Η σειρά Adolescence του Netflix έχει προκαλέσει πολλές συζητήσεις για διάφορους λόγους. Ένας από αυτούς, είναι και το γεγονός πως τα επεισόδια έχουν γυριστεί εξολοκλήρου σε μία λήψη.
Το Adolescence έχει αγγίξει πολύ σοβαρά θέματα που απασχολούν τη σύγχρονη κοινωνία, όπως η ανδρική οργή, τα εγκλήματα με μαχαίρι και η μισογυνία. Όλα αυτά, τα παρουσιάζει γυρισμένα με μία συνεχόμενη λήψη, γεγονός που έχει εντυπωσιάσει τους τηλεθεατές, καθώς τους κάνει να ζουν έντονα την ιστορία, σαν να βρίσκονται κι αυτοί εκεί και την παρακολουθούν από μέσα.
Η πετυχημένη σειρά του Netflix ακολουθεί την ιστορία ενός 13χρονου αγοριού και της οικογένειάς του, το οποίο κατηγορείται για τη δολοφονία μιας μαθήτριας με μαχαίρι. Αυτό που κάνει τη σειρά να φαίνεται τόσο έντονη και διαχρονική είναι ακριβώς αυτός ο τρόπος κινηματογράφησης.
Το Adolescence δεν είναι η μόνη σειρά ή ταινία που έχει υιοθετήσει αυτό το κινηματογραφικό στυλ. Στην πραγματικότητα υπάρχουν αρκετά εξίσου εντυπωσιακά παραδείγματα, τόσο στη μικρή όσο και στη μεγάλη οθόνη.
Παρακάτω ακολουθούν μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα.
Οι καλύτερες ταινίες με την τεχνική του μονοπλάνου
1917
Ένα από τα πιο πρόσφατα παραδείγματα συνεχόμενης λήψης είναι φυσικά η ταινία 1917, το επικό πολεμικό δράμα του Sam Mendes που ακολουθεί έναν στρατιώτη (George McKay) καθώς ρισκάρει τη ζωή του για να φτάσει στην πρώτη γραμμή και να παραδώσει ένα κρίσιμο μήνυμα που θα σώσει αμέτρητες ζωές των Συμμάχων. Το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας γυρίστηκε συνεχόμενα, με CGI να χρησιμοποιείται για να κρύψει διακριτικά τυχόν παύσεις στο γύρισμα, ώστε ο θεατής να μην αντιληφθεί καμία διακοπή.
«Τις περισσότερες φορές, χρησιμοποιήθηκε ένα διαφορετικό είδος τεχνάσματος [για τη διάσπαση των λήψεων], πράγματα που απλώς δεν θα περίμενες», είπε ο Mendes στο Yahoo UK την εποχή της κυκλοφορίας της ταινίας.
«Υπάρχουν πολλά πολύ διακριτικά οπτικά εφέ παντού. Όχι μόνο για την εξυπηρέτηση της “μίας λήψης”, αλλά και για την αναπαράσταση του περιβάλλοντος, των τοποθεσιών, των επεκτάσεων των σκηνικών - όλα αυτά, πολύ, πολύ όμορφα εκτελεσμένα».
Ο Dean-Charles Chapman, που υποδύθηκε έναν άλλο στρατιώτη στην ταινία, πρόσθεσε: «Ολόκληρο το γύρισμα ήταν σαν μία χορογραφημένη παράσταση, πραγματικά, με τις κάμερες, τους ηθοποιούς και τα σκηνικά. Τα σκηνικά χτίστηκαν γύρω από την ερμηνεία μας».
Η ταινία 1917 ήταν υποψήφια για 10 βραβεία Όσκαρ, κερδίζοντας τελικά τρία: Καλύτερης Φωτογραφίας (Roger Deakins), Καλύτερου Ήχου (Μίξη) (Mark Taylor / Stuart Wilson) και Καλύτερων Οπτικών Εφέ (Guillaume Rocheron / Greg Butler / Dominic Tuohy).
Birdman
Ο Alejandro González Iñárritu γνώρισε την επιτυχία στα Όσκαρ με την ταινία Birdman, που γυρίστηκε ως μία συνεχής λήψη και ακολουθεί την εμπειρία ενός ηθοποιού που παλαιότερα είχε δοξαστεί για τον ρόλο του ως υπερήρωας, αλλά πλέον βρίσκεται σε παρακμή. Ο Michael Keaton ανέλαβε τον ρόλο, κάτι που του έδωσε και την ευκαιρία να κάνει ένα δικό του comeback από την αφάνεια. Ωστόσο, αυτό που έκανε την ταινία τόσο αξιοσημείωτη ήταν ο τρόπος κινηματογράφησής της.
Αν και η ταινία είχε έξυπνα γυρίσματα ώστε να κρύψει τις κοπές, ο διευθυντής φωτογραφίας Emmanuel Lubezki, ο οποίος βραβεύτηκε με Όσκαρ για τη δουλειά του, δημιούργησε την ψευδαίσθηση της συνεχούς λήψης, ακολουθώντας τον χαρακτήρα του Keaton σε διάφορα στάδια.
Goodfellas
Ο Martin Scorsese έχει προσφέρει πολλά στον κινηματογράφο, και το Goodfellas αποτελεί μία αριστουργηματική δημιουργία του. Η ταινία χρησιμοποιεί τη τεχνική της συνεχούς λήψης μέσα από ένα εκτενές tracking shot, στο οποίο ο Henry Hill (Ray Liotta) και η μελλοντική του σύζυγος Karen εισέρχονται στο νυχτερινό κέντρο Copacabana.
Ο Scorsese γύρισε αυτή τη σκηνή οκτώ φορές προκειμένου να την πετύχει απόλυτα, καθώς η κάμερα πλοηγείται μέσα από στενούς διαδρόμους και πολυσύχναστους χώρους. Πέρα από το τεχνικό της μεγαλείο, η σκηνή λειτουργεί εξαιρετικά και αφηγηματικά, αποκαλύπτοντας πολλά για τους χαρακτήρες και τον γοητευτικό αλλά άπιαστο κόσμο του οργανωμένου εγκλήματος στον οποίο εισχωρούν.
Oldboy
Υπάρχουν αρκετές εκπληκτικές σκηνές δράσης που έχουν γυριστεί εξολοκλήρου σε μία λήψη, αλλά μία από τις πιο εμβληματικές είναι αναμφισβήτητα στο Oldboy. Το θρίλερ εκδίκησης του Park Chan-wook αφορά έναν άνδρα που προσπαθεί να καταλάβει γιατί κρατήθηκε φυλακισμένος επί 15 χρόνια από άγνωστους απαγωγείς και είναι γεμάτο οργή και αιματοχυσία.
Αυτό φαίνεται ιδιαίτερα σε μία σκηνή μάχης σε διάδρομο, όπου ο Dae-su (Choi Min-sik) αντιμετωπίζει πλήθος επιτιθέμενων σε έναν στενό χώρο με μόνο του όπλο ένα σφυρί. Είναι μια μακρά και χαοτική σκηνή, που όμως έχει μείνει στην ιστορία για την εξαιρετικά μελετημένη χορογραφία της συνεχούς λήψης.
Boiling Point
Πέρα από το Adolescence, ο Stephen Graham έχει συνεργαστεί ξανά με τον σκηνοθέτη Philip Barantini για τη δημιουργία της ταινίας Boiling Point, η οποία γυρίστηκε εξ ολοκλήρου σε μία συνεχόμενη λήψη. Η ταινία, όπως και η μικρού μήκους εκδοχή της από το 2019, ακολουθεί τη ζωή των σεφ και τις εντάσεις που βιώνουν καθημερινά σε μία πολυσύχναστη κουζίνα εστιατορίου, κάτι που αποδίδεται ιδανικά με τη χρήση της τεχνικής της μιας λήψης.
Μιλώντας στο The Skinny το 2022, ο Barantini είπε σχετικά: «Θέλαμε να προσθέσουμε αυτό το επίπεδο έντασης. Δεν θέλαμε να είναι κάτι επιδεικτικό. Γιατί όταν βρίσκεσαι σε μια έντονη υπηρεσία, είναι όντως μια συνεχόμενη λήψη, δεν έχεις την πολυτέλεια να σταματήσεις για 20 λεπτά και να κάνεις κουβέντα».
Russian Ark
Η ταινία Russian Ark σε σκηνοθεσία: Aleksandr Sokurov, είναι τραβηγμένη ολόκληρη σε ένα πραγματικό, συνεχόμενο μονοπλάνο 96 λεπτών, μέσα στο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης.
Πρόκειται για έναν άθλο τεχνικά, καθώς χρησιμοποιήθηκε steadycam και ένα ψηφιακό αρχείο για να καταγραφεί όλο το πλάνο.
Utøya: July 22 (2018)
Αυτή η ταινία, επαναδημιουργεί την επίθεση στο νησί Utøya σε πραγματικό χρόνο, με ένα συνεχές μονοπλάνο 72 λεπτών.
Σε σκηνοθεσία Erik Poppe, πρόκειται για μια ιδιαίτερα έντονη και συναισθηματικά φορτισμένη ταινία. Ο σκοπός της είναι να προάγει την κατανόηση των θυμάτων παρουσιάζοντας τη σφαγή από τη δική τους οπτική.
Η ταινία Utøya: July 22 (2018) δημιουργήθηκε σε στενή συνεργασία με πάνω από 40 επιζώντες, ώστε η δράση να αποδοθεί όσο το δυνατόν πιο πιστά στην πραγματικότητα. Το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας αποτελείται από μία και μόνο λήψη, γυρισμένη σε πραγματικό χρόνο, και ακολουθεί την ηρωίδα Kaja από την οπτική τρίτου προσώπου πριν και κατά τη διάρκεια της 72λεπτης επίθεσης. Ο τρομοκράτης εμφανίζεται ως φιγούρα στο περιθώριο καθ' όλη τη διάρκεια της ταινίας και εμφανίζεται ξεκάθαρα μόνο δύο φορές.
Timecode
Η ταινία Timecode του σκηνοθέτη Mike Figgis, είναι τέσσερα παράλληλα μονοπλάνα που παίζονται ταυτόχρονα στην οθόνη (σε τέσσερα παράθυρα).
Τα τέσσερα κάδρα ταυτόχρονης δράσης εναλλάξ παρακολουθούν μια ερωτευμένη λεσβία καθώς εμμονικά παρακολουθεί τις περιπέτειες της συντρόφου της, και τις τεταμένες εξελίξεις σε μια εταιρεία παραγωγής κινηματογραφικών ταινιών στο Χόλιγουντ.
Victoria
Η ταινία Victoria του 2015 γράφτηκε από τους Olivia Neergaard-Holm, Sebastian Schipper και Eike Frederik Schulz, σε παραγωγή των Jan Dressler, Christiane Dressler και του ίδιου του Schipper. Ο Schipper ανέλαβε επίσης τη σκηνοθεσία, ενώ το μοντάζ επιμελήθηκε η Olivia Neergaard-Holm.
Πρωταγωνιστεί η Laia Costa (Un Amor), πλάι στους Frederick Lau (Crooks) και Franz Rogowski (Bird).
Η Βικτώρια, μια νεαρή Ισπανίδα, έχει μετακομίσει στο Βερολίνο και εργάζεται σε ένα καφέ. Ωστόσο, σύντομα βρίσκεται μπλεγμένη με μια ύποπτη παρέα, το ερώτημα είναι σε τι θα μπλέξει τελικά και πόσο μακριά θα φτάσει.
Σύμφωνα με το IMDb, χρειάστηκαν τρεις προσπάθειες για να γυριστεί η ταινία σε μία συνεχόμενη λήψη. Η τελική εκδοχή που χρησιμοποιήθηκε ήταν η τρίτη προσπάθεια. Τα 134 λεπτά της ταινίας γυρίστηκαν σε μία λήψη, σε πραγματικό χρόνο, από τις 4:30 π.μ. έως τις 7:00 π.μ. στις 27 Απριλίου 2014, στις περιοχές Kreuzberg και Mitte του Βερολίνου.
Η ταινία Victoria απέσπασε μέσο σκορ 82,5 στο Rotten Tomatoes (αποτελούμενο από επιμέρους βαθμολογίες 82 και 83), ενώ ένας θεατής σχολίασε: «Πολλές σκηνές είναι αυτοσχεδιαστικές, μονοπλάνα, και στο τέλος της ταινίας, το όνομα του οπερατέρ εμφανίζεται πρώτο, όχι του σκηνοθέτη. Εντυπωσιάστηκα πραγματικά».
Το IMDb αναφέρει επίσης: «Το αρχικό σενάριο ήταν πολύ σύντομο (μόλις 12 σελίδες), καθώς μεγάλο μέρος των διαλόγων ήταν αυτοσχεδιαστικό. Γι’ αυτό, οι συγγραφείς πιστώνονται για την ιστορία και όχι για το σενάριο».
Ένας χρήστης στο Twitter έγραψε: «Το ξαναείδα και είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά κατορθώματα στον κινηματογράφο. Ληστεία τράπεζας. Μία συνεχόμενη λήψη διάρκειας δύο ωρών. Σε πραγματικό χρόνο. Πολλαπλές τοποθεσίες. Όλα ήταν απίστευτα και απόλυτα συντονισμένα. Η Laia Costa ήταν εκπληκτική! Και το γύρισαν με Canon EOS! Λατρεύω αυτή την ταινία!». Κάποιος άλλος απλά σχολίασε: «Ένα απόλυτο αριστούργημα».
Άλλες ταινίες με αξιοσημείωτα μονοπλάνα είναι το Children of Men, το οποίο έχει εντυπωσιακά μονοπλάνα-σεκάνς, π.χ. σκηνή μέσα στο αυτοκίνητο και η μάχη στην πόλη, το Gravity, του οποίο το πρώτο 17λεπτο είναι σε μονοπλάνο και το The Revenant που περιέχει μακροσκελή μονοπλάνα μάχης, κυρίως στην αρχή.
Σειρές που χρησιμοποίησαν την τεχνική μίας λήψης
True Detective
Η πρώτη σεζόν του True Detective εντυπωσίασε για πολλούς λόγους, αλλά άφησε τους θεατές με το στόμα ανοιχτό με τη συνεχή λήψη στο τέταρτο επεισόδιο. Σε αυτήν, ο ντετέκτιβ Rust Cohle (Μάθιου ΜακΚόναχι) διεισδύει σε μία συμμορία μοτοσικλετιστών ως μυστικός πράκτορας, μέχρι που η επιχείρηση παίρνει βίαιη τροπή.
Η κάμερα ακολουθεί τον ΜακΚόναχι για 10 λεπτά αδιάκοπης δράσης, καθώς προσπαθεί να επιβιώσει σε ένα περιβάλλον που καταρρέει γύρω του.
Ο σκηνοθέτης Cary Fukunaga έγραψε στον Guardian τότε: «Η ιδέα να μείνουμε με τον Cohle σε όλη εκείνη τη σκηνή, καθώς όλα καταρρέουν, ήταν ιδιαίτερα συναρπαστική. Ίσως το πιο συναρπαστικό ήταν ότι μπορούσε να επιτευχθεί μέσω του ήχου - να μην βλέπεις καθαρά τι συμβαίνει απ’ έξω, αλλά να το ακούς, να ακούς τους ανθρώπους απ’ έξω να πλησιάζουν.
Ξαφνικά έγινε ξεκάθαρο ότι μπορούσαμε να το κάνουμε με μία λήψη. Μπορούσαμε να δημιουργήσουμε αυτό το “τεστ επιβίωσης” που ο Cohle έπρεπε να περάσει και θα ήταν φοβερό».
Daredevil
Μιλώντας για εξαιρετικές σκηνές δράσης σε μία λήψη, όπως στο Oldboy, από αυτή τη λίστα δεν θα μπορούσε να λείπε το Daredevil. Η σειρά έγινε γνωστή για τις σκηνές μάχης της και τον τρόπο με τον οποίο γυρίστηκαν σε μία λήψη. Η πρώτη φορά ήταν μια εντυπωσιακή μάχη σε διάδρομο στην 1η σεζόν, αλλά η τεχνική αυτή κορυφώθηκε στην 3η.
Η 10λεπτη συνεχόμενη σκηνή μάχης δείχνει τον Matt Murdock (Charlie Cox) να παλεύει για τη ζωή του προσπαθώντας να δραπετεύσει από τη φυλακή κατά τη διάρκεια μιας εξέγερσης. Ο κακοποιός Wilson Fisk (Vincent D'Onofrio) τον είχε αφήσει εκεί για να πεθάνει, αλλά ο Matt κάνει τα πάντα για να επιβιώσει. Πρόκειται για μία εξαιρετικά έντονη σκηνή, την οποία ο σκηνοθέτης Alex Garcia Lopez υλοποίησε με απόλυτη αρτιότητα.
Succession
Η επιτυχημένη σειρά του HBO, Succession του Jesse Armstrong, αξιοποίησε επίσης τη συνεχόμενη λήψη σε ένα από τα πιο καθοριστικά της επεισόδια: αυτό όπου ο Logan Roy (Brian Cox) πεθαίνει ξαφνικά και απροσδόκητα. Το επεισόδιο ακολουθεί τα παιδιά της οικογένειας Roy κατά τη διάρκεια του γάμου του Connor, καθώς προσπαθούν να καταλάβουν τι συμβαίνει με τον πατέρα τους και να πουν το τελευταίο αντίο.
Το επεισόδιο γυρίστηκε σκόπιμα σε μία λήψη ώστε να αποτυπώσει το τραύμα της στιγμής για τον Kendall (Jeremy Strong), τη Shiv (Sarah Snook) και τον Roman (Kieran Culkin), καθώς προσπαθούν να κατανοήσουν τι συμβαίνει ενώ αντιλαμβάνονται, σε πραγματικό χρόνο, πως η ζωή τους καταρρέει. Ο σκηνοθέτης Mark Mylod είπε στο The Wrap εκείνη την περίοδο: «Κατά τον σχεδιασμό των πλάνων, ένιωσα πως η κάμερα έπρεπε να είναι σχεδόν σαδιστικά αδιάκριτη.
Έπρεπε να μείνει πολύ κοντά τους, χωρίς να πάρει τα μάτια της από πάνω τους, γιατί κάθε φορά που κόβαμε σε άλλο πλάνο, ήταν σαν να τους αφήναμε να “ξεφύγουν”. Έτσι δουλέψαμε πάνω στην ιδέα του πώς μπορούμε να κρατήσουμε τη δράση όσο πιο ρευστή γίνεται, ώστε να είναι αμείλικτη».