Για πρώτη φορά μαθαίνουμε ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου υπέφερε από δύο κρίσιμα προβλήματα: είχε χρόνια κατάθλιψη και ήταν παθολογικά ανασφαλής. Κάποιες σημειώσεις που κρατούσε επιμελώς ο πρώην υπουργός Παρασκευάς Αυγερινός έδωσαν τη θέση τους σε ένα βιωματικό πολιτικό βιβλίο, στο οποίο καταγράφει τα συν και τα πλην του ΠΑΣΟΚ από την ίδρυσή του ως σήμερα. Αποκαλύπτει επίσης με πολλές λεπτομέρειες, αλλά και με τον προσήκοντα σεβασμό, τα σοβαρά προβλήματα υγείας από τα οποία έπασχε ο πρώην Πρωθυπουργός.
Ορισμένα αποσπάσματα από το βιβλίο «Η Αλλαγή τελείωσε νωρίς» του Παρασκευά Αυγερινού, εκδόσεις Εστία.
Η προσωπικότητα του Ανδρέα και η κατάθλιψη
«Δεν νομίζω ότι μπορούσε να συγκριθεί με τους άλλους της πολιτικής τότε. Ηταν μεγάλος και ταυτόχρονα αντιφατικός. Μια χαρισματική όσο και αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, που καθόρισε σε μεγάλο βαθμό την πολιτική κουλτούρα της μεταπολιτευτικής Ελλάδας και σε σημαντικό βαθμό το πολύπλοκο μωσαϊκό της σημερινής οικονομικής, πολιτικής, κοινωνικής και ηθικής κρίσης. Λειτουργούσε μέσα σε ένα μεγάλο εύρος σκέψης, απρόβλεπτος στις αποφάσεις του, από το ύψος στο βάθος.
Σκληρός αλλά και απέραντα συναισθηματικός. Ηταν όμως παθολογικά ανασφαλής και η ανασφάλειά του, που τον επηρέαζε αρνητικά σε πολλές εκδηλώσεις της ζωής του, ήταν αποτέλεσμα της κατάθλιψης που τον ταλαιπωρούσε και η οποία εκδηλώθηκε με το μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο του 1979. Δεν ερμηνεύεται αλλιώς η ανασφάλειά του γιατί ποτέ κανείς δεν τον αμφισβήτησε. Το κακό όμως στη ζωή του ως κυβερνήτη ήταν ότι την ανασφάλειά του αυτή την καλλιέργησαν, την εκμεταλλεύτηκαν και την αξιοποίησαν κάποιοι δίπλα του, το περιβάλλον του, που τον είχαν πείσει ότι τον προστατεύουν από τους άλλους που τον επιβουλεύονται, περνώντας του τη λογική των «αντρεϊκών απέναντι στους... αντιαντρεϊκούς».
Πρέπει να πω ότι όχι μόνον τα άκουγε αυτά ο Αντρέας αλλά και τα δεχόταν, έμοιαζε να τα είχε ανάγκη. Ετσι φτιάχτηκε και λειτουργούσε πάντα ο στενός και κλειστός κύκλος των «δικών του ανθρώπων», όπως τους ονόμαζε. Ομοιες καταστάσεις και συμπεριφορές αναφέρονται στην ιστορία καταθλιπτικών μεγάλων ηγετών, που έδειξαν αξιόλογες ηγετικές ικανότητες μέσα από την κατάθλιψή τους για πολλά χρόνια και οι οποίοι παρουσίαζαν συχνά καταθλιπτικές κρίσεις».
Οι παρέες του Αντρέα εκτός ΠΑΣΟΚ
Ο Πρόεδρος δέχεται και ακούει τακτικά πολίτες από όλη τη χώρα για να έχει αμεσότερη και πιο σωστή αντίληψη της πραγματικότητας και δεν αρκείται μόνο στη δικιά μας και του στενού γραφείου του ενημέρωση....Αυτοί λειτουργούν στον κοινωνικό περίγυρο του ΠΑΣΟΚ και μεταφέρουν κατευθείαν, όπως λένε, τις απόψεις του Αντρέα, «είπα στον Αντρέα...μου είπε ο Αντρέας ότι θα το τακτοποιήσει...τον βλέπω ό,τι ώρα θέλω τον Αντρέα» με αποτέλεσμα και το κύρος του να μειώνεται και η οργάνωση να προκαλείται.
Πολλοί από αυτούς είναι μια αστική ελίτ που αρέσει για συντροφιά στον Αντρέα, δεν του πήγαινε και πολύ να βγαίνει με παρέες μέσα από το ΠΑΣΟΚ, άλλωστε δεν διαθέτει το ΠΑΣΟΚ αυτή την κατηγορία πολιτών.
Είχε κενά στη ζωή του ο Αντρέας, ήθελε να ζήσει όσα δεν έζησε εγκαταλείποντας την Ελλάδα 19 χρονών παιδί και του άρεσαν τέτοιες παρέες. Το ΠΑΣΟΚ δεν τον έβγαζε από την κατάθλιψή του, παρέα με αυτούς γινόταν άλλος άνθρωπος, έβγαζε την ενέργεια του νέου και μόνιμα ερεωτευμένου. Πολλές φορές όμως η ποιότητα αυτής της παρέας δεν ήταν της προκοπής και δημιουργούνταν ερωτηματικά, πώς τέτοιοι άνθρωποι συντροφεύουν και συμβουλεύουν τον Πρόεδρο».
Ο Αντρέας άρρωστος - Το επεισόδιο του 1979
Μετά το καλοκαίρι του '79 ο Αντρέας αρρώστησε. Για πολλές εβδομάδες δεν κατέβαινε στις συνεδριάσεις γιατί ήταν, όπως μας διεμήνυσαν, αδιάθετος. Ενας κλειστός κύκλος του στενού περιβάλλοντός του τον συντρόφευε και τον κρατούσε απόλυτα περιορισμένο στο σπίτι του να μην τον συναντήσει κανείς. Με το φόβο να γίνει γνωστή η κατάστασή του και η αδυναμία του να ασκήσει τα καθήκοντά του απέφευγαν και τους γιατρούς.
Είχαν επιλέξει εναλλακτικές θεραπείες ανύπαρκτης αποτελεσματικότητας και αξιοπιστίας, καλούσαν ομοιοθεραπευτές όπως τον Βυθούλκα, γι' αυτούς ο Αντρέας δεν ήταν άρρωστος απλά δεν είχε διάθεση, όπως έλεγαν, ήταν στενοχωρημένος.
Γύρω του όλη αυτή η αυλή καμία ψυχολογική βοήθεια δεν του πρόσφερε, αντίθετα η συνεχής παρουσία της λειτουργούσε αρνητικά και τον επιβάρυνε. Ασκούσαν ασφυκτικό έλεγχο προστασίας πάνω του και εκμεταλλευόμενοι την αδυναμία του, περισσότερο την αδιαφορία, χαρακτηριστικό σύμπτωμα της νόσου, του περνούσαν ό,τι ήθελαν. Ο Δημήτρης Μαρούδας κόμισε τις απόψεις και τα αιτήματα Λαμπράκη-Καψή, «πάρτε τον Μαγκάκη και θα σας στηρίξουμε», η Αγγέλα Κοκκόλα επανήλθε στο Κστρί, ενώ άρχισε και η επαφή με τον Αντώνη Λιβάνη...
Ολη αυτή η αυλή του Καστριού προσπαθούσε να τον διασκεδάσει και πολλές φορές κατέφευγε σε τρόπους μειωτικούς για τον Αντρέα, τον έβαζαν να παίζει μαζί τους χαρτιά για να τον επαναφέρουν από τη... στενοχώρια του!! Μαζεμένοι και εγκαταστημένοι εκεί όλοι οι γνωστοί και πιστοί... φίλοι και ο ιατρικός σύμβουλος, γυναικολόγος Θέμης Λαμπρινόπουλος.
Ο χαρακτήρας του Αντρέα είχε μεταβληθεί, δεν ασχολείτο με σοβαρά θέματα, ήταν εσωτερικά εκμηδενισμένος, παραπονιόταν για βασανιστική αϋπνία και κατέφευγε στα φάρμακα. Είχε όλη τη συμπτωματολογική εικόνα της κατάθλιψης. Τελικά το περιβάλλον, αφού πέρασαν πολλές εβδομάδες, πείστηκε ότι ο Αντρέας δεν είναι στενοχωρημένος, ότι είναι πολύ άρρωστος και ότι έπρεπε να ασχοληθούν σοβαρά μαζί του και έτσι έγινε.
Με πήρε στο τηλέφωνο η Μαργαρίτα και μου ζήτησε να ανέβω στο Καστρί γιατί ο Αντρέας δεν ήταν καλά. Τον βρήκα καθισμένο σε μια πολυθρόνα, φορούσε τη ρόμπα του, δεν σηκώθηκε, δεν με ρώτησε γιατί πήγα. Τον συνόδεψα στον ψυχίατρο και, όπως περίμενα, η διάγνωση ήταν «βαριάς μορφής κατάθλιψη». Δεν θυμάμαι αν μου το είπε ακριβώς έτσι αλλά εγώ έτσι το εξέλαβα. Ιατρικά αυτή η καταθλιπτική κρίση αναφέρεται ως «διπολική διαταραχή».
Ακολούθησε πολύμηνη θεραπεία φαρμακευτικής και ψυχολογικής υποστήριξης. Αργησε να συνέλθει. Πρέπει να πω ότι τότε, στις παραμονές της με βεβαιότητα αναμενόμενης Πρωθυπουργίας, του επέβαλαν τη διακοπή μιας μακράς ερωτικής σχέσης που διατηρούσε και δεν αποκλείω ότι αυτή η απογοήτευση αποτέλεσε και την κύρια αφορμή της καταθλιπτικής κρίσης.
Μετά από μήνες, ένα βράδυ στις αρχές του '80 καλεσμένοι στο σπίτι της Μελίνας, τον θυμάμαι να μην έχει ακόμα αποκατασταθεί, να μην τον ικανοποιεί η συντροφιά και η συζήτηση, να μη συμμετέχει. Τον κοιτάζαμε και αναρωτιόμασταν αν το όνειρο τελείωσε. ..
Απ' ό,τι γνωρίζω δεν παρουσίασε άλλη καταθλιπτική κρίση, τον παρακολουθούσε βέβαια τακτικά ψυχίατρος.