Τι είναι η εξουσία και ποιες μορφές αυτή παίρνει μέσα στο ρου της ιστορίας; Τι είναι ένα σώμα; Πώς η εξουσία εισβάλλει στα σώματα και τα διαμορφώνει; Πώς αναπαράγουμε τις σχέσεις εξουσίας στις καθημερινές σχέσεις μας; Γιατί νομίζουμε ότι η κοινωνία είναι διαφορετική από το κράτος; Πώς εγκαθιδρύθηκαν οι μύθοι της φιλελεύθερης κοινωνίας;
Αυτά είναι μερικά μονάχα από τα ερωτήματα που ψηλαφώνται και αναλύονται στη «Γέννηση της Βιοπολιτικής», δηλαδή στη σειρά μαθημάτων που παρέδωσε ο Μισέλ Φουκό στο Κολλέγιο της Γαλλίας από τον Ιανουάριο έως τον Απρίλιο του 1979, η οποία αποτελεί συνέχεια του «Ασφάλεια, Επικράτεια, Πληθυσμός», δηλαδή της σειράς μαθημάτων του προηγούμενου έτους.
Ο Μισέλ Φουκό, αφού κατέδειξε τον τρόπο με τον οποίο η πολιτική οικονομία κατά το 18ο αιώνα σηματοδοτεί τη γέννηση μιας καινούργιας διακυβερνησιακής λογικής -λιγότερη διακυβέρνηση, μέσω της μέριμνας για μέγιστη αποτελεσματικότητα, με δεδομένη τη φυσικότητα των προς αντιμετώπιση προβλημάτων-, ασχολείται με την ανάλυση των μορφών αυτής της φιλελεύθερης κυβερνητικότητας.
Ποια είναι τα ειδοποιά γνωρίσματα της φιλελεύθερης τέχνης διακυβέρνησης όπως αυτή εμφανίζεται το 18ο αιώνα; Ποια κρίση κυβερνητικότητας χαρακτηρίζει τον σύγχρονο κόσμο και σε ποιες αναθεωρήσεις της φιλελεύθερης διακυβέρνησης μας οδήγησε;
Σε τούτο το διαγνωστικό καθήκον ανταποκρίνεται η μελέτη των δύο μεγάλων φιλελεύθερων σχολών του 20ού αιώνα, του γερμανικού ορντοφιλελευθερισμού και του φιλελευθερισμού της Σχολής του Σικάγου - μοναδική εξόρμηση του Μισέλ Φουκό, σε όλη τη διάρκεια της διδασκαλίας του στο Κολλέγιο της Γαλλίας, στο χώρο της σύγχρονης ιστορίας.
Η ανάλυση αυτή αναδεικνύει τον παράδοξο ρόλο που παίζει η «κοινωνία» σε σχέση με τη διακυβέρνηση: η πρώτη είναι μια βασική αρχή εν ονόματι της οποίας η δεύτερη τείνει να αυτοπεριορίζεται, αλλά και αποτελεί μόνιμο στόχο μιας διαρκούς διακυβερνησιακής παρέμβασης, προκειμένου να παραχθούν, να πολλαπλασιαστούν και να εξασφαλιστούν οι αναγκαίες για τον οικονομικό φιλελευθερισμό ελευθερίες. Ετσι η κοινωνία των πολιτών, που δύσκολα θα μπορούσε να θεωρηθεί αντίθετη στο Κράτος, είναι σύστοιχη της φιλελεύθερης τεχνολογίας διακυβέρνησης:
«[...] ο οικονομικός κόσμος είναι εκ φύσεως αδιαφανής, είναι εκ φύσεως μη ολοποιήσιμος. Συγκροτείται από καταβολής και εξ ορισμού από απόψεις, η πολλαπλότητα των οποίων είναι τόσο περισσότερο αναπαλλοτρίωτη όσο αυτή ακριβώς η πολλαπλότητα εξασφαλίζει αυθόρμητα και σε τελική ανάλυση τη σύγκλισή τους.
Η οικονομία είναι μια άθεη θεωρία· η οικονομία είναι μια θεωρία χωρίς Θεό· η οικονομία είναι μια θεωρία χωρίς ολότητα· η οικονομία είναι μια θεωρία που αρχίζει να φανερώνει όχι μόνο την αχρηστία αλλά το ανέφικτο μιας κυρίαρχης σκοπιάς, μιας σκοπιάς του κυρίαρχου επί της ολότητας του Κράτους που πρέπει να κυβερνήσει.
Η οικονομία κλέβει από τη νομική μορφή του κυρίαρχου που ασκεί την κυριαρχία του εντός ενός Κράτους αυτό που θα αναδειχθεί ως το ουσιώδες της ζωής μιας κοινωνίας, δηλαδή τις οικονομικές διαδικασίες. Ο φιλελευθερισμός, στη σύγχρονη συγκρότησή του, άρχισε όταν ακριβώς διατυπώθηκε το ουσιώδες ασύμβατο μεταξύ αφενός της μη ολοποιήσιμης πολλαπλότητας που χαρακτηρίζει τα υποκείμενα συμφέροντος, τα οικονομικά υποκείμενα, και αφετέρου της ολοποιητικής ενότητας του νομικά κυρίαρχου».
Ο Μισέλ Φουκό (1926-1984) υπήρξε από τους μεγαλύτερους δομιστές κοινωνικούς φιλοσόφους του 20ού αιώνα, γνωστός κυρίως για τις μελέτες του ως προς τις έννοιες και τους κώδικες μέσω των οποίων λειτουργούν οι κοινωνίες, και ιδιαίτερα ως προς τις «αρχές του αποκλεισμού», με τις οποίες «αποκαθαίρεται» η κοινωνία -όπως για παράδειγμα οι διακρίσεις ανάμεσα στους έμφρονες και τους παράφρονες ή τους νομιμόφρονες και τους παραβατικούς.
Στα πιο σημαντικά έργα του Φουκό συγκαταλέγονται τα εξής: Τρέλα και παραλογισμός: ιστορία της τρέλας στην κλασική εποχή, Επιτήρηση και τιμωρία: η γέννηση της φυλακής, Η ιστορία της σεξουαλικότητας, Η γέννηση της βιοπολιτικής. Παραδόσεις στο κολλέγιο της Γαλλίας (1978-1979), Οι λέξεις και τα πράγματα: μία αρχαιoλογία των επιστημών του ανθρώπου, Η αρχαιολογία της γνώσης.
Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πλέθρον σε έγκριτη μετάφραση και καλαίσθητη έκδοση.