Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Γιώργος Σταθάκης θεωρείται από τα πιο μετριοπαθή στελέχη, κοντά στον Αλέξη Τσίπρα. Εχει δομημένα επιχειρήματα, ψύχραιμη ανάλυση και πολιτική ειλικρίνεια.
Στη συνέντευξη που παραχώρησε στον Δημήτρη Παπαγεωργίου για το iefimerida ο οικονομολόγος-βουλευτής εξηγεί πώς θα αλλάξει ο ΣΥΡΙΖΑ τους όρους του Μνημονίου, πώς θα διαλυθούν οι συνιστώσες και με ποια κόμματα θα συνεργαστεί ο Αλέξης Τσίπρας αν κληθεί να κυβερνήσει τη χώρα.
Ολόκληρη η συνέντευξη:
Στις τελευταίες δημοσκοπήσεις ο ΣΥΡΙΖΑ εμφανίζεται να δίνει σκληρή μάχη με τη Νέα Δημοκρατία για την πρώτη θέση. Πού οφείλεται κατά τη γνώμη σας αυτή η δημοσκοπική στασιμότητα του ΣΥΡΙΖΑ, αν μάλιστα αναλογιστούμε τα σκληρά μέτρα λιτότητας που έχουν ληφθεί από την κυβέρνηση; Κατά πόσο μπορεί να είναι απόρροια των κατηγοριών περί διγλωσσίας;
Τον τελευταίο χρόνο, μετά τις διπλές εκλογές Μαΐου-Ιουνίου, ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ μπήκε σε μια διαδικασία αναγκαστικής, βίαιης, όπως είχε δηλώσει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος μας, ωρίμανσης. Στα πλαίσια αυτά βρίσκονται υπό διαμόρφωση το αναλυτικό πρόγραμμα μας, η οργανωτική ανάπτυξη ώστε το νέο κόμμα να συνδεθεί στέρεα περισσότερο στον κόσμο που δια αυτού εκφράστηκε εκλογικά και, φυσικά, η κομματική του ολοκλήρωση μέσα από το συνέδριο του Ιουλίου.
Προσωπική μου άποψη είναι ότι η δημοσκοπική στασιμότητα εκφράζει μια στάση αναμονής των πολιτών απέναντι στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Είναι στο χέρι μας μέσα από την σαφήνεια των προτάσεων μας να μετατρέψουμε αυτή τη στάση αναμονής σε συμμετοχή και ελπίδα.
Στο παρελθόν, έχετε ταχθεί υπέρ της συνεργασίας με τη ΔΗΜΑΡ με «πολύ σύνθετους όρους». Θα θέλατε να τους αναλύσετε;
Η ΔΗΜΑΡ δυστυχώς έχει αυτοπαγιδευθεί, μέσα από τη συμμετοχή της στην τρικομματική κυβέρνηση, σε επιλογές που δεν συνάδουν ούτε με το αξιακό φορτίο της ανανεωτικής αριστεράς ούτε με τις προσδοκίες των προοδευτικών ψηφοφόρων που την εμπιστεύτηκαν στις τελευταίες εκλογές. Εξάλλου το κείμενο της αρχικής συμφωνιας για τη συγκρότηση της τρικομματικής κυβ´ενρησης δεν έχει καμία σχέση με αυτό που ακολούθησε. Η σημερινή υπερσυντηρητική κυβέρνησης έχει αποσπαστεί από τις ιδεολογικές τις καταβολές και οι αντινομίες στις οποίες αυτή οδηγεί, εξάλλου, είναι έκδηλες και στη συζήτηση που διεξάγεται αυτές τις μέρες σχετικά με το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης. Σε κάθε περίπτωση η οποιαδήποτε προσπάθεια σύγκλισης με άλλους κομματικούς σχηματισμούς προϋποθέτει μια μίνιμουμ συμφωνίας επί της βάσης της αποστασιοποίησης από τις πολιτικές λιτότητας που εκφράζονται σήμερα από την παρούσα κυβέρνηση όπως έχουν αποτυπωθεί στα κείμενα και τις πολιτικές των μνημονίων.
Με ποιο άλλο κόμμα θα μπορούσε να συνεργαστεί ο ΣΥΡΙΖΑ εκτός από τους ΑΝΕΛ; Είστε υπέρ της συνεργασίας με άλλα κόμματα όπως το ΠΑΣΟΚ ή η ΝΔ;
Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ από θέση αρχής θεωρεί ότι η απαραίτητη συγκρότηση μιας κυβέρνησης που θα αναλάβει την σωτηρία της χώρας από τη βαθιά ύφεση και την ανθρωπιστική κρίση με την οποία βρισκόμαστε σήμερα αντιμέτωποι προϋποθέτει ευρύτερες συνεργασίες. Εξάλλου, μακριά από εμάς οποιαδήποτε προσπάθεια επιστροφής στο κόμμα-κράτος της δικομματικής εναλλαγής. Ωστόσο οι συνεργασίες αυτές δεν είναι δυνατόν ούτε να επιτύχουν αλλά ούτε και να αποκτήσουν κοινωνική νομιμοποίηση αν σε αυτές περιλαμβάνεται το πολιτικό προσωπικό το οποίο ευθύνεται για την σημερινή κατάσταση της χώρας. Μονολεκτικά, λοιπόν, το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ αποκλείονται.
Πώς κρίνετε το ταξίδι του Αντώνη Σαμαρά στην Κίνα και τις δηλώσεις του περί ελληνικού «success story»;
Ο κ. Σαμαράς και το επικοινωνιακό του επιτελείο προσπαθούν εδώ και καιρό να επενδύσουν σε μια εικόνα της ελληνικής οικονομίας υπό επανεκκίνηση. Η αφήγηση αυτή, πέραν του ότι αποτελεί επικοινωνιακό τέχνασμα, δυστυχώς δεν τεκμηριώνεται από την οικονομική πραγματικότητα, την ώρα που το ΑΕΠ της χώρας έχει συρρικνωθεί κατά 20% τα τελευταία 3 χρόνια. Επιπλέον, ας μου επιτραπεί, είναι και σχετικά προκλητικό να περιγράφεις την οικονομική πραγματικότητα της χώρας ως success story με την ανεργία να βρίσκεται στο 27% και πάνω από ένα στους δύο νέους να αδυνατούν να βρουν εργασία.
Σχετικά με το ίδιο το ταξίδι τώρα, η ανακοίνωση διμερών επαφών δεν αποτελεί από μόνη της οικονομική πράξη. Η κάθε συμφωνία της ελληνικής κυβέρνησης μέλει να αξιολογηθεί από τον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ με κριτήριο το δημόσιο συμφέρον και όχι με βάση μια φετιχιστική εξιδανίκευση των αρετών των ιδιωτικοποιήσεων, όπως επιχειρεί η κυβέρνηση.
O ΣΥΡΙΖΑ άσκησε έντονη κριτική στην κυβέρνηση για την πώληση του 33% του ΟΠΑΠ. Δεν έπρεπε να πωληθεί; Θεωρείτε ικανοποιητικό το τελικό ποσό της εξαγοράς;
Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ θεωρούσε από θέση αρχής ότι η πώληση μιας κερδοφόρου εταιρείας που απέφερε έσοδα στα δημόσια ταμεία, ειδικά μια εποχή δημοσιονομικής στενότητας, είναι εξαρχής λανθασμένη. Πέραν τούτου όμως, θεωρήσαμε ότι η περίπτωση του ΟΠΑΠ περιείχε και σοβαρές αστοχίες εκ μέρους της κυβέρνησης ως προς την τιμή πώλησης του τμήματος της εταιρείας που βρισκόταν υπό δημόσιο έλεγχο. Όπως είχαμε αναφέρει και τις μέρες εκείνες, ο υπολογισμός των εσόδων, και άρα της τιμής των μετοχών έγινε υπό το ανήκουστο, με τα διεθνή δεδομένα, τρόπο υπολογισμού επί των κερδών της εταιρείας την τελευταία μόνο χρονιά. Όπως είναι γνωστό τα κέρδη αυτά παρουσιάζονταν σημαντικά συρρικνωμένα μέσα από την θέσπιση έκτακτης φορολογίας επί των τυχερών παιχνιδιών το 2012. Ο ορθός τρόπος θα ήταν ο συνυπολογισμός της τιμής της εταιρείας επί της βάσης του κύκλου εργασιών της σε ένα βάθος χρόνου και υπό την οπτική ότι ο ΟΠΑΠ αναμενόταν να δημιουργήσει την αμέσως επόμενη περίοδο νέα προϊόντα-παιχνίδια. Η κίνησης αυτή της κυβέρνησης έπληξε το δημόσιο συμφέρον διπλά, καθώς και τα δημόσια ταμεία θα συρρικνώσουν τα έσοδα τους αλλά και τα έσοδα από την ιδιωτικοποίηση υπολειπόταν από τα προσδοκώμενα, προς όφελος φυσικά του ιδιώτη επενδυτή.
Εχει κάποιο πλάνο ο ΣΥΡΙΖΑ για αποκρατικοποιήσεις;
Η συζήτηση περί αποκρατικοποιήσεων στην Ελλάδα έχει έντονη ιδεολογική φόρτιση από μέρους της κυβέρνησης, στερείται όμως συνάφειας με πραγματολογικά δεδομένα. Και αυτό γιατί το μεγαλύτερο μέρος της δημόσιας περιουσίας και του ευρύτερου δημόσιου τομέα είχε ήδη ιδιωτικοποιηθεί από την περίοδο Σημίτη. Όποιος ανάγει λοιπόν τις ιδιωτικοποιήσεις σε ατμομηχανή της ανάπτυξης οφείλει να δώσει απαντήσεις σχετικά με το με ποιο τρόπο η πώληση λίγων ουσιαστικά τεμαχίων κρατικής γης θα οδηγήσει σε ανάπτυξη. Οι ελάχιστες εναπομείναντες επιχειρήσεις του δημοσίου, οι οποίες έχουν μπει στο στόχαστρο, όπως π.χ. τα νερά, αποτελούν για εμάς ζήτημα δημοσίου συμφέροντος να παραμείνουν υπό δημόσιο έλεγχο. Εξαιρετικό ενδιαφέρον ως προς αυτό, εξάλλου παρουσιάζουν, οι πολύμορφες κινητοποιήσεις που αναπτύχθηκαν στην Ιταλία γύρω από το μπλοκάρισμα των σχετικών κινήσεων της Ιταλικής κυβέρνησης που οδήγησαν σε δημοψήφισμα και στο μπλοκάρισμα της εκεί σχεδιαζόμενης ιδιωτικοποίησης.
Ποια είναι η άποψή σας για την ελληνική ΑΟΖ και το πλάνο χάραξής της;
Αποψή μου είναι ότι η προσφορότερη πορεία για την επίλυση του προβλήματος της ελληνικής ΑΟΖ είναι η «διεθνοποίηση» του προβλήματος και η εγγραφή του στο ευρύτερο ζήτημα του Ευρωπαϊκού σχεδιασμού σε ζητήματα εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου. Νομίζω ότι αυτός είναι ο βέλτιστος τρόπος τόσο για την αποφυγή τυχών εθνικιστικών εξάρσεων όσα και για την προάσπιση του δημοσίου συμφέροντος.
Συμφωνείτε με τη στάση του κυπριακού ΑΚΕΛ για έξοδο από το ευρώ;
Προσωπικά διαφωνώ με την άποψη περί εξόδου της Κύπρου ή της Ελλάδας από το ευρώ. Νομίζω ότι οι εξελίξεις στην Κύπρο άσκησαν αφόρητη πίεση στην ηγεσία του ΑΚΕΛ και στην προσπάθεια της να διαφοροποιηθεί από τη κυβέρνηση Αναστασιάδη και τους χειρισμούς της υιοθέτησε αυτή της στάση. Με πλήρη σεβασμό και αλληλεγγύη απέναντι στο «συγγενικό» ιδεολογικά Κυπριακό κόμμα, πιστεύω ότι μια τέτοια κίνηση δεν συνυπολογίζει τις άμεσες κοινωνικές συνέπειες στις οποίες μια έξοδο θα οδηγούσε. Αυτό εξάλλου έχει υπόψη και η ηγεσία του ΑΚΕΛ και για αυτό κάνει λόγω και για συντεταγμένη και σε συνεννόηση με της χώρες της ΕΕ, έξοδο.
Αρκετές συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ, αντιδρούν στο ενδεχόμενο διάλυσής τους και της μετατροπής σε ενιαίο κόμμα. Εχει μέλλον ο ΣΥΡΙΖΑ με τη σημερινή του μορφή; Μπορεί να πείσει; Ποια είναι η άποψή σας;
Δεν νομίζω ότι τίθεται από κανέναν θέμα διατήρησης του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ με τη σημερινή του μορφή. Στα πλαίσια του προσυνεδριακού διαλόγου διεξάγεται μια υγιής συζήτηση από όλες τις μεριές προς την κατεύθυνση της ανεύρεσης εκείνης της οργανωτικής δομής και του οδικού χάρτη προς αυτήν, που θα διασφαλίζει παράλληλα τόσο την πολιτική ενότητα και τη δημοκρατία όσο όμως και τον δεδομένο και κεκτημένο ιδεολογικό πλουραλισμό του χώρου μας. Προς αυτή την κατεύθυνση κατατίθενται οι διαφορετικές απόψεις και με αυτό το σκεπτικό ο πρόεδρος μας προωθεί την ιδέα της οργανωτικής αυτοδιάλυσης του Συνασπισμού ως «καλό παράδειγμα» της μεγαλύτερης συνιστώσας προς τις μικρότερες.
Ποια είναι η άποψή σας για το αντιρατσιστικό νομοσχέδιο; Θεωρείτε ότι αποτελεί ένα «crash test» για τη συνοχή της συγκυβέρνησης;
Τα αλλεπάλληλα κρούσματα ρατσιστικής βίας, και μάλιστα με την προτροπή κοινοβουλευτικού κόμματος, αποτελούν πλέον καθημερινό φαινόμενο. Προκύπτει αντικειμενικά η ανάγκη νομικής ρύθμισης του ζητήματος με τρόπο τέτοιο ώστε από την μια να μην ποινικοποιείται η όποια πολιτική άποψη, από την άλλη όμως η δικαιοσύνη να στέκεται αμείλικτη απέναντι στις καθημερινές εγκληματικές ενέργειες και σε όσους τις υποκινούν. Σε αυτό τον τομέα δεν ανακαλύπτουμε την Ιθάκη. Υπάρχει πληθώρα παραδειγμάτων στο Ευρωπαϊκό νομικό συγκείμενο για τις ρυθμίσεις που θα έπρεπε να περιλαμβάνει ένας τέτοιος νόμος και επί του περιεχομένου του θα μπορούσε να αναπτυχθεί ένας πλούσιος διάλογος. Ο πρωθυπουργός, όμως, και κύκλοι γύρω από αυτόν, επί της αρχής αποκλείουν την σχετική πρωτοβουλία. Επ' αυτού μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε, εκτίμηση μου όμως είναι ότι η διαφαινόμενη αποτυχία της σημερινής κυβέρνησης να βγάλει τη χώρα από την ύφεση οδηγεί τμήμα της ηγεσίας της ΝΔ να προσανατολίζεται για την πολιτική της επιβίωση προς τμήμα του υπερσυντηρητικού εκλογικού ακροατηρίου. Η ενδεχόμενη θυσία ενός νόμου που έρχονταν να καλύψει μια αντικειμενική κοινωνική ανάγκη από τον κ. Σαμαρά μόνο έτσι μπορεί να ερμηνευθεί.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, θα καταγγείλετε το Μνημόνιο εάν σχηματίσετε κυβέρνηση. Θα θέλατε να αναφερθείτε στο πρόγραμμά σας για την «επόμενη ημέρα» στη χώρα μετά την κατάργηση του Μνημονίου;
Η διατύπωση περί καταγγελίας και επαναδιαπραγμάτευσης του μνημονίου κατά βάση περιλαμβάνει την επανεξέταση όλων εκείνων των προϋποθέσεων υπό τους οποίους η χώρα εντάχθηκε στο μηχανισμό ΕΕ και ΔΝΤ όταν πλέον ήταν σαφής ο αποκλεισμός της από τις διεθνείς αγορές. Η καταγγελία του μνημονίου εμπεριέχει δύο πτυχές. Από τη μια την επαναδιαπραγμάτευση των όρων του δανεισμού και της αποπληρωμής του δημοσίου χρέους με αναπτυξιακές ρήτρες για την ελληνική οικονομία κατά το παράδειγμα της γερμανικής οικονομίας μεταπολεμικά. Από την άλλη εμπεριέχει την επαναφορά βασικών νομοθετημάτων όπως αυτά που κατοχυρώνουν τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας και φυσικά την επαναθεμελίωση του κατώτατου μισθού. Από εκεί και πέρα προτεραιότητα για εμάς αποτελούν η στήριξη της υγείας και της παιδείας. Βασική προϋπόθεση, όμως, για όλα τα παραπάνω αποτελούν η βαθιά μεταρρύθμιση του δημόσιου τομέα ώστε, πέρα από νεοφιλελεύθερες στρεβλώσεις, να μπορέσει να καταστήσει το κράτος καταλύτη της ανάπτυξης μέσα από επιτελικές αποφάσεις σε επίπεδο κεντρικής διοίκησης και μια αρκούντως στελεχωμένη και αποκεντρωμένη σε επίπεδο περιφέρειας διάρθρωση των υπηρεσιών του.
Η Χρυσή Αυγή, σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, έχει σταθεροποιηθεί στην τρίτη θέση και παρουσιάζει αυξητικές τάσεις. Πόσο ανησυχητική είναι κατά την άποψή σας η σημαντική ενίσχυση της ακροδεξιάς στην Ελλάδα και γενικά των ακροδεξιών κομμάτων σε όλη την Ευρώπη; Εχει κάποιο πλάνο ο ΣΥΡΙΖΑ για να την αντιμετωπίσει;
Σήμερα η άνοδος της άκρας δεξιάς αποτελεί απόρροια της ανθρωπιστικής κρίσης που έχουν προκαλέσει οι πολιτικές λιτότητας και η αποδιάρθρωση του κοινωνικού ιστού στην οποία οι πρώτες έχουν οδηγήσει. Κατά την άποψη μου η άνοδος της, σήμερα αλλά και στο παρελθόν, δεν αντιμετωπίζεται παρά μόνο μέσα από την διαρκή δημοκρατική εγρήγορση των πολιτών. Πέρα όμως από αυτό, οφείλουμε να σταθούμε στις μεμονωμένες εκείνες περιπτώσεις όπου η ακροδεξιά βρίσκει κάλυψη μέσα από κρατικούς θεσμούς, στις αμιγώς ποινικές διαστάσεις της δράσης της, αλλά και να ανοίξουμε στα σοβαρά τη συζήτηση για τη θεσμική θωράκιση της δημοκρατίας μας από ανάλογα φαινόμενα.
Πώς κρίνετε τη μειωμένη προσέλευση των πολιτών στις τελευταίες διαδηλώσεις; Πιστεύετε ότι ο ελληνικός λαός ύστερα από τέσσερα χρόνια Μνημονίου έχει αποστασιοποιηθεί;
Νομίζω ότι εδώ αδικείτε την κινηματική εγρήγορση του ελληνικού λαού και τα αντανακλαστικά του ενάντια στο σύνολο των πολιτικών που συρρίκνωσαν τόσο το βιοτικό του επίπεδο όσο και τη δημοκρατία στη χώρα μας. Η Ελλάδα, από όλες τις χώρες στις οποίες έχουν επιβληθεί «μνημόνια» είχε το μεγαλύτερο πλήθος κινητοποιήσεων τόσο μέσα από τα κινήματα των πλατειών όσο και μέσα από μεμονωμένες εργατικές κοινοποιήσεις ή μέσα από το πλήθος των γενικών απεργιών κατά την περίοδο των «μνημονίων». Η κινηματική δράση έχει πάντα, ούτως ή άλλως, φυσικές αυξομειώσεις που ακολουθούν την φυσική κόπωση των συμμετεχόντων σε αυτές γεγονός που προφανώς εντείνεται από τα επίπεδα της αναίτιας καταστολής με την οποία βρέθηκε αντιμέτωπο π.χ. το κίνημα των πλατειών. Εξάλλου, οι συστηματική χρήση του αντισυνταγματικού μέτρο της επιστράτευσης από την μεριά της κυβέρνησης αποδεικνύει ότι ο κ. Σαμαράς κάθε άλλο παρά ασφαλή αισθάνεται για το ενδεχόμενο νέων κινητοποιήσεων. Για τον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ η δημοκρατική κινητοποίηση των πολιτών αποτελεί και τον μεγάλο εγγυητή του εγχειρήματος της κυβέρνησης της Αριστεράς και μένει να αποδείξουμε το αν μπορούμε σε μια ενδεχόμενη ανάληψη της εξουσίας μιας κυβέρνησης με κέντρο τις δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αν θα μπορούσαμε να ενεργοποιήσουμε και να κινητοποιήσουμε όλο αυτό το τεράστιο δυναμικό της ελληνικής κοινωνίας που αναδείχθηκε μέσα από κινηματικά γεγονότα, σε νέες, δημιουργικές κατευθύνσεις.
Σύμφωνα με δημοσιεύματα, υπήρξαν εσωκομματικές διαμάχες στο ΣΥΡΙΖΑ για τη στάση που κράτησε το κόμμα στις κινητοποιήσεις των εκπαιδευτικών. Ποια είναι η άποψή σας για το θέμα αυτό;
Νομίζω ότι είναι εύκολο να λοιδορούμε τους εκπαιδευτικούς και τη συνδικαλιστική τους ηγεσία για τους χειρισμούς τους εκ του ασφαλούς και απέξω. Σίγουρα υπάρχει μερίδιο ευθύνης εκ μέρους των προεδρείων της ΓΕΣΕΕ και τη ΑΔΕΔΥ στο βαθμό που δεν πλαισίωσαν επαρκώς μια κινητοποίηση που βρίσκονταν υπό την απειλή της επιστράτευσης. Από εκεί και πέρα, αυτό που είναι σημαντικό για εμένα είναι η διαχείριση του όλου ζητήματος από μέρους της κυβέρνησης και η ευθεία πλέον αμφισβήτηση του δημοκρατικού δικαιώματος στην απεργία εκ μέρους του κ. Σαμαρά.
Πώς σχολιάζετε το νέο άνοιγμα που φέρεται να κάνει ο Αντώνης Σαμαράς στον ευρύτερο χώρο της Δεξιάς (π.χ. Καρατζαφέρης), αλλά και στο Κέντρο; Θεωρείτε ότι μπορεί να «απαντήσει» ο ΣΥΡΙΖΑ με ένα άνοιγμα στην ευρύτερη Κεντροαριστερά;
Η κατάρρευση των παραδοσιακών σχέσεων εκπροσώπησης της μεταπολίτευσης που επέφεραν οι πολιτικές των μνημονίων και η ύφεση της ελληνικής οικονομίας δημιούργησε νέες διαιρετικές τομές εντός του ελληνικού πολιτικού συστήματος. Δεν είμαι βέβαιος για το αν το κρίσιμο ζήτημα των συμμαχιών απαντάται σήμερα ευθύγραμμα μέσα από μια αναγωγή στον απλουστευτικό «γεωγραφικό» προσδιορισμό μεταξύ κεντροδεξιάς και κεντροαριστεράς, που αποτέλεσε την πολιτική στρατηγική της προ της κρίσης περιόδου. Η νέα τομή, στη βάση της οποίας έχει νόημα να αναζητούμε συμμαχίες είναι αυτή, του μνημόνιο/αντιμνημόνιο, λιτότητα/ εναντίωση στη λιτότητα και εσχάτως συρρίκνωση του δημοκρατικού πλαισίου / εμβάθυνσης της δημοκρατίας. Στη βάση αυτών των διαιρετικών τομών και φυσικά στη βάση προγραμματικών συγκλίσεων καλούμαστε να κάνουμε, αν κάτι τέτοιο χρειαστεί, την όποια συζήτηση περί συνεργασιών.