Επικριτικός για την ως τώρα διαδρομή της Ευρωπαϊκής Ενωσης στο θέμα της οικονομικής κρίσης και δεικτικός για το τι πρέπει να γίνει προκειμένου η Ευρώπη γλιτώσει τον κίνδυνο κατάρρευσης παρουσιάστηκε ο Πολ Κρούγκμαν.
Ο Αμερικανός οικονομολόγος στο πλαίσιο ομιλίας του σε εκδήλωση που διοργάνωσε η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Φαρμακευτικών Βιομηχανιών και Ενώσεων (EFPIA) στις Βρυξέλλες,τόνισε πως οι τρόποι για να ξεπεράσει η ΕΕ μια «τραγωδία» που οφείλεται «σε καλές προθέσεις» είναι τέσσερις.
Οπως ανέφερε το δελτίο πληροφόρησης για ευρωπαϊκά θέματα Europolitique, στη διάρκεια της ομιλίας του ο Κρούγκμαν εξήγησε ότι η έλλειψη τραπεζικής και δημοσιονομικής ένωσης έχει βυθίσει την ΕΕ σε κρίση, η οποία ενδέχεται να παραταθεί. Ο ίδιος παρομοίασε την Ισπανία με τη Φλόριντα, καθώς και στις δύο περιπτώσεις σημειώθηκε φούσκα στην αγορά ακινήτων. Σε αντίθεση όμως με τη Φλόριντα, η οποία είχε πρόσβαση σε ομοσπονδιακή ενίσχυση ύψους 5% του αμερικανικού ΑΕΠ, η Ισπανία δεν είχε αντίστοιχη τύχη.
Ο ίδιος επισήμανε ότι η ύπαρξη δημοσιονομικής ένωσης μεταξύ των αμερικανικών πολιτειών επέτρεψε στη Φλόριντα να βασιστεί σε αυτόματες πληρωμές από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση για τη χρηματοδότηση της υγειονομικής περίθαλψης και των επιδομάτων ανεργίας, χωρίς επιβάρυνση του πολιτειακού προϋπολογισμού. Το ποσοστό ανεργίας στη Φλόριντα είναι πλέον κάτω από τον εθνικό μέσο όρο των ΗΠΑ – κυρίως λόγω της μετανάστευσης των εργαζομένων. Αντίθετα, η Ισπανία δεν είχε πρόσβαση σε αντίστοιχες αυτόματες πληρωμές και συνεπώς, έπρεπε να βασίζεται σε δάνεια αντί σε επιχορηγήσεις.
Σύμφωνα με τον Κρούγκμαν η τρέχουσα κρίση στην ΕΕ θα οδηγήσει σε ένα από τα ακόλουθα τέσσερα σενάρια:
Στην πρώτη περίπτωση, «η Γερμανία ως ατμομηχανή» θα προωθήσει οικονομικά μέτρα, σε συνεργασία με τα υπόλοιπα μεγάλα κράτη μέλη, καθώς και νομισματική επέκταση μέσω της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ώστε να ανατροφοδοτήσει τον πληθωρισμό. Αντί για τη μείωση του κόστους εργασίας στις οικονομίες του Νότου, ο Κρούγκμαν υποστήριξε στο πλαίσιο του σεναρίου αυτού, την αύξηση του κόστους εργασίας στη Γερμανία. Σύμφωνα με τον ίδιο, αυτή η πολιτική μπορεί να λειτουργήσει, αλλά δεν πρόκειται να ενεργοποιηθεί παρά μόνο όταν η ΕΕ έχει φτάσει στο χείλος του γκρεμού.
Η δεύτερη περίπτωση, «της εσωτερικής υποτίμησης», η ΕΕ θα συνεχίσει την ίδια πολιτική με σήμερα. Σε αυτό το σενάριο, η ΕΚΤ θα συνεχίζει να διαχειρίζεται την οικονομική κρίση και «σιγά-σιγά, τα πράγματα θα γίνουν καλύτερα». Το σενάριο αυτό όμως οδηγεί σε «μέτριο πληθωρισμό στη Γερμανία», ενώ «επιφέρει μικρή πτώση του κόστους εργασίας στην Ισπανία».
«Η ριζοσπαστικοποίηση της πολιτικής ελίτ» στην Ευρώπη αποτελεί το τρίτο σενάριο, σύμφωνα με τον Κρούγκμαν ο οποίος υποστήριξε ότι το ενδεχόμενο αποτυχίας εξόδου από την κρίση ενισχύει τις ακραίες πολιτικές δυνάμεις.
Στο τέταρτο σενάριο, το χρηματοπιστωτικό σύστημα δέχεται υπέρμετρη πίεση, η οποία οδηγεί σε πανικό και μαζική φυγή κεφαλαίων. Η Κύπρος θα αποτελούσε παράδειγμα αυτού του σεναρίου, αν δεν είχαν επιβληθεί έλεγχοι στη ροή κεφαλαίων. Η μόνη λύση σε ένα τέτοιο σενάριο σε ευρωπαϊκή κλίμακα θα ήταν ένα δάνειο της τάξης του 1 τρισεκατ. ευρώ από την ΕΚΤ.
Σύμφωνα με τον Κρούγκμαν, η ριζοσπαστικοποίηση των ευρωπαϊκών πολιτικών δυνάμεων αποτελεί πιθανή εξέλιξη όσο η ΕΕ δε μεταβάλλει την πολιτική της. Ο ίδιος εκτιμά ότι το σενάριο ενεργοποίησης της «γερμανικής ατμομηχανή» είναι το καλύτερο δυνατό.