Το Ιράν είναι πολύ επιφυλακτικό να προκαλέσει άμεση αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ, προτρέποντας κατ' ιδίαν τη Χεζμπολάχ και άλλες ένοπλες ομάδες να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση έναντι των αμερικανικών δυνάμεων, σύμφωνα με αξιωματούχους στην Mέση Ανατολή, υποστηρίζει σε δημοσίευμά της η Washington Post.
Ο βάναυσος πόλεμος του Ισραήλ κατά της Χαμάς στη Γάζα έχει υποδαυλίσει τη σύγκρουση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και των δυνάμεων πληρεξουσίων του Ιράν σε πολλαπλά μέτωπα. Καθώς δεν διαφαίνεται κατάπαυση του πυρός, το Ιράν θα μπορούσε να αντιμετωπίσει την πιο σημαντική δοκιμασία μέχρι στιγμής της ικανότητάς του να ασκεί επιρροή σε αυτές τις συμμαχικές πολιτοφυλακές.
Όταν οι αμερικανικές δυνάμεις εξαπέλυσαν πλήγματα αυτόν τον μήνα εναντίον ομάδων που υποστηρίζονται από το Ιράν στην Υεμένη, τη Συρία και το Ιράκ, η Τεχεράνη προειδοποίησε δημοσίως ότι ο στρατός της ήταν έτοιμος να απαντήσει σε οποιαδήποτε απειλή. Αλλά κατ' ιδίαν, οι ανώτεροι ηγέτες προτρέπουν σε προσοχή, σύμφωνα με Λιβανέζους και Ιρακινούς αξιωματούχους που ενημερώθηκαν για τις συνομιλίες. Μίλησαν στην Washington Post υπό τον όρο της ανωνυμίας για να αναφερθούν στις ευαίσθητες συνομιλίες.
Μια ασυνήθιστη ανάπαυλα από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος στη Γάζα
Αμερικανοί αξιωματούχοι λένε ότι το μήνυμα μπορεί να είχε κάποιο αποτέλεσμα. Μέχρι το Σάββατο, οι υποστηριζόμενες από το Ιράν ένοπλες ομάδες στο Ιράκ και τη Συρία δεν είχαν επιτεθεί στις αμερικανικές δυνάμεις για περισσότερες από 13 ημέρες, μια ασυνήθιστη ανάπαυλα από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος στη Γάζα τον Οκτώβριο. Οι μαχητές κράτησαν τα πυρά τους ακόμη και μετά από μια επίθεση μη επανδρωμένου αεροσκάφους των ΗΠΑ στη Βαγδάτη, η οποία σκότωσε έναν ανώτερο αξιωματούχο της Κατάιμπ Χεζμπολάχ.
«Το Ιράν μπορεί να έχει συνειδητοποιήσει ότι τα συμφέροντά του δεν εξυπηρετούνται επιτρέποντας στους πληρεξουσίους του να έχουν το ελεύθερο να επιτίθενται στις δυνάμεις των ΗΠΑ και του συνασπισμού», δήλωσε ένας Αμερικανός αξιωματούχος, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας για να συζητήσει το ευαίσθητο θέμα.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει υιοθετήσει μια ανάλογη προσεκτική προσέγγιση με το Ιράν. Κατά την εξαπόλυση δεκάδων επιθέσεων στις 2 Φεβρουαρίου -αντίποινα για μια επίθεση με μη επανδρωμένο αεροσκάφος τον περασμένο μήνα που σκότωσε τρεις πεζονάυτες στην Ιορδανία- οι αμερικανικές δυνάμεις στόχευσαν τους ιρανικούς πληρεξούσιους στο Ιράκ και τη Συρία, αλλά δεν έπληξαν το εσωτερικό του Ιράν.
Οι διπλωμάτες των ΗΠΑ, εν τω μεταξύ, πιέζουν το Ισραήλ και τη Χαμάς να συμφωνήσουν σε κατάπαυση του πυρός στη Γάζα. Κατά τη διάρκεια της προσωρινής παύσης των μαχών τον Νοέμβριο, οι επιθέσεις από ομάδες που υποστηρίζονται από το Ιράν μειώθηκαν σε όλη την περιοχή. Για να δώσει έμφαση στη νέα οδηγία, το Ιράν έχει στείλει στρατιωτικούς ηγέτες και διπλωμάτες σε όλη την περιοχή για να συναντηθούν με τοπικούς αξιωματούχους και μέλη των ενόπλων οργανώσεων
«Το Ιράν κάνει ό,τι μπορεί για να αποτρέψει την επέκταση του πολέμου και την κλιμάκωση από το να φτάσει σε ένα σημείο χωρίς επιστροφή», δήλωσε Ιρακινός αξιωματούχος με στενούς δεσμούς με τις υποστηριζόμενες από το Ιράν δυνάμεις εκεί.
Λίγες ημέρες αφότου η Χεζμπολάχ Καταΐμπ ανέλαβε την ευθύνη για την επίθεση που σκότωσε τους τρεις Αμερικανούς στρατιώτες, ένας Ιρανός στρατιωτικός διοικητής προσγειώθηκε στη Βαγδάτη τον περασμένο μήνα για να συναντηθεί με τους ηγέτες της ομάδας. Ο διοικητής την πίεσε να εκδώσει ανακοίνωση με την οποία ανέστειλε τις επιθέσεις εναντίον αμερικανικών στόχων.
Οι ηγέτες ήταν δυσαρεστημένοι με την αναστολή, δήλωσε ο Ιρακινός αξιωματούχος, αλλά ενέδωσαν στο αίτημα της χώρας που εκπαίδευσε και εξόπλισε τις δυνάμεις τους.
Ο λεγόμενος «άξονας της αντίστασης» στην Μέση Ανατολή
Οι υποστηριζόμενες από το Ιράν ομάδες αποτελούν τον αυτοαποκαλούμενο «άξονα της αντίστασης», μια χαλαρή συμμαχία ένοπλων πολιτοφυλακών που περιλαμβάνει τη Χαμάς στη Γάζα, τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, τους Χούθι στην Υεμένη και την Κατάιμπ Χεζμπολάχ στο Ιράκ και τη Συρία. Η Τεχεράνη τις χρησιμοποιεί για να εξαπλώσει την επιρροή της σε ολόκληρη την περιοχή και να χρησιμεύσει ως εμπρόσθια γραμμή άμυνας έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ισραήλ.
Αν και χρηματοδοτούνται και εκπαιδεύονται από το Ιράν, οι ομάδες αυτές λειτουργούν ανεξάρτητα και εκτός του επίσημου μηχανισμού ασφαλείας της Τεχεράνης. Η σχέση αυτή τους επέτρεψε να προωθήσουν τους στόχους της ιρανικής πολιτικής, απομονώνοντας παράλληλα την Τεχεράνη από την άμεση ευθύνη -και τα πιθανά αντίποινα- για τις ενέργειές τους.
Ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Hossein Amir-Abdollahian επαίνεσε τις ομάδες κατά τη διάρκεια πρόσφατης επίσκεψής του στο Λίβανο και υποσχέθηκε συνεχή υποστήριξη. Δήλωσε στους δημοσιογράφους στη Βηρυτό ότι το Ισραήλ επιδιώκει «να πνίξει τις Ηνωμένες Πολιτείες στον βάλτο του πολέμου στη Μέση Ανατολή».
Αλλά σε ιδιωτικές συζητήσεις, οι Ιρανοί απεσταλμένοι έχουν υιοθετήσει έναν πιο μετριοπαθή τόνο. Έχουν επαινέσει τις θυσίες της Χεζμπολάχ, αλλά προειδοποίησαν ότι ο πόλεμος με το Ισραήλ θα διακινδύνευε πολύτιμα κέρδη στην περιοχή.
Ιρανοί αξιωματούχοι συναντήθηκαν με μέλη της Χεζμπολάχ αυτόν τον μήνα στον Λίβανο. Ένα μέλος της Χεζμπολάχ συνόψισε το μήνυμα της Τεχεράνης: Δεν είμαστε πρόθυμοι να δώσουμε στον Ισραηλινό πρωθυπουργό Νετανιάχου οποιοδήποτε λόγο για να εξαπολύσει έναν ευρύτερο πόλεμο στο Λίβανο ή οπουδήποτε αλλού. Ο «άξονας της αντίστασης», είπαν οι Ιρανοί αξιωματούχοι στους ηγέτες της Χεζμπολάχ, κερδίζει. Ο πόλεμος στη Γάζα έχει στρέψει την προσοχή του κόσμου ξανά στην ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση και περιπλέκει τα σχέδια της Σαουδικής Αραβίας και άλλων κρατών του Κόλπου να εξομαλύνουν τους δεσμούς τους με το Ισραήλ.
Κρίσιμο το μέτωπο Ισραήλ-Λίβανος
Αλλά αυτά τα κέρδη θα μπορούσαν να χαθούν, προειδοποίησαν οι αξιωματούχοι, εάν το Ισραήλ ανοίξει ένα άλλο μέτωπο στο Λίβανο. Το μέλος της Χεζμπολάχ συνόψισε το μήνυμα: «Ο Νετανιάχου έχει στριμωχτεί στη γωνία τώρα. Μην του δώσετε διέξοδο. Ας μην του δώσουμε το πλεονέκτημα να ξεκινήσει έναν ευρύτερο πόλεμο, γιατί αυτό θα τον έκανε νικητή».
Στο Ιράκ, το μήνυμα ήταν ελαφρώς διαφορετικό. Η αναζωπύρωση της σύγκρουσης στο Ιράκ, είπαν οι Ιρανοί αξιωματούχοι, κινδύνευε να διαταράξει τη δυναμική των συνομιλιών για την αποχώρηση του αμερικανικού στρατού από τη χώρα, σύμφωνα με τον Ιρακινό αξιωματούχο. Το Ιράν επιδιώκει εδώ και καιρό να απωθήσει τις αμερικανικές δυνάμεις από την περιοχή. Η Τεχεράνη θα θεωρούσε μια αποχώρηση από το Ιράκ ως μια σημαντική νίκη.
Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν εκφράσει την προθυμία τους να αποσύρουν ορισμένες δυνάμεις από το Ιράκ, αλλά τονίζουν ότι η ιρακινή κυβέρνηση φαίνεται να ανησυχεί για μια πλήρη αποχώρηση και φαίνεται να θέλει συνεχή βοήθεια για την αντιμετώπιση των υπολειμμάτων του Ισλαμικού Κράτους.
Η ιρανική εκστρατεία φαίνεται ότι ήταν αποτελεσματική. Ενώ σημειώνονται σχεδόν καθημερινά θανατηφόρες επιθέσεις στα σύνορα του Ισραήλ με τον Λίβανο, ο ηγέτης της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα, έχει σταματήσει να κηρύσσει πόλεμο. Οι υποστηριζόμενες από το Ιράν πολιτοφυλακές στο Ιράκ και τη Συρία απέφυγαν να εξαπολύσουν επιθέσεις από τις 4 Φεβρουαρίου, παρά το αμερικανικό χτύπημα στις 7 Φεβρουαρίου που σκότωσε ανώτερο αξιωματούχο της.
Ο υποστράτηγος Πάτρικ Ράιντερ, εκπρόσωπος του Πενταγώνου, δήλωσε την Πέμπτη ότι οι αμερικανικές δυνάμεις διατηρούν το δικαίωμα της αυτοάμυνας εάν απειληθούν ή δεχθούν επίθεση. Ερωτηθείς αν οι επιθέσεις της Χεζμπολάχ έχουν τελειώσει, αρνήθηκε να κάνει εικασίες.
«Θα το δούμε», είπε. «Δεν θέλω να προβλέψω το μέλλον. Παραμένουμε επικεντρωμένοι στην αποστολή για την οποία μας έστειλαν εκεί».
Από την άλλη οι Χούθι στην Υεμένη έχουν διαταράξει το παγκόσμιο εμπόριο παρενοχλώντας την εμπορική ναυσιπλοΐα μέσω της Ερυθράς Θάλασσας, βασικού συνδέσμου μεταξύ Ασίας, Ευρώπης και Αμερικής.
Έχουν εξαπολύσει τουλάχιστον 48 επιθέσεις από τον Νοέμβριο, σύμφωνα με αξιωματούχους της αμερικανικής άμυνας, συμπεριλαμβανομένων πυραυλικών επιθέσεων, επιθέσεων με τη χρήση μη επανδρωμένων. Οι επιθέσεις έχουν ωθήσει τις ναυτιλιακές εταιρείες να αποφεύγουν την περιοχή, προσθέτοντας χρόνο και χρήμα στο κόστος.
«Πάντα υπάρχει κάποιος που δεν θα παίρνει το μήνυμα»
Οι αμερικανικές δυνάμεις έχουν διατηρήσει μια σταθερή τυμπανοκρουσία χτυπημάτων σε στόχους των Χούθι. Ωστόσο σύμφωνα με την Washington Post όσο περισσότερο διαρκεί ο πόλεμος στη Γάζα, τόσο πιο δύσκολο θα μπορούσε να γίνει για το Ιράν και τις Ηνωμένες Πολιτείες να αποφύγουν την κλιμάκωση.
«Σίγουρα, χαιρετίζω το γεγονός ότι οι επιθέσεις φαίνεται να έχουν σταματήσει», δήλωσε ο Κένεθ Μακένζι, στρατηγός εν αποστρατεία του Σώματος Πεζοναυτών, ο οποίος επέβλεπε τις αμερικανικές επιχειρήσεις σε όλη τη Μέση Ανατολή ως επικεφαλής της Κεντρικής Διοίκησης των ΗΠΑ από το 2019 έως το 2022.
«Αλλά γνωρίζουμε από σκληρή εμπειρία ότι ο καθορισμός της αποτροπής στη Μέση Ανατολή είναι κάτι που πρέπει να επανεξετάζεται και να ανανεώνεται συνεχώς», είπε. «Οι οργανισμοί έχουν μικρή μνήμη στη Μέση Ανατολή για τέτοια πράγματα». Διερωτήθηκε αν οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να είχαν προλάβει κάποιες από τις επιθέσεις αν είχαν αντιδράσει νωρίτερα και πιο δυναμικά σε αυτές. Ακόμη και αν η Τεχεράνη έχει δώσει εντολή στους πληρεξουσίους της να υποχωρήσουν, είπε: «Αυτό δεν σημαίνει ότι ελέγχουν κάθε έναν από αυτούς».
«Πάντα θα υπάρχει κάποιος που δεν θα παίρνει το μήνυμα», προειδοποίησε.