Η μελέτη των κινήσεων των άστρων και τον πλανητών δεν είναι προνόμιο μόνο των σύγχρονων επιστημόνων, αφού αστρονομικά παρατηρητήρια υπήρχαν ακόμη και στην εποχή των Ινκας, όπως διαπιστώθηκε από ανασκαφές στο Περού.
Πολωνοί ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας, μελέτησαν ένα μέχρι πρότινος άγνωστο κτίσμα του πολιτισμού των Ινκας που είχε ανακαλυφθεί στο Μάτσου Πίτσου και όπως αποδείχθηκε πρόκειται για ένα αστρονομικό παρατηρητήριο.
Το μνημείο είναι χτισμένο με καλά λαξευμένους λίθους και εντοπίστηκε σε ένα απρόσιτο μέρος του Εθνικού Πάρκου του Μάτσου Πίτσου από το διευθυντή του πάρκου , ανθρωπολόγο Φερνάντο Αστετε Βικτόρια , κατά τη διάρκεια εργασιών στις πλαγιές του όρους Χουάινα Πίτσου.
Μετά τον εντοπισμό του κτίσματος, ο διευθυντής κάλεσε τους Πολωνούς ερευνητές να διεξάγουν έρευνα με επικεφαλής τον καθηγητή Μάριους Ζιολκόφσκι από το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας και τον καθηγητή Γιασεκ Κοστσιουκ από το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Βροτσλαβ.
«Παρά τις δύσκολες συνθήκες και την ανωμαλία του εδάφους , καταφέραμε να εκτελέσουμε 3D σαρώσεις με λέιζερ και να δημιουργήσουμε ένα ακριβές μοντέλο του συγκεκριμένου κτίσματος.
Τα αποτελέσματα της προκαταρκτικής ανάλυσης δείχνουν ότι πρόκειται για έναν χώρο που χρησιμοποιούνταν κατά πάσα πιθανότητα από μια μικρή ομάδα ιερέων-αστρονόμων των Ινκας οι οποίοι παρατηρούσαν τις θέσεις των ουράνιων σωμάτων στον ορίζοντα.
Η ανακάλυψη είναι εξέχουσας σημασίας, αφού μέχρι σήμερα είχαν έρθει στο φως μόνο μεγάλες πλατείες με ηλιοστάσια από τον πολιτισμό των Ινκας, ωστόσο αυτό είναι ένα εντελώς διαφορετικό είδος κτίσματος.
Το επονομαζόμενο «Εl Mirador» αποτελεί το πιο ακριβές γνωστό αστρονομικό παρατηρητήριο των Ινκας, εκτός από το Αστρονομικό Γκρότο Ιντιματσάι που βρίσκεται επίσης στο Μάτσου Πίτσου και μελετήθηκε πέρσι από την ίδια Πολωνική ομάδα.
Οι Πολωνοί ερευνητές εργάζονται στο Μάτσου Πίτσου από το 2008 , ως μέρος μιας συμφωνίας μεταξύ του Πανεπιστημίου της Βαρσοβίας και της περιφερειακής αντιπροσωπείας του Υπουργείου Πολιτισμού του Περού στο Κούσκο . Το πεδίο της εργασίας περιλαμβάνει την συντήρηση την τρισδιάτατη τεκμηρίωση και την μελέτη της Αρχαιοαστρονομίας.