαγμένες και ήταν κάθε βδομάδα πραγματικά μια παιδεία θεατρική. Κάθονταν όλη η οικογένεια μαζί, ο πατέρας μου, η μητέρα μου, ο αδερφός μου. Καθόμασταν και ήταν μια οικογενειακή συνεστίαση. Θυμάμαι όλα αυτά ξεκίνησαν όταν ήρθε το ραδιόφωνο στο σπίτι, ένα υπέροχο Τελεφούνκεν- ακόμα το έχω και δουλεύει κανονικά. Ήρθε λοιπόν αυτό το ραδιόφωνο στο σπίτι, όταν ήμουν στις πρώτες τάξεις του γυμνασίου και από κει και πέρα για μια πενταετία μέχρι που έφυγα στο εξωτερικό, η ακρόαση των εκπομπών ήταν πραγματικά μια διαδικασία αυτογνωσίας. Κατάλαβα τα έργα, θαύμαζα πάρα πολύ αυτούς που έγραφαν θεατρικά και είχα μια μεγάλη απορία, ένα δέος πως γράφουν.
[...]
Αυτό που ονομάζουμε σήμερα κρίση, είναι μια κρίση που αφορά μια υπαρξιακή οντότητα μιας χώρας και ενός λαού. Δεν είναι μια κρίση μόνο οικονομική. Είναι ένα μεγάλο ερώτημα το αν αυτή η χώρα μπορεί να ζήσει συνεχίζοντας το δρόμο που είχε. Δηλαδή αυτή πολιορκία, η χιλιετής πολιορκία της χώρας από τον εχθρό, είναι μια αντίσταση στο καινούριο διότι τα πράγματα μέσα στη χώρα έχουν τελειώσει. Αυτός είναι ο θάνατος της και η χώρα δεν δέχεται την αλλαγή, τη ριζική αλλαγή. Αρνείται τον άλλο εαυτό της και αυτό είναι θάνατος, Όπως ακριβώς συμβαίνει και σήμερα. Η άρνηση του να δούμε και να παραδεχτούμε ότι έχει κλείσει ένας ιστορικός κύκλος και ότι τις όποιες συνέπειες πρέπει να περάσουμε σε κάτι άλλο. Βέβαια ταυτόχρονα η πραγματικότητα μας απογοητεύει γιατί συνεχώς βλέπουμε τις επαναλήψεις των επαναλήψεων. Φοβόμαστε να πάρουμε το ρίσκο του καινούριου, να παραδεχτούμε ότι κάποια πράγματα έχουν τελειώσει και αυτό δεν είναι ούτε αρνητικό, ούτε πεσιμιστικό, ούτε τίποτα. Είναι ελπιδοφόρο. Μόνο αυτό είναι ελπιδοφόρο. Αυτό θα δώσει ώθηση για ξεκίνημα.
Φοβάμαι πως μια μεγάλη μερίδα των "επαναστατημένων" ζητούν την επαναφορά στο πριν. Στο βόλεμα. Δεν τους ενδιαφέρει τίποτα άλλο μόνο αυτό. Αυτό για μένα είναι ότι πιο σκοτεινό και απαισιόδοξο. Για παράδειγμα αυτός ο μονόλογος που έχει το «Πεθαίνω σαν χώρα» στο τέλος του, είναι ακριβώς αυτό. Η στενόμυαλη οπτική των ανθρώπων. Αυτό συμβαίνει γιατί η πώρωση και η διαφθορά έχει πια φτάσει μέχρι το μεδούλι και οι άνθρωποι δεν έχουν άλλο στόχο ζωής παρά την καλοπέραση. Και τίποτα άλλο.
[...]
Όχι δεν πιστεύω στον Θεό, σε κανένα Θεό δεν πιστεύω. Μόνο στον άνθρωπο. Όταν βγαίνουν διάφοροι και λένε "ο Θεός να βάλει το χέρι του" και τέτοια σκέφτομαι "ε, καλά ας περιμένουν το χέρι του Θεού, και αν το δουν ας μου το δείξουν και μένα".
Ο ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ ΣΤΗ ΣΤΕΓΗ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ & ΤΕΧΝΩΝ
Η Στέγη τιμά φέτος τον διεθνούς κύρους Έλληνα συγγραφέα και ένα σπουδαίο έργο για τις ανθρώπινες σχέσεις ανεβαίνει από τον ταλαντούχο νέο σκηνοθέτη Δημήτρη Καραντζά και μία εκλεκτή ομάδα ηθοποιών.
Ο λόγος για την παράσταση "Ο Κυκλισμός του Τετραγώνου" που ανεβαίνει στην Στέγη από τις 16 ως 27 Οκτωβρίου.
Η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών τιμά φέτος τον διεθνούς κύρους Έλληνα συγγραφέα Δημήτρη Δημητριάδη, ανεβάζοντας μια σειρά λιγότερο γνωστών έργων του.
Στο πλαίσιο του αφιερώματος θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα από τις 16 ως 27 Οκτωβρίου, ο "Κυκλισμός του τετραγώνου", ένα σπουδαίο έργο για τις ανθρώπινες σχέσεις. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο ανερχόμενος νέος σκηνοθέτης Δημήτρης Καραντζάς έχοντας μαζί του μία εκλεκτή ομάδα ηθοποιών.
Σαν ένα αέναο χορικό της προσμονής και της ματαίωσης αντιμετωπίζει το έργο ο καινοτόμος 26χρονος σκηνοθέτης Δημήτρης Καραντζάς, διατηρώντας άρρηκτη τη σχέση αφήγησης, κίνησης και ήχου. Μια ερωτική εξίσωση του πόθου και της απελπισίας είναι ο Κυκλισμός, τον οποίο ο συγγραφέας αφιερώνει «σ' αυτούς που ζουν», παρουσιάζοντας έντεκα πρόσωπα διαφορετικών φύλων, γενιών και σεξουαλικών προτιμήσεων, αλλά με μια κοινή και αδήριτη ανάγκη: να αγαπηθούν.
Όπως, όμως, λέει ένα από αυτά τα πρόσωπα, ο Μωβ: «Πάντα αναζητούμε αυτό που δεν υπάρχει. Δεν μας αρκεί το υπαρκτό. Αυτό είναι το λάθος μας, αναπόφευκτο όμως, είναι στη φύση μας... Έτσι χάνουμε τις ζωές μας, αλλά και δεν υπάρχει άλλος τρόπος για να τις κερδίσουμε». Έτσι εκφράζει ο Δημητριάδης το ανέφικτο της ύπαρξής μας και εξωθεί τους ήρωές του στα άκρα. Αυτοπυροβολούνται και αλληλοσκοτώνονται, για να αναστηθούν λίγο μετά με μία και μόνη ελπίδα: μήπως αυτή τη φορά αγαπηθούν.
Ο Κυκλισμός του τετραγώνου δεν εξαντλείται σε μια μεταφορά για την κοινοτοπία του πόθου ως ορμή του αδύνατου, του άτοπου, του ανεκπλήρωτου.
Περισσότερο παρά ποτέ στο θέατρο του Δημητριάδη, το ερώτημα της δυνατότητας διαφυγής απ' τον κύκλο –με τετελεσμένη βέβαια την απουσία του θεού και ίσως μάλιστα χάρη σ' αυτήν– εδώ παραμένει ανοιχτό.
Γι' αυτό ακριβώς κινητοποιείται η επανάληψη: ο ρόλος της είναι άλλος από το να επιβεβαιώσει απλώς την κυριαρχία του Μοιραίου.
Αντίθετα, διαμέσου της επανάληψης των ίδιων λαθών, συμπεριφορών, παθογενειών –αφού έτσι είμαστε οι άνθρωποι, μοιάζει να λέει ο συγγραφέας, επίμονοι, εγκλωβισμένοι σε αγχογόνα και αυτοκαταστροφικά συστήματα σκέψης που ενώ κινητοποιούνται για να παράγουν λύσεις απλώς αναπαράγουν τον εαυτό τους–, αποδεικνύεται ότι υπάρχει πράγματι ένας παράγοντας ικανός να κλονίσει τη σπείρα του λάθους: Ο Χρόνος. [Από το δελτίο Τύπου του βιβλίου]
Κείμενο: Δημήτρης Δημητριάδης
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς
Παίζουν: Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, Γιώργος Γάλλος, Αλεξία Καλτσίκη, Μαρία Κεχαγιόγλου, Γιάννης Κλίνης, Περικλής Μουστάκης, Άρης Μπαλής, Γιάννος Περλέγκας, Όμηρος Πουλάκης, Μαρία Πρωτόπαππα, Χρήστος Στέργιογλου
Κείμενο: Δημήτρης Δημητριάδης
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς
Παίζουν: Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, Γιώργος Γάλλος, Αλεξία Καλτσίκη, Μαρία Κεχαγιόγλου, Γιάννης Κλίνης, Περικλής Μουστάκης, Άρης Μπαλής, Γιάννος Περλέγκας, Όμηρος Πουλάκης, Μαρία Πρωτόπαππα, Χρήστος Στέργιογλου
ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο Δημήτρης Δημητριάδης γράφει πεζογραφία, ποίηση, θέατρο και δοκίμιο. Εργογραφία: Πεζά: Πεθαίνω σαν χώρα (1978), Η ανθρωπωδία. Η ανάθεση. Προοίμιο σε μια χιλιετία (1986), Η ανθρωπωδία. Μία ατελής χιλιετία, τόμοι 1 και 7 (2002), Η μεταφορά (2007), Κηδεύω. Εκπνοή Ανάβλεμμα Χερετισμός (2011). Ποίηση: Κατάλογοι 1-4 (1980), Κατάλογοι 5-8 (1986), Κατάλογοι 9 (1993), Κατάλογοι 10-12 (2001), Κατάλογοι 13-14 (2007) Θέατρο: Η τιμή της ανταρσίας στην μαύρη αγορά (1981-2006), Η νέα εκκλησία του αίματος (1983), Το ύψωμα (1991), Η άγνωστη αρμονία του άλλου αιώνα (1993), Η αρχή της ζωής (1995), Η Ζάλη των ζώων πριν την σφαγή (2000), Λήθη και άλλοι τέσσερις μονόλογοι (2011), Διαδικασίες διακανονισμού διαφορών (2009), Insenso (2007-2013), Ομηριάδα (2007), Χρύσιππος (2009), Το άγγιγμα του βυθού (2009), Τόκος (2010), Ό,τι πιο πολύ ποθείς (2011), Ο ευαγγελισμός της Κασσάνδρας (2012), Ο αιώνιος στρατός (2012), Φαέθων (2013), Η εκκένωση (2013), Τα δώρα της νύχτας (2013), Πολιτισμός (2013). Δοκίμιο: Η απόρρητη αλήθεια του κόσμου (1983), Το πέρασμα στην άλλη όχθη (2005), Η εμπράγματη φαντασία (2007), Ο πόνος ως πόλη (2011), Περί πίστεως (2012), Το απρόσβατο (2013). Μεταφράσεις: Ζαν Ζενέ, Μωρίς Μπλανσό, Ζωρζ Μπατάιγ, Ζεράρ ντε Νερβάλ, Μπ. Μ. Κολτές, Β. Γκομπρόβιτς, Μολιέρος, Σαίξπηρ, Αισχύλος, Ευριπίδης κ.ά.