Σε θέση μάχης είναι ο δικηγορικός κόσμος, καθώς έχει ενστάσεις για τρία σημεία του νέου Κώδικα Δικηγόρων που καταρτίζει εδώ και καιρό το υπουργείο Δικαιοσύνης και αναμένεται να κατατεθεί στην Βουλή μετά το δεύτερο δεκαήμερο του ερχόμενου Αυγούστου.
Μετά από 59 χρόνια και μετά από ατέρμονες προσπάθειες δεκάδων υπουργών Δικαιοσύνης και προέδρων Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας, ο νέος Κώδικας Δικηγόρων των 166 άρθρων αναμένεται να πάρει το δρόμο για την Βουλή.
Ο Κώδικας των Δικηγόρων που ισχύει μέχρι σήμερα και περιλαμβάνει 250 άρθρα, τέθηκε σε εφαρμογή το 1954. Έκτοτε έχει δεχθεί πολλές τροποποιήσεις και έχουν συσταθεί την τελευταία 20ετία δεκάδες επιτροπές αναμόρφωσής του, χωρίς όμως ποτέ να έχει παρουσιαστεί ένα ολοκληρωμένο κείμενο νέου Δικηγορικού Κώδικα και πολύ περισσότερο δεν έχει φτάσει ποτέ στην Βουλή.
Τα τελευταία δύο χρόνια εντατικοποιήθηκαν οι προσπάθειες για την ολοκλήρωση του νέου Κώδικα Δικηγόρων και σήμερα είναι στα χέρια του υπουργού Δικαιοσύνης Χαρ. Αθανασίου ένας ολοκληρωμένος νέος Κώδικας, ο οποίος του είχε παραδοθεί σε τελικό στάδιο από τον πρώην υπουργό Δικαιοσύνης Αντ. Ρουπακιώτη. Πάντως, η αρμόδια επιτροπή που έχει συγκροτηθεί από τον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών μαζί με τους αρμόδιους παράγοντες του υπουργείου Δικαιοσύνης, συνεχίζουν τις διαπραγματεύσεις μέχρι να δοθεί το τελικό σήμα από τον κ. Αθανασίου για την κατάθεση του στη Βουλή. Από την Βουλή δεν θα ψηφιστεί με τη διαδικασία των κωδίκων, δηλαδή «μία και έξω» σε μία συνεδρίαση του κοινοβουλίου, αλλά θα συζητηθεί κανονικά κατ΄ άρθρον, καθώς τον Αύγουστο λειτουργούν τα θερινά τμήματα του κοινοβουλίου και κατά συνέπεια δεν συγκροτείται η ολομέλεια για να μπορεί να περάσει με την διαδικασία των Κωδίκων.
Ο νέος Κώδικας Δικηγόρων, καθορίζει, μεταξύ των άλλων, τον τρόπο αμοιβής των δικηγορικών υπηρεσιών, επιτρέπει για πρώτη φορά με προϋποθέσεις τη διαφήμιση των δικηγόρων και δικηγορικών εταιρειών, προβλέπει Πανελλαδικές εξετάσεις υψηλού επιπέδου για την εγγραφή των ασκούμενων στους Δικηγορικούς Συλλόγους της χώρας, επεκτείνει τη θητεία των διοικήσεων των Συλλόγων από τα τρία στα τέσσερα χρόνια, καθιερώνει το ενιαίο ψηφοδέλτιο για τις δικηγορικές εκλογές, καταργώντας το μέχρι σήμερα παραταξιακό, διευρύνει αισθητά τον κύκλο των υπηρεσιών στις οποίες οι απόφοιτοι των Νομικών Σχολών μπορούν να κάνουν την άσκηση δικηγορίας, κ.λπ.
Όμως, οι Δικηγορικοί Σύλλογοι της χώρας με πρωτοστατούντες αυτούς των μεγάλων πόλεων, διαπιστώνουν έντονες ενστάσεις και εκφράζουν τις έντονες ανησυχίες του νομικού κόσμου, στα εξής τρία σημεία του νέου Κώδικα: 1) Στο θέμα καθορισμού των αμοιβών τους, 2) Στον τρόπο διανομής των κρατήσεων από το γραμμάτιο προείσπραξης και 3) Στην μη ύπαρξη κατώτερης αμοιβής στους έμμισθους δικηγόρους του ιδιωτικού τομέα (απασχολούμενους με παγία αντιμισθία).
Κατ΄ αρχάς, σύμφωνα με τον νέο Κώδικα η δικηγορική αμοιβή καθορίζεται με γραπτή συμφωνία δικηγόρου και πελάτη. Τα δυο μέρη μπορούν να συμφωνήσουν αμοιβή για το σύνολο της υπόθεσης ή ανά στάδιο νομικών ενεργειών. Αν δεν υπάρξει γραπτή συμφωνία, τότε η αμοιβή καθορίζεται ανάλογα με την αξία της κάθε υπόθεσης, σε συνδυασμό με τις νόμιμες αμοιβές που ισχύουν σήμερα, όπως αυτές διαμορφώθηκαν με το πρώτο Μνημόνιο (Ν. 3919/2011).
Ενδεικτικά, αν δεν υπάρξει έγγραφη συμφωνία, τότε για τη σύνταξη αγωγής που έχει αντικείμενο έως 200.000 ευρώ η αμοιβή θα είναι 2%, για αγωγή από 200.001 έως 750.000 ευρώ η αμοιβή θα είναι 1,5%, από 750.001 έως 1.500.000 ευρώ θα είναι 1%, κ.λπ., ενώ για άλλες υποθέσεις που δεν μπορούν να αποτιμηθούν σε χρήμα, ισχύουν οι σημερινές αμοιβές του Ν. 3919/2011 και η σχετική υπουργική απόφαση του 2007. Για παράδειγμα η αμοιβή για παράσταση στο Τριμελές Πλημμελειοδικείο καθορίζεται στα 214 ευρώ και στο Μονομελές Πλημμελειοδικείο στα 117 ευρώ. Παράλληλα καθορίζονται οι νόμιμες αμοιβές για διάφορες άλλες νομικές ενέργειες, όπως ασφαλιστικά μέτρα, συμβιβασμοί κατά τη διάρκεια της δίκης, κ.λπ.
Οι δικηγόροι ωστόσο εκφράσουν φόβους ότι η αμοιβή τους δεν θα καθορίζεται από καμία διάταξη του νέου Κώδικα, έτσι ώστε να κατοχυρώνεται η αξιοπρεπής παρουσία του δικηγόρου στα δικαστήρια, κ.λπ., ενώ θα δημιουργηθεί χάος στις σχέσεις δικηγόρου και πελάτη. Ακόμη, τονίζουν ότι ο Γερμανικός Κώδικας Δικηγόρων, όπως και οι αντίστοιχοι Κώδικες των άλλων Ευρωπαϊκών χωρών, καθορίζουν με σαφήνεια τις αποδοχές των δικηγόρων. Για αυτό ζητούν να διατηρηθούν οι σχετικές διατάξεις του νέου Κώδικα ως προς τις αμοιβές τους.
Το δεύτερο σημείο που διαφωνούν οι Σύλλογοι είναι το άρθρο 61 του νέου Κώδικα το οποίο αναφέρεται στη διανομή του ποσού των κρατήσεων που γίνονται από τα γραμμάτια προείσπραξης. Μάλιστα, στο σχέδιο του Κώδικα για το θέμα αυτό υπάρχουν δύο προστάσεις.
Η πρώτη πρόταση αναφέρει ότι από το ποσό του γραμμάτιου προείσπραξης ορισμένο ποσοστό πηγαίνει στους Δικηγορικούς Συλλόγους, στο Ταμείο Νομικών, στο Διανεμητικό Λογαριασμών Νέων Δικηγόρων, στο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης Δικηγόρων, κ.λπ.
Η δεύτερη πρόταση αναφέρει ότι από το γραμμάτιο προείσπραξης (ανεξάρτητα ύψους) θα κρατείται για τους Συλλόγους, Ταμεία, κ.λπ. ένα πάγιο ποσό.
Οι δικηγόροι αντιδρούν στην δεύτερη αυτή πρόταση (πάγιο ποσό), καθώς εκτιμούν ότι είναι προπομπός για την παντελή κατάργηση του γραμματίου προείσπραξης, σε επόμενο στάδιο. Να διευκρινιστεί ότι το ποσοστό αυτό υπέρ των Συλλόγων, Ταμείων, κ.λπ. δεν επιβαρύνει τον πελάτη, αλλά αφαιρείται από την αμοιβή του δικηγόρου.
Το τρίτο σημείο τριβής των Δικηγορικών Συλλόγων είναι η μη ύπαρξη κατώτερης αμοιβής στους έμμισθούς δικηγόρου του ιδιωτικού τομέα και στο μικρό ύψος αποζημίωσης σε περίπτωση απόλυσης τους. Σημειώνουν χαρακτηριστικά ότι ενώ καθορίζεται η ελάχιστη αμοιβή του ανειδίκευτου εργάτη, δεν καθορίζεται η κατώτερη αμοιβή του έμμισθου δικηγόρου του ιδιωτικού τομέα.
Οι νέες διατάξεις του Κώδικα Δικηγόρων
Ακόμη, πρέπει να αναφερθεί ότι ο Κώδικας περιλαμβάνει και τομές, όπως είναι ότι η θητεία των προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων θα είναι πλέον τετραετής αντί της τριετούς που ισχύει σήμερα και η προεδρική θητεία δεν μπορεί να ξεπερνά τις δύο, δηλαδή οι πρόεδροι θα μπορούν να παραμένουν μέχρι 8 χρόνια . Εξάλλου, οι υποψήφιοι για τα διοικητικά συμβούλια θα κατέρχονται με ενιαίο ψηφοδέλτιο εφόσον ο Δικηγορικός Σύλλογος έχει μέχρι χίλια μέλη. Αν όμως έχει πάνω από χίλια μέλη, τότε μπορεί μεν να καταρτιστεί ενιαίο ψηφοδέλτιο, αφού όμως έχει προηγηθεί θετική απόφαση της γενικής συνέλευσης του Συλλόγου, η οποία συγκαλείται τουλάχιστον 6 μήνες πριν τις εκλογές.
Οι εκλογές θα διεξάγονται κάθε τέσσερα χρόνια την τελευταία Κυριακή του Νοεμβρίου, αντί του Φεβρουαρίου που γίνονται σήμερα και η θητεία των νέων προέδρων και των νέων Δ.Σ. θα αρχίζει την 1η Ιανουαρίου του επόμενου έτους.
Διευκρινίζεται ότι ο νέος Κώδικας Δικηγόρων δεν καταλαμβάνει τις εκλογές του ερχόμενου Φεβρουαρίου του 2014, καθώς η ισχύς των νέων εκλογικών διατάξεων αρχίζει από τις μεθεπόμενες εκλογές.
Επίσης, επιτρέπεται η διαφήμιση δικηγόρων και δικηγορικών γραφείων σε έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα. Όμως, η διαφήμιση πρέπει να είναι μέσα στα πλαίσια της αξιοπρέπειας, χωρίς να είναι αθέμιτη και παραπλανητική, χωρίς να αναφέρεται σε αριθμό υποθέσεων ή ποσοστό επιτυχίας του διαφημιζόμενου δικηγόρου σε υποθέσεις, χωρίς να γίνονται συγκρίσεις με άλλους δικηγόρους, χωρίς να αναφέρονται σε ονόματα πελατών τους χωρίς τη συναίνεσή τους, ενώ οι δικηγόροι μπορούν να διατηρούν και επαγγελματική ιστοσελίδα. Οι παραβάτες θα τιμωρούνται με πρόστιμα από 1.000 έως 10.000 ευρώ, ενώ στους υπότροπους προβλέπεται ποινή προσωρινής παύσης από δύο έως έξι μήνες και πρόστιμο μέχρι 20.000 ευρώ. Αντίθετα, απαγορεύεται να δίνουν συνεντεύξεις και να κάνουν δηλώσεις εφόσον αποκαλύπτουν στοιχεία επί εκκρεμών υποθέσεων ενώπιον της Δικαιοσύνης.
Οι δικηγορικές εταιρείες μπορούν να συσταθούν μόνο από εν ενεργεία δικηγόρους, ενώ αποκλείεται η συμμετοχή κάθε άλλου επαγγελματία (συμβολαιογράφου, κ.λπ.). Οι εταιρείες αυτές σκοπό έχουν μόνο την παροχή δικηγορικών υπηρεσιών, ενώ μπορούν να έχουν υποκαταστήματα τόσο στην Ελλάδα (εκτός της έδρας του Δικηγορικού Συλλόγου που είναι εγγεγραμμένοι οι δικηγόροι-μέλη της εταιρείας), όσο και στο εξωτερικό.
Η άσκηση δικηγορίας (18 μήνες) μπορεί να γίνει εκτός από τα δικηγορικά γραφεία και τις δικηγορικές εταιρείες, στην νομική υπηρεσία του υπουργείου Δικαιοσύνης, στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, στις ανεξάρτητες Αρχές, σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, σε Οργανισμούς, Δικηγορικούς Συλλόγους, σε νομικές υπηρεσίες δημοσίων υπηρεσιών και για διάστημα έξι μηνών στα δικαστήρια της χώρας. 'Άσκηση μπορούν να κάνουν και όσοι είναι πτυχιούχοι Ευρωπαϊκών ΑΕΙ, ενώ οι πτυχιούχοι Νομικών Σχολών της αλλοδαπής, οφείλουν προηγουμένως να αναγνωρίσουν το πτυχίο τους ως ισότιμο των Ελληνικών Πανεπιστημίων.
Δύο φορές το χρόνο (Οκτώβριο και Απρίλιο) οι υποψήφιοι δικηγόροι θα δίνουν Πανελλαδικές εξετάσεις με τη φροντίδα της «επιτροπής δοκιμασίας επάρκειας» η οποία συγκροτείται από καθηγητές Πανεπιστημίων και από τους προέδρους των Δικηγορικών Συλλόγων Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Πειραιά. Οι νέοι δικηγόροι θα ορκίζονται πλέον ενώπιον του προέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου στον οποίο εγγράφονται και όχι στα δικαστήρια όπως γίνεται σήμερα.
Για θέματα ιδιαίτερης και κρίσιμης σημασίας που αφορούν τον δικηγορικό κόσμο ή τη λειτουργία της Δικαιοσύνης μπορεί να προκηρυχθεί δημοψήφισμα πανελλαδικής εμβέλειας με μυστική ψηφοφορία, εφόσον όμως προηγηθεί απόφαση των 2/3 των μελών της Ολομέλειας των προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας.
Τέλος, τα μέλη των πειθαρχικών συμβουλίων θα εκλέγονται με κλήρωση από το σύνολο των μελών του κάθε Δικηγορικού Συλλόγου που έχει 15 χρόνια δικηγορία και θα προεδρεύει ο αρχαιότερος.