Μια ιδιαίτερη τράπεζα που κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος, λειτουργεί από το Μάιο του 2011 στην Ελλάδα, όπου οι καταθέσεις της είναι οι αναμνήσεις.
Και όμως η Ελληνική Τράπεζα Αναμνήσεων είναι ακριβώς αυτό που λένε οι λέξεις: μια τράπεζα όπου οι τρυφεροί έρωτες του πολέμου, οι παιδικές σκανταλιές και οι χαμένες πατρίδες ατόμων που έχουν γεννηθεί πριν το 1950 αναβιώνουν συνθέτοντας ένα ενδιαφέρον μωσαϊκό μιας ιστορίας που πολλοί αγνοούν.
Η ιδέα γεννήθηκε στο Τορίνο της Ιταλίας τον Αύγουστο του 2007 και σήμερα το διεθνές πρόγραμμα memoro.org, που τιμήθηκε πριν από έναν χρόνο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, απλώνεται σε περισσότερες από 16 χώρες.
Η ελληνική του περιπέτεια (που τιμήθηκε από το TEDx Athens Competition στον τομέα της καινοτομίας στην εκπαίδευση) ξεκίνησε από τη Μαρίνα Σάρλι, την Αμαρυλλίς Ραουζαίου και την Παρασκευή Τζούβελη.
Η ιδέα ήρθε στη Μαρίνα Σάρλι, όταν εκείνη ήταν έγκυος και έχασε τη γιαγιά της. Τότε σκέφτηκε πως η κόρη της δεν θα άκουγε ποτέ τις ιστορίες που άκουσε η ίδια από τη γιαγιά της. Έτσι ξεκίνησε η ιστοσελίδα της οργάνωσης (http://www.memoro.org/gr-gr/) που μέχρι σήμερα έχει αποθησαυρίσει 150 αναμνήσεις από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, τον εμφύλιο, το απαρτχάιντ στην Αφρική, τους διωγμούς των Τούρκων στην Πόλη, την ακμή της Τραπεζούντας στον Πόντο, τη μετανάστευση στην Αυστραλία, αλλά και από την καθημερινότητα εκείνης της εποχής.
Η ιστοσελίδα λειτουργεί όπως το youtube. Ο καθένας μπορεί να κινηματογραφήσει με κάποιες απλές οδηγίες αναμνήσεις και να τις ανεβάσει, αρκεί να μην περιέχουν προκλητικά σχόλια. Στην εξερεύνηση μπαίνουν πλέον και σχολεία, με αποτέλεσμα να έχουν συγκεντρωθεί ιστορίες από την Αττική, τη Μακεδονία, τη Θράκη, τη Δυτική Ελλάδα, το Ιόνιο, την Κρήτη και τη Στερεά.
Ορισμένες μόνο από τις πολλές και συγκινητικές ιστορίες τις οποίες συγκέντρωσε το Έθνος είναι οι εξής:
Η αυθεντική μαρτυρία του ζεύγους Γκολεμά από τα "Πέτρινα Χρόνια" - 1932, 1935
Η συγκλονιστική ζωή τους έγινε γνωστή μέσα από τα «Πέτρινα Χρόνια» του Παντελή Βούλγαρη. "Να αγωνίζεστε γι' αυτά που πιστεύετε και να μην υποχωρείτε", λένε η Ελένη και ο Χαράλαμπος Γκολέμας που φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν. Γνωρίστηκαν το 1954, λίγο πριν συλλάβουν τον Μπάμπη. Τότε το ΚΚΕ ήταν παράνομο. Η Ελένη βγήκε στην παρανομία. Ξανασυναντήθηκαν κρυφά το 1966, όταν ο Μπάμπης αποφυλακίστηκε. Εκείνη έμεινε έγκυος, αλλά λίγο μετά την πιάσανε. "Πέρασα στρατοδικείο με την κοιλιά στο στόμα". Γλίτωσε την εκτέλεση επειδή ήταν έγκυος. Το 1967 μέσα στις φυλακές Αβέρωφ γεννήθηκε ο γιος τους, Μίλτος.
"Γέννησα 20 Φλεβάρη και 21 Απριλίου ήρθε η δικτατορία. Ξύπνησα να θηλάσω και οι τοίχοι της φυλακής κουνιόνταν. Κατέβηκα στο μαγειρείο να ζεστάνω νερό και μου λέει στ' αυτί μια προοδευτική φύλακας, Ελένη, έγινε δικτατορία". Το παιδί τους έφυγε από τη φυλακή όταν έγινε τριών. "Μέχρι τότε έλεγε τη φυλακή σπίτι και το κελί δωμάτιο". Η Ελένη, όσο κι αν πιέστηκε να υπογράψει δήλωση μετανοίας, έμεινε ακλόνητη. Παντρεύτηκε με τον Μπάμπη στη φυλακή και τελικά βγήκε τον Σεπτέμβρη του 1973.
Το ταξίδι μιας νύφης με φωτογραφία για την Αυστραλία 1939
Η Αναστασία Σύρρου ήταν μία από τις νύφες της δεκαετίας του 1950. Σε ηλικία 17 χρόνων ξεκίνησε από τη Θήβα το μεγάλο ταξίδι για την Αυστραλία. "Γεννήθηκα στην Άσκρη Βοιωτίας και με τον ανταρτοπόλεμο βρέθηκα στη Θήβα. Εκεί στα 17 μου χρόνια, μου κάνανε πρόταση να πάω Αυστραλία να παντρευτώ χωρίς να ξέρω πού πήγαινα και ποιος ήταν ο γαμπρός. Μια φωτογραφία μου έδειξαν. Έφυγα τον Μάρτιο του 1958. Ταξιδεύαμε 30 μέρες χωρίς να μπορούμε να επικοινωνήσουμε με κανέναν". Η Αυστραλία, λέει, δεν ήταν παράδεισος για τους μετανάστες. "Υπέφερε ο κόσμος. Υπήρχε πολύς ρατσισμός. Στο τρένο άλλαζαν βαγόνι αν έβλεπαν μετανάστες. Όπως βλέπεις τώρα τους μετανάστες εδώ να ζουν 5-6 άτομα σε ένα δωμάτιο, έτσι ζούσαν και οι Ελληνες εκεί. Ήμασταν πολύ ενωμένοι. Δεν μπορούσαμε αλλιώς να επιβιώσουμε. Εμείς παντρευτήκαμε δυο νύφες μαζί. Τα γαμπριάτικα κοστούμια τα αγοράσαμε με δόσεις. Αλλά υπήρχε όρεξη να επιβιώσουμε. Έκανα τρία παιδιά δουλεύοντας πολύ σκληρά. Όλοι θέλουν τον μετανάστη να τον εκμεταλλευτούν. Θα προτιμούσα να ήμουν σε καλύβα αφεντικό παρά υπηρέτρια σε ανάκτορα".
Ο διωγμός από την Κωνσταντινούπολη το 1964
Το 1964 το τουρκικό κράτος προχώρησε σε απελάσεις Ελλήνων από την Κωνσταντινούπολη. Ο Ακύλας Μιχαηλίδης και ο πατέρας του εγκατέλειψαν την Πόλη κρυφά, μέσα σε μια νύχτα. "Όταν το πρωί πήγα να ανοίξω το μαγαζί μας, εμφανίστηκε η Ασφάλεια. Τους έδειξα πολωνικό διαβατήριο επειδή είχαμε διπλή υπηκοότητα, αλλά αυτοί ήξεραν. Πήρα τον πατέρα μου τηλέφωνο και του είπα: ο κορσές της μαμάς έχει στενέψει πολύ, δεν μπορεί να τον φορέσει. Ήταν συνθηματικό. Την ίδια ημέρα πουλήσαμε το κατάστημα στον Τούρκο απέναντι σε εξευτελιστικό ποσό και φύγαμε. Με αμάξι διασχίσαμε μέσα σε 24 ώρες όλη την Τουρκία. Για να μην κοιμηθούμε, ο πατέρας μου κάπνιζε και έσβηνε το τσιγάρο πάνω στο χέρι του»... Στην Αλεξανδρέτα θα συναντούσαν τον σύνδεσμό τους μέσα στον κινηματογράφο. Τους πήρε όμως ο ύπνος και τον έχασαν. Πέρασαν νύχτα τα σύνορα γονατιστοί μέσα από μια τρύπα στα συρματοπλέγματα κι από τη Συρία έφτασαν κάποτε στη Βηρυτό. Εκεί «η μάνα μου, που είχε πάει νωρίτερα με τον μικρότερο αδελφό μου στην Ελευσίνα, μας ετοίμαζαν μνημόσυνο. Έτρεχε ο ταχυδρόμος με το γράμμα και φώναζε "Ανάσταση".
Όπως αναφέρει η Μαρίνα Σάρλι η μεγαλύτερη "πληρωμή" της τράπεζας αναμνήσεων συμπυκνώνεται σε μια φράση: "Με κάνετε να νιώθω ότι άξιζε αυτό που έζησα "άξιζε".