Τι ισχύει με τα ζώδια; Γιατί το ωροσκόπιο έχει τόση διαχρονική επιτυχία; Τι προέβλεπαν οι αρχαίοι Βαβυλώνιοι; Έχει επιστημονική βάση η αστρολογία; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που επιχειρεί να απαντήσει επιστημονική έρευνα του Πανεπιστημίου του Βερολίνου.
«Σήμερα, όποιος πιστεύει στα ωροσκόπια γίνεται αντικείμενο ειρωνικών σχολίων στους ακαδημαϊκούς κύκλους. Στις αστρικές όμως επιστήμες, οι οποίες ανάγονται στη Βαβυλώνα και έφτασαν μέσω της Αιγύπτου και του ελληνορωμαϊκού κόσμου σε μας, η αστρολογία, η αστρονομία, τα μαθηματικά, η θρησκεία, η φιλοσοφία, συνδέονται ποικιλοτρόπως.
Στο διεθνές πρόγραμμα "Ζωδιακός κύκλος-Οι αρχαίες αστρικές επιστήμες σε μετάβαση" η αστρολογία θα ερευνηθεί με αυστηρώς επιστημονικά κριτήρια. Η μοναδική αυτή έρευνα θα επικεντρωθεί στην προέλευση της γνώσης για τον ζωδιακό κύκλο, για ποιον λόγο χρησιμοποιείται και γιατί γίνεται κατάχρησή του», τόνιζε ο πρόεδρος του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου (Freie Universität Berlin / FU) Γκιούντερ Τσίγκλερ στα εγκαίνια του νέου «Ινστιτούτου Ιστορίας της Γνώσης της Αρχαιότητας», τον περασμένο Ιούνιο.
Στο χρηματοδοτούμενο με 2,5 εκατομμύρια ευρώ από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ERC) πενταετές πρόγραμμα, συμμετέχουν επίσης το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, η Ακαδημία του Βερολίνου, το Κέντρο Αϊνστάιν, το Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ και τα Μουσεία Αρχαιοτήτων της γερμανικής πρωτεύουσας.
Ο Αμερικανός επικεφαλής του νέου Ινστιτούτου, καθηγητής Ασυρολογίας και Γλωσσολογικής Ανθρωπολογίας Τζάστιν Κέιλ Τζόνσον, δεσμεύθηκε ότι το Ινστιτούτο θα γίνει «ένας συνδετικός κρίκος και μια δεξαμενή σκέψης μεταξύ της αρχαιολογίας και των κλασικών σπουδών, των ανθρωπιστικών, των φυσικών επιστημών αλλά και των δοξασιών».
Η διεπιστημονική αυτή προσέγγιση ρίχνει μια νέα ματιά γύρω από την προέλευση και διάδοση του ζωδιακού κύκλου και των πολυεπίπεδων διαπολιτισμικών χαρακτηριστικών του.
Η πρώτη ολοκληρωμένη έρευνα του ζωδιακού κύκλου συμπεριλαμβάνει κειμενικές και εικονογραφικές πηγές από όλους τους αρχαίους πολιτισμούς. Στόχος της είναι η διερεύνηση των τρόπων με τους οποίους έτυχε αυτής της εκπληκτικά ευρύτατης αποδοχής διαχρονικά.
Δεν θα αναζητήσει βέβαια την απάντηση στους αστερισμούς. Μπορεί μεν, κατά τους αστρολόγους, η ημερομηνία «γέννησης» του Ινστιτούτου να έχει ζώδιο Δίδυμο με ωροσκόπο Παρθένο, το ότι ο Ήλιος ήταν στον 9ο και ο Ερμής στον 8ο οίκο να υποδηλώνει «ιδιαίτερο προσανατολισμό στην κατανόηση των πραγμάτων» και ο Δίας στον 6ο οίκο να παραπέμπει σε «υψηλό επιστημονικό επίπεδο», ο επικεφαλής του προγράμματος Mατιέ Οσεντράιβερ, αστροφυσικός και καθηγητής Ασυριολογίας, έχει όμως διαφορετική γνώμη...
Σε ραδιοφωνική συνέντευξή του στο ARD, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, είπε: «Ανοησίες. Τέτοιες προβλέψεις και ωροσκόπια βασίζονται κυρίως σε αναλογικά εφαρμοσμένα προκαθορισμένα δεδομένα, ότι, λ.χ., ο ένας πλανήτης έχει θετική και ο άλλος αρνητική επίδραση. Πρόκειται για ψευδοεπιστημονικά κριτήρια».
Εξάλλου, σύμφωνα με τον Ίππαρχο (190-120π.Χ) -και την NASA- ο άξονας της Γης μετατοπίζεται λόγω της μετάπτωσης των ισημεριών, όπως ο άξονας μιας περιστρεφόμενης σβούρας.
Δεδομένου ότι έτσι οι αστερισμοί «μετακινούνται» περίπου ανά 2.000 χρόνια με τον ρυθμό ενός ζωδίου προς τα πίσω, η χρήση του ζωδιακού κύκλου, όπως τον θεμελίωσαν οι Βαβυλώνιοι, είναι πλέον λανθασμένη. Επομένως, η προαναφερθείσα πρόβλεψη είναι εκτός τόπου και ιδίως εκτός… αστρικού χρόνου.
Κατά τον Οσεντράιβερ, για να μπορέσουν οι Βαβυλώνιοι να εφεύρουν τα ζώδια και να συντάξουν ωροσκόπια πριν από 2.500 χρόνια έπρεπε να συντρέξουν: «Πρώτον, μια μακρά παρατήρηση και καταγραφή των κινήσεων των ουράνιων σωμάτων και, δεύτερον, η ανάπτυξη μαθηματικών τεχνικών και εργαλείων ώστε να υπολογίζουν τις τροχιές των πλανητών και των αστεριών.
»Ο ζωδιακός κύκλος που επινόησαν είναι μια λωρίδα ουρανού που εκτείνεται μερικές μοίρες κάτω και μερικές πάνω από τη φαινομενική τροχιά του Ήλιου (εκλειπτική) κατά τη διάρκεια του έτους. Επινόησαν έτσι μια μαθηματική κατασκευή: τη χώρισαν σε 12 τομείς, τών 30 μοιρών τον καθένα, που περιελάμβαναν ισάριθμους αστερισμούς (δεν συμπεριέλαβαν τον Οφιούχο, μεταξύ Σκορπιού και Τοξότη) για να αντιστοιχούν στους 12 μήνες και τους απεικόνισαν με μια μορφή, ένα όνομα και μια συγκεκριμένη σημασία. Αυτό ήταν κάτι νέο.
»Οι Βαβυλώνιοι διαμόρφωσαν έτσι ένα σύνολο γνώσεων, βάσει του οποίου υπολόγιζαν σε ποιο σημείο του ζωδιακού κύκλου βρίσκονται ποιοι πλανήτες και διατύπωναν ερμηνείες με ένα συγκεκριμένο τρόπο. Το γιατί δεν το γνωρίζουμε.
»Η "Ζωδιακή Στροφή" σηματοδοτεί πάντως ένα σημείο καμπής, μια επανάσταση στην πολιτιστική και επιστημονική ιστορία της ανθρωπότητας, διότι συμπίπτει με μια "μαθηματική-αστρονομική στροφή" και με μια "ατομική-αστρολογική στροφή", αφού αρχικά το ωροσκόπιο χρησιμοποιήθηκε για να προβλεφθεί το μέλλον των βασιλέων, αλλά στη συνέχεια αποκρυπτογραφούσε και το μέλλον των κοινών θνητών.
»Κατά τους Βαβυλώνιους, τα ουράνια σώματα έστελναν θεϊκά μηνύματα στους ανθρώπους και η αστρολογία χρησίμευε για την ερμηνεία και την κατανόησή τους. Αστρονομία και Αστρολογία συγχέονταν, ενώ οι σοφοί της εποχής ήταν ταυτόχρονα και ιερείς, όπως συνέβη και σε άλλους πολιτισμούς».
Γιατί το ωροσκόπιο έχει τόσο μεγάλη επιτυχία
Γιατί όμως είχε -και έχει- το ωροσκόπιο τόσο μεγάλη επιτυχία; Γιατί οι άνθρωποι εξακολουθούν να μελετούν το ωροσκόπιό τους στην αρχή της χρονιάς για να μάθουν τι θα τους συμβεί; Πώς κατάφερε η βαβυλωνιακή αστρική επιστήμη να εξαπλωθεί; Τα ερωτήματα αυτά προσδοκάται ότι θα απαντηθούν από την έρευνα με τη μελέτη πλακών σφηνοειδούς γραφής και αιγυπτιακών παπύρων με αστρονομικές παρατηρήσεις αλλά και άλλων, απλών, διοικητικών κειμένων.
Ο Οσεντράιβερ σε συνέντευξή του στην πρωτοχρονιάτικη έκδοση της εφημερίδας «Die Welt» είπε ότι η ελκυστικότητά του έγκειται στο γεγονός ότι «απευθύνεται στην ανάγκη των ανθρώπων να μάθουν κάτι για το μέλλον, ίσως και ότι μπορούν να αλλάξουν τη μοίρα τους. Η αστρολογία εξυπηρετεί τέλεια αυτήν την ανάγκη. Ένα ωροσκόπιο παρέχει πληροφορίες που όλοι θέλουμε να έχουμε και καμία άλλη τεχνική δεν -ισχυρίζεται ότι- παρέχει.
»Η αστρολογία συνδέει επίσης την ανθρώπινη ζωή με το σύμπαν, δίνοντάς της ένα πολύ βαθύτερο νόημα. Έτσι επιχειρηματολογούσαν ήδη στην αρχαιότητα οι οπαδοί της στωικής φιλοσοφίας.
»Νομίζω ότι αυτό είναι που οι άνθρωποι εξακολουθούν να βρίσκουν ελκυστικό στα ωροσκόπια σήμερα: η ιδέα ότι το πεπρωμένο κάποιου είναι πολύ στενά συνδεδεμένο με το μεγάλο όλον. Ότι δεν είμαστε απλώς ένας ασήμαντος κόκκος σκόνης, αλλά ότι έχουμε μια συγκεκριμένη θέση, είμαστε αναπόσπαστο κομμάτι του σύμπαντος».