Εκείνη γεννήθηκε στην Καλλιθέα της Αθήνας, εκείνος στην Τσάνκαγια της Άγκυρας. Εκείνη την βάφτισαν χριστιανή, το όνομά της Ελένη. Εκείνος είναι μουσουλμάνος, το όνομά του Τζεμ*. Εκείνη σπούδασε δημοσιογραφία, εκείνος τουριστικά επαγγέλματα... Η ζωή τους χάραζε παράλληλους δρόμους μέχρι που η μοίρα τους έφερε κοντά, τόσο κοντά που τελικά παντρεύτηκαν. Όχι δεν είναι σενάριο τουρκικής σαπουνόπερας, είναι όμως μια αληθινή ιστορία αγάπης ανάμεσα σε δύο ανθρώπους που κατάφεραν να γεφυρώσουν το χάσμα μεταξύ δύο λαών...
Πότε γνωριστήκατε;
Τον Ιούλιο του 2005 στο Κουσάντασι, όπου είχα πάει διακοπές. Τον βρήκα σε μια παραλία παρέα με δύο Σέρβους σε μια συναυλία. Και από εκείνο το βράδυ ήμουν σίγουρη πως ήθελα να πάω να μείνω μαζί του για πάντα.
Πότε κατάφερες να τον ξαναδείς;
5 μήνες μετά την επιστροφή μου στην Αθήνα. Για πέντε ολόκληρους μήνες μιλούσαμε στο ίντερνετ με τις ώρες. Κάθε βράδυ έβλεπα στην οθόνη μου πίσω από τον Τζεμ τον κυριούλη - ιδιοκτήτη του ίντερνετ καφέ να τον σπρώχνει για να φύγει και να κλείσει το μαγαζί του.
Όταν ανακοίνωσες ότι είσαι ζευγάρι με έναν Τούρκο, συνάντησες αντιδράσεις;
Οι περισσότεροι πίστεψαν ότι ήταν ένας έρωτας του καλοκαιριού και περίμεναν να περάσει λίγο ο καιρός για να συνέλθω, αλλά εγώ ήξερα ότι ήθελα να λήξω τη ζωή μου εδώ και να ξεκινήσω μια νέα ζωή εκεί πέρα. Τότε άρχισε να αντιδρά ο κόσμος, όταν κατάλαβε ότι όλο αυτό άρχισε να γίνεται σοβαρό!
Και οι γονείς σου;
Οι γονείς μου θεωρούσαν πως θα καταστραφώ... Θα άφηνα τη δουλειά μου και θα πήγαινα σε μια ξένη χώρα που δεν ήξερα ούτε τη γλώσσα ούτε καν τον άνθρωπο που θα ακολουθούσα. Ο πατέρας μου είπε “θεωρώ πως όλο αυτό που κάνεις είναι πάρα πολύ παιδικό”. Η μητέρα μου, πάλι, είχε θυμώσει... Όπως καταλαβαίνεις, το πρόβλημα δεν ήταν ότι ήταν Τούρκος. Εξάλλου, έχουμε αρκετούς συγγενείς που είναι με άτομα από το εξωτερικό.
Ναι, αλλά όχι αλλόθρησκους...
Έχεις δίκιο. Βέβαια εμένα το θέμα της θρησκείας δεν με αφορά γιατί είμαι άθεη και κάπως νευρίαζα στην αρχή που ο Τζεμ πίστευε στο θεό... Με τον καιρό κατάλαβα ότι έπρεπε να σεβαστώ ότι ο άλλος πιστεύει σε κάτι. Βέβαια αυτό θα αναγκαζόμουν να το κάνω και με κάποιο χριστιανό. Κατάλαβα ότι ο άλλος έχει την ανάγκη μέσα από αυτό, τη θρησκεία, να γίνει καλύτερος άνθρωπος.
Πότε τελικά πήγες στην Τουρκία να βρεις τον Τζεμ;
Τον Ιανουάριο του 2006. Στην αρχή δεν είχα καμία περίεργη αντίδραση. Μόνο μια φορά στη Σμύρνη όταν κάποιος ηλικιωμένος πλανόδιος πωλητής έμαθε πως είμαι Ελληνίδα και άρχισε να με βρίζει, αλλά από ό,τι κατάλαβα ήταν μάλλον γραφικός, κάτι σαν τον τρελό του χωριού. Το μεγάλο μας πρόβλημα ήταν ότι πέσαμε σε μια πολύ κακή συγκυρία γιατί ενώ είχαμε προγραμματίσει να μείνουμε στο Κουσάντασι, από τη σχολή του Τζεμ του είπαν ότι έπρεπε να πάει για πρακτική εξάσκηση στην Αττάλεια, όπου δεν ξέραμε κανέναν.
Αυτό δεν ήταν και καλό; Γιατί στην ουσία ήσασταν και οι δύο ξένοι σε μία πόλη;
Ήταν καλό, αλλά από την άλλη βρεθήκαμε σε μια περιοχή όπου εγώ δεν μπορούσα να βρω καμία δουλειά, γιατί έπρεπε να μιλάω είτε τούρκικα είτε ρώσικα ή γερμανικά...Όμως το χειρότερο είναι ότι σε αυτό το κομμάτι της Τουρκίας οι κάτοικοι είτε προέρχονται από την ανατολική πλευρά της χώρας είτε είναι Κούρδοι και θεωρούσαν πως μια κοπέλα σαν εμένα, με λίγο ροκ στυλ, που είναι με κάποιον μαζί χωρίς να είναι παντρεμένη προφανώς δεν είναι στα καλά της.
Άρα ισχύει η διαφορά νοοτροπίας ανάμεσα στα παράλια και την ενδοχώρα της Τουρκίας...
Τεράστια! Είναι σαν να μιλάμε για άλλες χώρες. Πρόσφατα έγινε μια τηλεοπτική δημοσκόπηση στην οποία ρωτούσαν κατοίκους της ανατολικής Τουρκίας πού είναι η Κύπρος και σχεδόν κανείς δεν ήξερε... Άλλοι έλεγαν πως είναι στη Μάλτα, άλλη στη Βαλτική...Έχουν φοβερή άγνοια οι κάτοικοι εκεί, υπάρχει έλλειψη εκπαίδευσης. Είναι πιο κοντά στο “σκληροπυρηνικό” Ισλάμ. Ένας Δυτικός δεν μπορεί να ζήσει εκεί. Δεν μπορούσαν να καταλάβουν πώς μια γυναίκα μπορεί να έχει άποψη για την πολιτική ή να μιλά ελεύθερα για το σεξ σε μια περιοχή που οι μισοί άντρες δεν ξέρουν τι έχουν από κάτω τους! Δυσκολεύτηκα πάρα πολύ να βρω δουλειά. Σε όλες τις επιχειρήσεις εργάζονταν άντρες και τους άφηνες βιογραφικό και τηλέφωνο και πάντα σε ρωτούσαν σε ποιο ξενοδοχείο έμενες για να περάσουν το βράδυ. Στην αρχή δεν κατάλαβα τι συνέβαινε, μετά συνειδητοποίησα ότι θεωρούσαν ότι είμαι πόρνη. Για αυτούς η γυναίκα που δουλεύει στον τουρισμό είναι Ρωσίδα πόρνη. Δεν είναι έτσι όλη η Τουρκία. Από την Κωνσταντινούπολη μέχρι το Μπόντρουμ θα βρεις πολύ ανοιχτόμυαλους ανθρώπους, αλλά εκεί υπήρχε μεγάλη προκατάληψη και ειδικά για τις Ρωσίδες. Δεν άντεχα, ούτε ο Τζεμ άντεχε. Αναγκάστηκα να επιστρέψω στην Ελλάδα γιατί μου είχαν τελειώσει τα χρήματα.
Όταν γύρισες πίσω τι αντιμετώπισες;
Αρχικά ήταν όλα δύσκολα, αλλά σύντομα βρήκα εργασία με πολύ καλά χρήματα και έτσι έκλεισαν και τα στόματα όσων έλεγαν ότι είχα καταστρέψει τη ζωή μου ή τερατώδη πράγματα, του τύπου: “Δεν μπορεί ποτέ να ταιριάξει ένας Τούρκος με μια Ελληνίδα”. Καταλαβαίνω γιατί υπάρχουν αυτά τα στερεότυπα. Έχουν συντηρηθεί εδώ και αιώνες μέσα από τις εθνικές ιστορίες όπου πάντα πρέπει να υπάρχει κάποιος κακός. Είχα σοκαριστεί όταν κατάλαβα ότι οι Τούρκοι θεωρούν πως οι Έλληνες υπήρξαν εισβολείς... ό,τι θεωρούμε και εμείς για αυτούς. Γιορτάζουν μέρα εθνικής ανεξαρτησίας από εμάς! Στα σχολεία τους διδάσκουν πως οι Έλληνες έκαψαν τη Σμύρνη! Βέβαια τα τελευταία χρόνια προωθείται στην Τουρκία η σκέψη ότι την έκαψαν οι Αρμένιοι γιατί και οι Τούρκοι θέλουν κάποιον εχθρό....
Και όχι απαραίτητα τους Έλληνες;
Ναι, κατηγορούν τους Αρμένιους και φυσικά τους Κούρδους... Υπάρχει ένας εσωτερικός πόλεμος με τους Τουρκοκούρδους, ένας κανονικός εμφύλιος. Καθημερινά στα δελτία ειδήσεων έχει ιστορίες με βομβιστικές επιθέσεις, στρατιωτικές επεμβάσεις στα σύνορα κ.λπ. Αυτά τα είδε και ο Τζεμ όταν πήγε φαντάρος στη Μαλάτια, μια πολύ κακή μετάθεση. Εμείς είχαμε ήδη αρχίσει από το 2007 να συζητάμε σοβαρά για γάμο, αλλά μας συμβούλεψαν ότι καλό θα ήταν να μην εμφανίζεται στα χαρτιά του Τζεμ γάμος με Ελληνίδα πριν υπηρετήσει τη θητεία του. Βέβαια, εγώ είχα πρωτοσκεφτεί τη λύση του γάμου το καλοκαίρι του 2006, όταν ο Τζεμ προσπάθησε να έρθει στην Ελλάδα και δεν του έδιναν βίζα ούτε για μια μέρα. Είναι πολύ δύσκολο να πάρεις βίζα από Τουρκία για Ελλάδα...
Όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά για όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, φαντάζομαι, λόγω Σένγκεν…
Ναι, αλλά αυτό με την Ελλάδα τους ενοχλεί περισσότερο και ενισχύει την αίσθηση στην Τουρκία ότι οι Έλληνες είναι σνομπ και ότι τους βλέπουμε αφ' υψηλού, επειδή αυτοί δεν μπορούν να περάσουν απέναντι στο Αιγαίο ούτε για μια μέρα.
Όταν ήταν φαντάρος ο Τζεμ είχε προβλήματα εξαιτίας σου;
Όχι σοβαρά, μόνο που του έκαναν πλάκα ότι κοιμάται με τον εχθρό!
Και πότε τελικά καταφέρατε να παντρευτείτε;
Τον Ιούλιο του 2009 στην Κωνσταντινούπολη. Πήγαμε οι δυο μας στο δημαρχείο -μόνο στα δημαρχεία γίνονται γάμοι στην Τουρκία- και παντρευτήκαμε με μάρτυρες κάτι φίλες του Τζεμ. Δεν ήταν τίποτα το σπουδαίο, να φανταστείς εκείνο το πρωινό ξυπνήσαμε και βλέπαμε Μπομπ Σφουγγαράκη στο ξενοδοχείο ενώ καθόμασταν πάνω στα ρούχα μας για να τα ισιώσουμε! Ο Τζεμ, θυμάμαι, φορούσε ένα t-shirt που έγραφε Kill the Rich!
Και μετά μπόρεσε να έρθει εύκολα στην Ελλάδα;
Όχι. Χρειάστηκε να περάσουν 40 μέρες για να θεωρηθεί ο γάμος έγκυρος και μετά είχα προβλήματα μιλώντας με πρεσβείες, το Υπουργείο Εξωτερικών, το Μεταφραστικό, τα προξενεία.... Στο τέλος αναγκάστηκα να βάλω δικηγόρο και τώρα μετανιώνω που δεν το είχα κάνει νωρίτερα... Οι πιο αγενείς ήταν στο προξενείο της Κωνσταντινούπολης. Όταν πήγα μόνη μου, μόνο που δεν μου έστρωσαν κόκκινα χαλιά. Όταν πήγα με τον Τζεμ, δεν τον άφησαν καν να μπει στον χώρο αναμονής για τους επισκέπτες! Υπήρξαν πολλά ειρωνικά σχόλια. Όταν πήγα να πάρω το χαρτί του γάμου, μου είπε ο υπάλληλος “και πότε με το καλό το διαζύγιο;” Επίσης κάποτε ρώτησα άλλους Τούρκους που ζουν εδώ πώς θα μπορούσα να επισπεύσω τη διαδικασία και ένας τύπος μου είπε “δώστε μας δύο χιλιάρικα και θα τα κανονίσουμε εμείς με το προξενείο”.
Άρα ήταν θέμα λαδώματος...
Έτσι φαίνεται, αλλά εγώ δεν ήθελα να λαδώσω για να έρθει ο άνθρωπός μου, γιατί αν δεν έρθει νόμιμα πώς θα φύγει; Τότε δεν είχαμε ακόμα αποφασίσει αν θα μείνουμε μόνιμα στην Ελλάδα ή όχι. Απλά επειδή εγώ τότε είχα καλή δουλειά, είπαμε να δοκιμάσουμε την τύχη μας εδώ.
Και ήρθε...
Ναι, ήρθε τον Σεπτέμβριο του 2009. Προσπαθήσαμε να βρει δουλειά σε οτιδήποτε. Να φανταστείς ότι στείλαμε πάνω από 700 βιογραφικά και δεν τον πήρε ούτε ένας τηλέφωνο...
Ναι, αλλά θα μπορούσε να φταίει απλά η κρίση...
Ναι, σίγουρα... Και θεωρώ ότι το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι δεν μιλούσε ελληνικά, ωστόσο υπήρξαν και κάποιοι που μας είπαν “εδώ δεν έχουν δουλειά οι Έλληνες, αν μάθουν πως δώσαμε εργασία σε έναν Τούρκο θα μας πάρουν με τις πέτρες”. Επίσης πήγε για δουλειά σε έναν φούρνο με Κωνσταντινουπολίτες που είχαν φύγει με τους διωγμούς του '54 και του είπαν ότι είναι καλό, γερό παιδί, αλλά δεν μπορούσαν να τον προσλάβουν. Μια άλλη φορά μια κυρία τον πρότεινε για να πάει στα νεκροταφεία να κρατάει στεφάνια στις κηδείες και να παίρνει 20€ για κάθε κηδεία, μία δουλειά που δεν κάνει σχεδόν κανένας Έλληνας γιατί ντρέπονται. Όμως ούτε εκεί τον πήραν γιατί μας είπαν ότι όλο αυτό το ελέγχει η εκκλησία και δεν ήθελαν ένα μουσουλμάνο να δουλεύει για αυτούς. Γενικώς γνωστοί και συγγενείς που δεν το περιμέναμε φέρονταν περίεργα... Τον φώναζαν πίσω από την πλάτη του Μεχμέτ, Μαχμούτ, τέτοια. Οι περισσότεροι Έλληνες όταν ακούνε μουσουλμάνο περιμένουν να δουν κάποιον που όλη μέρα είναι γονυπετής σε ένα χαλάκι και προσεύχεται... Δεν είναι έτσι τα πράγματα. Όσο χριστιανός μπορεί να είναι ένας σύγχρονος Έλληνας άλλο τόσο μουσουλμάνος είναι ένας σύγχρονος Τούρκος στην ηλικία του Τζεμ. Στη γειτονιά μου, πάλι, όταν έμαθαν ότι είχα παντρευτεί Τούρκο, περίμεναν να δουν έναν κοντό με μουστάκι, μαυριδερό και άπλυτο. Αντίκρισαν κάτι άλλο και η πρώτη τους αντίδραση ήταν “Καλέ αυτός είναι σαν εμάς”. Και στη δουλειά μου άκουγα σχόλια, από το πιο απλό “μα χάθηκαν οι Έλληνες;” μέχρι πιο σοκαριστικά, τύπου “αν οι Τούρκοι την έχουν μεγάλη!”.
Δηλαδή βρίσκεστε εγκλωβισμένοι ανάμεσα σε δύο κόσμους...
Όχι, αυτό είναι το θέμα. Οι καταστάσεις είναι αυτές που μας έχουν κάνει να είμαστε σε διαφορετικούς κόσμους, γιατί παρ' όλο που δεν έχουμε μεγαλώσει με κοινές αναφορές, για κάποιο λόγο νιώθουμε πάρα πολύ κοντά. Και σε αυτό σίγουρα παίζει ρόλο η κουλτούρα που έχουν οι άνθρωποι της ηλικίας μας. Ακούμε τα ίδια αμερικάνικα τραγούδια, βλέπουμε τις ίδιες ταινίες, βρίσκουμε κοινές αναφορές εκεί. Αλλά και μεγαλύτεροι άνθρωποι μπορούν να βρουν κοινές αναφορές αν το θέλουν. Ο μπαμπάς μου, για παράδειγμα, που δεν μιλά αγγλικά, επικοινωνούσε με τον Τζεμ με το τάβλι! Ποτέ δεν αισθάνθηκα ότι είμαι με έναν ξένο. Για μένα είναι απλώς ο Τζεμ.
Το σίριαλ τα Σύνορα της Αγάπης το βλέπατε;
Ναι, το είδα όταν έμενα στην Τουρκία και κάθε φορά που έβλεπα την Ακρόπολη έκλαιγα και ο Τζεμ μου έλεγε “τι θέλεις να κάνω; Να σου φέρω την Ακρόπολη; Θα στην φέρω”! Πάντως, θεωρώ ότι τα τελευταία χρόνια κάτι αλλάζει. Τώρα πια στήνονται κάποιες γέφυρες, δεν πιστεύω όμως ότι αυτό γίνεται γιατί ξαφνικά γεννήθηκε μια αγάπη μεταξύ των δύο λαών, αλλά γιατί αυτό θέλουν τα οικονομικά συμφέροντα.
Θεωρείς ότι αυτή η όποια διχόνοια μπορεί ποτέ να εξαφανιστεί;
Όχι. Υπάρχουν πολλά συμφέροντα που έχουν στηθεί πάνω σε αυτό και συντηρούν τη διχόνοια. Αν το σκεφτείς λογικά, πιο πρόσφατα ιστορικά κακό στους Έλληνες έχουν κάνει οι Γερμανοί, αλλά δεν λέει κανείς ότι μισεί τους Γερμανούς, γιατί είναι οι Ευρωπαίοι αδελφοί μας και αυτοί που μας χρηματοδοτούν τόσα χρόνια.
Εσείς πού θα θέλατε να ζήσετε μαζί;
Στην Ελλάδα, νομίζω, γιατί στην Κωνσταντινούπολη χρειάζεσαι πάρα πολλά χρήματα για να ζήσεις. Τα ενοίκια είναι ακριβά και είναι μια χαοτική πόλη. Είναι ωραίο να την επισκεφτείς ως τουρίστας αλλά όχι να ζήσεις εκεί. Βέβαια, οι Τούρκοι είναι πολύ φιλόξενοι, ενώ εμείς από όταν νομίσαμε ότι βγάλαμε λεφτά αρχίσαμε να φοβόμαστε και τη σκιά μας. Στην Τουρκία δεν είναι έτσι, υπάρχει ακόμα εμπιστοσύνη μεταξύ τους. Βέβαια αυτό δεν ισχύει για τους ξένους, πρέπει να ενσωματωθείς πλήρως στην κοινωνία τους για να σε αποδεχτούν, υπάρχουν πολύ λεπτές αποχρώσεις και περιθώρια παρεξηγήσεων για κάποιον που πάει ως ξένος να μείνει εκεί.
Τι αγαπάς στην Τουρκία;
Τις μεγάλες της αντιθέσεις. Έχει πολύ όμορφα πράγματα και πολύ άσχημα. Είναι το μέρος όπου μπορείς να δεις τον executive στο κάμπριο αγκαλιά με την ξανθιά και δίπλα του τον γέρο που κουβαλάει νερό για να ζήσει.
Τι εντυπωσίασε τον Τζεμ στην Αθήνα;
Μόνο η Ακρόπολη. Γενικά δεν του άρεσε καθόλου η Αθήνα γιατί δεν έχει καθόλου πράσινο. Τους πρώτους μήνες μου έλεγε ότι νόμιζε πως είχε πάει στο Ντουμπάι. Του άρεσε όμως πολύ η ελληνική ύπαιθρος. Επίσης δεν του άρεσε όλο αυτό που κάνουμε εμείς που βγαίνουμε έξω κ.λπ. Οι Τούρκοι περνάνε την περισσότερη ζωή τους στα σπίτια τους με καλέσματα. Επίσης δεν πίνουν όσο εμείς.
Δεν πίνουν λόγω ισλαμισμού...
Όχι μόνο. Δεν πίνουν γιατί είναι ακριβό το αλκοόλ. Ένα μοχίτο κοστίζει 30-40€, ενώ ο κατώτατος μισθός είναι 350€ και η κυβέρνηση Ερντογάν λόγω φιλο-ισλαμισμού έχει αυξήσει πολύ τους φόρους στο αλκοόλ. Πίνουν όμως μπίρες.
Επίσης δεν τρώνε χοιρινό... Εσύ τρως;
Ναι, αλλά κρυφά! (γέλια). Για να πω την αλήθεια, το πρώτο πράγμα που έκανα όταν έφυγα από την Τουρκία και πέρασα στη Χίο, ήταν να φάω δύο διπλά πιτόγυρα με πολύ χοιρινό και τζατζίκι!
Ο Τζεμ τι υποχώρηση έχει κάνει για σένα;
Τη μεγαλύτερη από όλες. Άφησε τη χώρα του!
*Τα ονόματα που χρησιμοποιήθηκαν στη συνέντευξη είναι ψευδώνυμα καθώς το ζευγάρι θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του, ωστόσο η ιστορία του ζευγαριού είναι απολύτως αληθινή