Η ξεχωριστή αυτή πόλη της Πελοποννήσου πρωταγωνίστησε στα σημαντικότερα γεγονότα της νεότερης ιστορίας. Το 1823 το Ναύπλιο ορίστηκε ως η πρώτη πρωτεύουσα του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους. Εδώ, ορκίστηκε η πρώτη κυβέρνηση και δολοφονήθηκε ο πρώτος κυβερνήτης, ο Καποδίστριας. Αυτή η ιστορική πόλη κατόρθωσε στο χρόνο να διατηρήσει πλήθος από αξιοθέατα και ομορφιές.
Αρχοντιά και ιστορία
Το Ναύπλιο χωρίζεται στην Παλιά και τη Νέα πόλη, που συνθέτουν την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία της πόλης και χαρακτηρίζονται από μια αρχοντιά ξεχωριστή, καθώς συναντάμε ένα μεγάλο αριθμό μνημείων που καλύπτουν όλες τις εποχές της μακραίωνης ιστορίας της πόλης. Η ιστορική πόλη απλώνεται σε όλο το μήκος της βορινής πλευράς του χαμηλού υψώματος της Ακροναυπλίας, από το διάσελο που σχηματίζεται ανάμεσα σ' αυτήν και στον απόκρημνο όγκο του Παλαμηδίου. Ενώ η σύγχρονη πόλη αναπτύσσεται ανατολικά στην σκιά του ονομαστού Κάστρου. Διαχωριστικό ορόσημο μεταξύ τους αποτελεί η πλατεία του Καποδίστρια με το πάρκο της, στο οποίο δεσπόζει το άγαλμα του κυβερνήτη.
Η καρδιά της Παλιάς πόλης χτυπά στην πλατεία Συντάγματος. Αρχικά ονομαζόταν πλατεία Πλατάνου. Έχει μεγάλη ιστορική σημασία καθώς – σύμφωνα με την παράδοση – κάτω από την σκιά του τεράστιου αιωνόβιου πλατάνου, οι οπλαρχηγοί κατάστρωναν τα σχέδιά τους λίγο πριν αλλά και κατά τη διάρκεια της επανάστασης. Αργότερα φιλοξένησε την πρώτη βουλή των Ελλήνων, η οποία στεγάστηκε στο Βουλευτήριο, ένα εντυπωσιακό κτίριο που αρχικά ήταν τζαμί. Η πλατεία Συντάγματος όπως και οι γύρω από αυτήν δρόμοι συγκεντρώνουν την μεγαλύτερη τουριστική κίνηση. Η περιοχή αυτή είναι το αγαπημένο στέκι ντόπιων και επισκεπτών. Εδώ, λειτουργούν πολλά εμπορικά καταστήματα, καφετέριες, εστιατόρια και μπαράκια ενώ τα επιβλητικά ενετικά οικοδομήματα και τα νεοκλασικά δίνουν το δικό τους στίγμα αρχοντιάς στην πόλη.
Η Νέα πόλη του Ναυπλίου φέρει τα χαρακτηριστικά κάθε σύγχρονης πόλης. Οι φαρδιοί δρόμοι, οι πολυκατοικίες, τα καταστήματα και τα κτίρια - δημόσια και ιδιωτικά - που στεγάζονται οι διάφορες υπηρεσίες, επαναφέρουν τον επισκέπτη στους ρυθμούς της καθημερινότητας. οι επιλογές που προσφέρει το Ναύπλιο είναι τόσες πολλές που το μόνο άγχος κάθε επισκέπτη είναι να προλάβει να γνωρίσει όσο το δυνατόν καλύτερα αυτή τη ξεχωριστή πόλη.
Παλαμήδι
Το επιβλητικό φρούριο του Παλαμηδίου υψώνεται 216 μέτρα πάνω από την πόλη του Ναυπλίου και μπορεί κανείς να το επισκεφθεί ανεβαίνοντας με αυτοκίνητο από την ανατολική πλευρά.
Οι πιο τολμηροί και ρομαντικοί φθάνουν στην κορυφή από τα 999 σκαλιά. Όπως και αν επιλέξει να το προσεγγίσει κανείς, σίγουρα θα αποζημιωθεί, καθώς η θέα από την κορυφή προς το Παλιό Ναύπλιο, την ευρύτερη περιοχή και τον Αργολικό κόλπο κυριολεκτικά κόβει την ανάσα. Κατασκευάστηκε την περίοδο 1687-1715 από τους Βενετούς και συγκεκριμένα από τον πορθητή Φραγκίσκο Μοροζίνη, αφού κατέλαβαν το λόφο στον οποίο βρίσκεται, ύστερα από σφοδρή μάχη με τους Οθωμανούς, κατά τον Βενετοτουρκικό Πόλεμο. Ο σκοπός ήταν να αποτελέσει το κύριο αμυντικό στήριγμα του Ναυπλίου, που ήταν η πρωτεύουσα της Πελοποννήσου. Το Παλαμήδι είναι ένα τυπικό φρούριο μπαρόκ και αποτελείται από 8 προμαχώνες, τριγυρισμένους με τείχη. Αυτά τα 8 οχυρά (προμαχώνες) είχαν αρχικά βενετσιάνικα ονόματα, μετά τουρκικά και τέλος αρχαία ελληνικά (Φωκιανός, Θεμιστοκλής, Μιλτιάδης, Επαμεινώνδας, Λεωνίδας, Αχιλλέας κ.λ.π.).
Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης μετά από πολλές προσπάθειες και αποτυχίες, τη νύχτα της 29ης Νοεμβρίου του 1822, οι Έλληνες καταλαμβάνουν το Παλαμήδι με τους οπλαρχηγούς, Στάικο Σταϊκόπουλος και Μοσχονησιώτη. Έπειτα από λίγο έφθασε ο Κολοκοτρώνης, ο οποίος ανάγκασε τη φρουρά του Ναυπλίου να συνθηκολογήσει και να παραδοθεί. Στις 30 Νοεμβρίου εορτάζεται η επέτειος της αλώσεως.
Ένας από τους προμαχώνες του φρουρίου, ο επονομαζόμενος «Μιλτιάδης» χρησιμοποιήθηκε ως φυλακή του ήρωα της Επανάστασης Θ. Κολοκοτρώνη. Στο φρούριο υπάρχει και το ιστορικό εκκλησάκι του Αποστόλου Ανδρέα, κτισμένο από την εποχή των Ενετών.
Μπούρτζι
Το Μπούρτζι ή «Καστέλι» (Castello dello Soglio) κατά τους Ενετούς, ή «θαλασσόπυργος» κατά τον Αγώνα του 1821, είναι ένα μικρό οχυρωμένο νησάκι στην είσοδο του κόλπου του Ναυπλίου. Οχυρώνεται για πρώτη φορά κατά την περίοδο της Α΄ Ενετοκρατίας (1389-1540) από τον Ενετό Pasqualigo, ο οποίος ανέθεσε τις εργασίες στον αρχιτέκτονα Antonio Gambello. Την αλλαγή της μορφής του κάστρου σε ρυθμό Αναγέννησης, σύμφωνα με τις ανάγκες της πολιορκητικής και με τις νέες απαιτήσεις, μπορεί να παρατηρήσει κανείς στο Μπούρτζι. Το 1715 το κάστρο καταλαμβάνεται από τους Τούρκους, μέχρι το 1822, οπότε και περιέρχεται στην κυριότητα των Ελλήνων.
Μπούρτζι στα τουρκοαραβικά, σημαίνει "νησί-φρούριο", ενώ παλαιότερα το νησάκι είχε το όνομα των Αγίων Θεοδώρων. Η τουρκική ονομασία τελικά επικράτησε. Αποτελούσε αναπόσπαστο μέρος της ευρύτερης οχύρωσης της πόλης για πολλούς αιώνες. Στα πρώτα χρόνια μετά την απελευθέρωση του νέου ελληνικού κράτους το κάστρο χρησίμευσε ως κατοικία των δημίων γιατί ήταν "μισητοί στους κατοίκους του Ναυπλίου". Στη δεκαετία του ΄50 λειτούργησε εκεί ξενοδοχείο, το οποίο εκμεταλλεύθηκε ιδιώτης. Το ξενοδοχείο φιλοξένησε πολλές και διάσημες προσωπικότητες.
Πλατεία Συντάγματος
Στο κέντρο σχεδόν του Ναυπλίου η πλατεία Συντάγματος, πλατεία του πλατάνου κατά την επανάσταση, περιστοιχίζεται από ιστορικά κτήρια όπως η παλιά βουλή, το ανάκτορο Ιωάννη Καποδίστρια, το σπίτι του Θ. Κολοκοτρώνη, η εκκλησία του Αγ. Γεωργίου και το αρχαιολογικό μουσείο. Εδώ βρισκόταν τα σπίτι των περισσότερων οπλαρχηγών του 1821.
Η παλιά βουλή (η πρώτη των Ελλήνων) φιλοξενούσε το Βουλευτικό, ένα από τα δύο σώματα μαζί με το εκτελεστικό που δημιουργήθηκαν στην Α΄ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου το 1822. Το κτίριο που σήμερα έχει αναπαλαιωθεί παλαιότερα στέγαζε τουρκικό τζαμί.
Το Αρχαιολογικό Μουσείο του Ναυπλίου στεγάζεται σε ένα τριώροφο πετρόκτιστο κτίριο, εκθέτοντας σπουδαία ευρήματα της Προϊστορικής και Μυκηναϊκής Περιόδου. Το κτίριο χρησιμοποιήθηκε από τους Βενετούς σαν οπλοστάσιο.
Ακροναυπλία
Γνωστή και με την τουρκική ονομασία της, Ιτς Καλέ (=εσωτερικό κάστρο) η βραχώδης χερσόνησος της Ακροναυπλίας αποτελούσε την αρχαία Ακρόπολη του Ναυπλίου. Η Ακροναυπλία κατοικείται από τα προϊστορικά χρόνια. Αποτελείται από τρία επίπεδα, καθένα εκ των οποίων ήταν κι ένα ξεχωριστό κάστρο. Τα τείχη της έχουν ύψος 85μ., πλάτος 400μ. και μήκος 900 μέτρα.
Το πρώτο τείχος, από το οποίο σώζονται μόνο ερείπια, κατασκευάστηκε τον 3ο αιώνα π.Χ. Στη συνέχεια κατασκευάστηκε ένα φρούριο από τους Φράγκους, την οχύρωση του οποίου ολοκλήρωσαν οι Ενετοί. Κάτω από την ακρόπολη και στο βορειοδυτικό μέρος της χερσονήσου οι Ενετοί έχτισαν το φρούριο του Τόρου με πέντε κανόνια, που έδωσαν στο κάστρο την ονομασία "Τα πέντε αδέλφια".
Το 1822 οι Τούρκοι παρέδωσαν το κάστρο στον τότε αρχιστράτηγο Θεόδωρο Κολοκοτρώνη ο οποίος υψώνει στις επάλξεις τη σημαία της ελευθερίας. Η μοίρα όμως του επιφύλασσε σκληρό παιχνίδι αφού 10 περίπου χρόνια αργότερα (1833) βρέθηκε στο ίδιο κάστρο φυλακισμένος. Επί Καποδίστρια, χτίστηκαν μια εκκλησία και ένα στρατιωτικό νοσοκομείο και επισκευάστηκαν η οχύρωση και ο οπλισμός. Μετά το 1821 χρησιμοποιήθηκε σαν στρατόπεδο αλλά και σαν φυλακή.
Για πολλά χρόνια φιλοξένησε αντικαθεστωτικούς και πολιτικούς κρατούμενους. Αργότερα, επί βασιλείας Παύλου του Α', οι φυλακές αυτές κατεδαφίστηκαν και στη θέση τους ανεγέρθηκε ξενοδοχείο.