«Σπάστε του τα χέρια για να μην σκιτσάρει ποτέ ξανά». Αυτή είναι μία φράση που δεν θα φύγει ποτέ από το μυαλό του Αλί Φερζάτ. Ήταν η επιβεβαίωση αυτού που πάντα φοβόταν. Πως με τα σκίτσα του διέτρεχε κίνδυνο. Γιατί με το έργο του έχει γίνει ο άνθρωπος τον οποίο «τρέμει» ο ηγέτης της Συρίας, ο Μπασάρ Αλ- Άσαντ.
Θεωρείται ένας από τους κορυφαίους καλλιτέχνες του αραβικού κόσμου και έχει βραβευθεί για το έργο του από οργανώσεις για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Διατηρεί την καλή του διάθεση, παρά τις σκοτεινές στιγμές που ζει η χώρα του εξαιτίας ενός πολέμου που εκτιμάται όχι έχει κοστίσει τη ζωή 80.000 ανθρώπων τα τελευταία δύο χρόνια. Και αισιοδοξεί για το μέλλον της Συρίας, μένοντας πιστός στην άποψη πως μπορεί να γίνει επανάσταση και χωρίς βία, όπως επιχειρεί ο ίδιος με τα σκίτσα του.
Όπως φαίνεται, έχει δίκιο σε αυτό. Οι πολιτικοί φοβούνται τα σκίτσα. Το αποδεικνύει, δυστυχώς, και η επίθεση που δέχθηκε το 2011 όταν τα χέρια του, απλά οπλισμένα με ένα μολύβι, θεωρήθηκαν επικίνδυνα. «Με κυνήγησαν. Οπότε προφανώς η σκιτσογραφία έχει δύναμη», λέει στο CNN ο 60χρονος Φερζάτ. Είναι αυτοδίδακτος και ξεκίνησε να εμπαίζει την εξουσία από τα εφηβικά του χρόνια.
Αρχικά αντέγραφε σκίτσα που θαύμαζε και στη συνέχεια δημιούργησε τη δική του σάτιρα. Έγινε επαγγελματίας τη δεκαετία του '70, κάνοντας γνωστό το όνομά του και εκτός Συρίας. Τότε, πριν από τον πόλεμο, δεν τολμούσε να απεικονίσει συγκεκριμένους ανθρώπους στα σκίτσα του. Ήθελε να αποφύγει τη λογοκρισία, ή τις συνέπειες. Αυτό πριν δημοσιευθούν περιστατικά όπως εκείνο του Μαΐου του 2011 όταν ένα 13χρονο αγόρι βασανίστηκε μέχρι να πεθάνει. Ήταν από τις ιστορίες που τον οδήγησαν στα άκρα. Και έβαλε στα σκίτσα του τον Άσαντ.
Σε ένα από αυτά, ο πρόεδρος της Συρίας στεκόταν στην άκρη ενός δρόμου, με υψωμένο τον αντίχειρα, έτοιμος να κάνει ωτοστόπ για να φύγει από τη χώρα. Ένας παρανοϊκός Μουαμάρ Καντάφι, που ζούσε ακόμη τότε, οδηγούσε το αυτοκίνητο της διαφυγής. Το μήνυμα ήταν ξεκάθαρο. Ο ηγέτης της Συρίας έπρεπε να φύγει. Λίγες ημέρες αργότερα, έλαβε και ο Φερζάτ ένα «μήνυμα».
Η επίθεση
Φεύγοντας από το στούντιο όπου δούλευε υπό το φως των κεριών, προκειμένου να μην τον εντοπίσουν, παρατήρησε ότι τον ακολουθεί ένα αυτοκίνητο. Σε κάποιο σημείο αυτό έπεσε επάνω στο δικό του όχημα, αναγκάζοντάς τον να σταματήσει. Τρεις άνδρες τον άρπαξαν, τον χτύπησαν με γκλομπ, του φόρεσαν πλαστικές χειροπέδες και τον έβαλαν στο αυτοκίνητό τους.
«Με έδεσαν τόσο σφικτά, που πίστευα ότι ο ένας καρπός μου θα σπάσει», θυμάται. Τον ξυλοκόπησαν τόσο άσχημα, που για μέρες δεν μπορούσε να δει από το ένα μάτι. Όταν ρώτησε τι θα του συμβεί του απάντησαν «Μην τολμήσεις ποτέ ξανά να προδώσεις τους ηγέτες σου. Γιατί το παπούτσι του Μπασάρ Αλ- Άσαντ είναι στο πρόσωπό σου». Πριν τον πετάξουν σε ένα χαντάκι κοντά στο αεροδρόμιο της Δαμασκού - πιστεύοντας προφανώς ότι θα πεθάνει από αιμορραγία - του προκάλεσαν πολλαπλά κατάγματα στα δάχτυλα και τον έσυραν στην άσφαλτο ενώ το αυτοκίνητο ήταν εν κινήσει.
Χρειάστηκε αρκετή τύχη προκειμένου τελικά κάποιος να τον μεταφέρει στο κέντρο αφού οι περαστικοί φοβούνταν μήπως στοχοποιηθούν και οι ίδιοι από το καθεστώς βοηθώντας τον σκιτσογράφο. Όταν πλέον δεν υπήρχε κίνδυνος για τη ζωή του, αναρωτιόταν αν θα καταφέρει να κάνει ποτέ ξανά σκίτσο. Έπειτα από επεμβάσεις και θεραπείες, κατάφερε να πιάσει ξανά το μολύβι.
Το πρώτο του σκίτσο δεν είχε ίχνος φόβου. Έφτιαξε τον Άσαντ και τον Βλαντιμίρ Πούτιν να περπατούν ο ένας δίπλα στον άλλο, με τα πόδια τους μπλεγμένα έτσι ώστε να σχηματίζουν μία σβάστικα. Ο Φερζάτ ζει ακόμη στην εξορία, αλλά δεν σταματά να δημιουργεί. Έχει δει συμπατριώτες του να κρατούν σκίτσα του σε διαδηλώσεις. Ξέρει ότι τον χρειάζονται και συνεχίζει.