«Αν έβλεπα Έλληνα μπροστά μου, θα του έκοβα τον λαιμό», λέει ένας ηλικιωμένος από τη Σμύρνη. Την ίδια ώρα, στο σχολείο του χωριού, οι μαθητές παραδέχονται ότι δεν έχουν αντικρίσει ποτέ τους κάποιον Έλληνα. Ξέρουν όμως πως είναι: ξανθοί, τσουπωτοί, με γαλανά μάτια και φοράνε σκουλαρίκι.
Στην άλλη πλευρά του Αιγαίου, σε ένα χωριό της Κεντρικής Πελοποννήσου, οι μαθητές πιστεύουν ότι οι Τούρκοι είναι «χάλια εμφανισιακά κι έχουν μουστάκι», ενώ μια από τους κατοίκους λέει: «Τους Τούρκους; Τους λυπάμαι. Μου προκαλούν αρνητικά συναισθήματα».
«Πρόκειται για εθνικούς μύθους και προκαταλήψεις που καλλιεργούνται μέσω της παιδείας, όχι μόνο μέσω των σχολικών βιβλίων, αλλά και των εθνικών εορτών, των παρελάσεων, των ποιημάτων, ακόμα και του τρόπου που παρουσιάζονται τα εκθέματα στα μουσεία μας» λέει στα «ΝΕΑ» ο διακεκριμένος με το βραβείο Ειρήνης και Φιλίας Αμπντί Ιπεκτσί, Ηρακλής Μήλλας για τα όσα κατέγραψε στο ντοκιμαντέρ «Η άλλη κωμόπολη» που υπογράφει μαζί με την εκ Τουρκίας ορμώμενη σκηνοθέτιδα Νεφίν Ντιντς.
Κωμικοτραγικά ίσως είναι ο ηπιότερος χαρακτηρισμός που μπορεί να δώσει κάποιος σε όσα έχουν χωρέσει στο 45 λεπτών ντοκιμαντέρ που έχει διακριθεί με το βραβείο κοινού στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, στο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Κωνσταντινούπολης και στο Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου στο Σικάγο.
Πιτσιρίκια στο τουρκικό νηπιαγωγείο καλούνται να απαντήσουν ποιος είναι ο εχθρός. Οι Αμερικανοί; «Όχι» απαντούν με μια φωνή. Οι Κινέζοι; Και πάλι ίδια απάντηση. Οι Ρώσοι; Και πάλι άρνηση. Οι Έλληνες; «Ναιιιιι».
«Είναι προφανές ότι παίζει ρόλο το τι ακούνε τα παιδιά στο σπίτι», εξηγεί ο Ηρακλής Μήλλας, που επισημαίνει το βαθιά ριζωμένο πρόβλημα των προκαταλήψεων και από τις δυο πλευρές. Τόσο που μια Ελληνίδα μαθήτρια τάσσεται με πάθος υπέρ των παρελάσεων και δηλώνει πως είναι χρέος να τιμήσουμε τους ήρωες, διότι αν δεν υπήρχαν εκείνοι, δεν θα υπήρχε Ελλάδα στο χάρτη.
Όταν μάλιστα φτάνει η ώρα για το κρυφό σχολειό; Ένας από τους επισκέπτες του στην Κεντρική Πελοπόννησο δεν απαρνιέται την ύπαρξή του παρά τις ιστορικές ενδείξεις για το αντίθετο, διότι «έτσι μεγάλωσα» όπως δηλώνει. «Δεν θα θέλατε να ερευνήσετε, να μάθετε την αλήθεια;» τον ρωτούν οι δημιουργοί του ντοκιμαντέρ. «Όχι, διότι αν μάθω την αλήθεια μπορεί να χαθεί και η αρχαία Ελλάδα» είναι η απάντηση.
«Το πρόβλημα είναι ότι οι άνθρωποι έχουν στο μυαλό τους τη γενική έννοια του Τούρκου και του Έλληνα. Δεν μιλούν για κάποιον συγκεκριμένο, ούτε αναφέρονται σε πρόσφατα ζητήματα, όπως το Κυπριακό, αλλά για όσα συνέβησαν πριν από αιώνες», εξηγεί ο κ. Μήλλας. «Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι σε μελέτη που έκανα σε γνωστούς Τούρκους λογοτέχνες, διαπίστωσα ότι στα μυθιστιρήματά τους από τους 72 Έλληνες ήρωες, οι 69 ήταν κακοί, ενώ έγραφαν απομνημονεύματα, οπότε είχαν στο μυαλό τους συγκεκριμένα πρόσωπα, από τους 20 Έλληνες μόνο οι τρεις ήταν κακοί».