Η Χασίνα Άχκτερ είναι 18 ετών. Εργαζόταν στον έκτο από τους οκτώ ορόφους του εργοστασίου που κατέρρευσε στο Μπαγκλαντές. Ήταν από τους τυχερούς. Δύο ώρες αργότερα τα σωστικά συνεργεία την εντόπισαν. Είχε τραυματιστεί στο πόδι. Ο σύζυγός της δεν ήταν τόσο τυχερός. Ανασύρθηκε νεκρός εννιά ημέρες αργότερα. Ήταν ένας από τα 900 και πλέον θύματα που έχασαν τη ζωή τους στην τραγωδία που συνέβη σε προάστιο της Ντάκα. Ένα γεγονός που έστρεψε το βλέμμα της παγκόσμιας κοινότητας σε μία τραγική πραγματικότητα. Εκείνη που απαιτεί ανθρώπινες θυσίες στο βωμό της ζήτησης για φθηνά ρούχα.
Η Άχκτερ, όπως και πολλοί από τους 2.500 «τυχερούς» που ανασύρθηκαν τραυματισμένοι από τα ερείπια, άρχισαν τις τελευταίες ημέρες να διεκδικούν τα δικαιώματά τους: «δεν μας αντιμετωπίζουν ως ανθρώπινα όντα», λέει η 18χρονη. Τα στοιχεία την δικαιώνουν. Στοιβάζονται σε εκατοντάδες εργοστάσια, που δεν τηρούν τους κανόνες ασφαλείας, ως «γρανάζια» της μηχανής που έχει δώσει εκρηκτική ώθηση στην οικονομία της χώρας.
Εκείνη, όπως και οι περισσότεροι από τους 3,5 εκατομμύρια κατοίκους της χώρας που εργάζονται σε αυτή τη βιομηχανία (το 80% των οποίων είναι γυναίκες), έπαιρνε 51 δολάρια το μήνα. Εκτιμάται πως από τη δική τους δουλειά το Μπαγκλαντές κερδίζει 20 δισεκατομμύρια το χρόνο .
Δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει μία ανάλογη τραγωδία στη χώρα. Μόλις τον περασμένο Νοέμβριο 112 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε πυρκαγιά. Όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων, το εργοστάσιο στο οποίο εργάζονταν δεν διέθετε εξόδους κινδύνου. Αυτό όμως δεν είναι κάτι σπάνιο για το Μπαγκλαντές. Τα περισσότερα εργοστάσια ρούχων δεν πληρούν τους κανόνες ασφαλείας. Δεν διαθέτουν πυροσβεστήρες, τα κτίρια είναι παλιά και με επικίνδυνες φθορές, ενώ και τα μηχανήματα που δεν συντηρούνται συχνά κοστίζουν ζωές.
Αυτή τη στιγμή το Μπαγκλαντές είναι η δεύτερη δύναμη στον κόσμο στις εξαγωγές ρούχων, πίσω από την Κίνα, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο οργανισμό εμπορίου. Εντυπωσιακό στοιχείο για μία χώρα η οποία αρχικά δεν διέθετε δύο βασικά στοιχεία για την ανάπτυξη μιας τέτοιας βιομηχανία: πρώτη ύλη και εξοπλισμό. Η αρχή έγινε το 1978, με την αποστολή 10.000 ανδρικών T-shirt αξίας 13 εκ. φράγκα σε γαλλική εταιρεία. Την επόμενη χρονιά έκανε την εμφάνισή του στην αγορά του Μπαγκλαντές το πρώτο εργοστάσιο ρουχισμού με προσανατολισμό στις εξαγωγές.
Έπειτα από μία εξαετία, είχαν φτάσει τα 587. Το 1999, με την «άφιξη» των διεθνών εταιρειών, ο αριθμός τους εκτινάχθηκε στα 2.900. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν στη χώρα περισσότερα από 5.500 εργοστάσια κατασκευής ρούχων, 1.700 δημιουργίας πλεκτών και 1.300 κλωστοϋφαντουργεία. Το 60% της παραγωγής τους διατίθεται στην Ευρώπη, το 23% στις ΗΠΑ και το 4,8% στον Καναδά. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς πως η συνεισφορά του συγκεκριμένου κλάδου στις εξαγωγές του Μπαγκλαντές αυξήθηκε από το 3,9% που ίσχυε το 1983 σε 80% σήμερα.
Με αντίστοιχο ρυθμό αυξήθηκαν και τα κέρδη που άφηνε αυτή η βιομηχανία. Από τα 15,6 δισεκατομμύρια κατά το διάστημα 2010-2011, σε περισσότερα από 20 δισ. την τελευταία διετία και με την προοπτική να φτάσουν τα 36 δισ. έως το 2020. Σε αυτό το ρυθμό ανάπτυξης έπαιξε βέβαια καταλυτικό ρόλο η συνεργασία με τις διεθνείς εταιρείες. Η τακτική τους δεν είναι καινούρια: αναζήτηση φθηνών εργατικών χεριών. Στράφηκαν στις Φιλιππίνες, τη Ν. Κορέα, την Κίνα και ακολούθησε το Μπαγκλαντές.
Όλα αυτά μείωσαν το κόστος για τις εταιρείες, αλλά τον τελευταίο καιρό το «πληρώνουν» με άλλο τρόπο. Έπειτα από την πυρκαγιά του περασμένου Νοεμβρίου, αρκετές μη κυβερνητικές οργανώσεις ζήτησαν από τον κόσμο να μποϊκοτάρει τα ρούχα που προέρχονται από τη συγκεκριμένη χώρα, πιέζοντας τις εταιρείες να φροντίσουν για τη βελτίωση των συνθηκών στα εργοστάσια και την τήρηση των εργατικών δικαιωμάτων.
Σύμφωνα με περυσινή έρευνα του Χάρβαρντ, το καταναλωτικό κοινό παρουσιάζει ολοένα και πιο αυξημένη συνείδηση όσον αφορά τις αγορές του. Τα αποτελέσματά της δείχνουν πως ο κόσμος δεν είναι απλά διατεθειμένος να πληρώσει πιο ακριβά, αλλά όντως δίνει περισσότερα χρήματα για να αγοράσει ρούχα στα οποία υπάρχει η επισήμανση ότι είναι αποτέλεσμα δίκαιης εργασίας, πράγμα που ίσως αναγκάσει μακροπρόθεσμα τις εταιρείες να αλλάξουν τακτική.