Ήταν Μάρτιος του 2019 όταν οι κουρδικές δυνάμεις ανακοίνωσαν το τέλος του «χαλιφάτου» που είχε κηρύξει το Ισλαμικό Κράτος. Δύο χρόνια αργότερα, η τζιχαντιστική οργάνωση, η πιο βίαιη στη σύγχρονη ιστορία, παραμένει ενεργή και επικίνδυνη, αναμφίβολα για καιρό ακόμη.
Αν και δεν ελέγχει πλέον, όπως στο απόγειό της, μια περιοχή στο μέγεθος της Βρετανίας μεταξύ του Ιράκ και της Συρίας, το ΙΚ διατηρεί την ικανότητά του να εξαπολύει επιθέσεις και να βλάπτει. Προς το παρόν σιωπά, αλλά το σχέδιό του είναι να διατηρήσει την εξέγερση στο Ιράκ και στη Συρία, καθώς και παρουσία στο διαδίκτυο, ενώ παράλληλα να συνεχίσει να έχει και φυσική παρουσία, η οποία του επιτρέπει να εξαπολύει τρομοκρατικές επιθέσεις, είχε δηλώσει τον Φεβρουάριο ο επικεφαλής της CentCom, στρατηγός Κένεθ Μακένζι.
Λίγο αργότερα, η Γαλλία είχε ζητήσει συνάντηση του διεθνούς συνασπισμού, υπό τη διοίκηση των ΗΠΑ, επισημαίνοντας «την ισχυρή επανεμφάνιση του Νταές» (αραβικό ακρωνύμιο του ΙΚ). Η ανησυχία του Παρισιού δεν είναι αβάσιμη. Μετά την πτώση της Μπαγκούζ στη Συρία, στις 23 Μαρτίου 2019, και έως τα τέλη Φεβρουαρίου του 2021, το ΙΚ ανέλαβε την ευθύνη για 5.665 στρατιωτικές επιχειρήσεις σε 30 χώρες, δηλαδή οκτώ ημερησίως, σύμφωνα με ειδικό αναλυτή της οργάνωσης, ο οποίος επιθυμεί να διατηρήσει την ανωνυμία και δημοσιεύει τις έρευνές του στον λογαριασμό Twitter Mister_Q.
Η παρουσία του ΙΚ παραμένει ισχυρή στο Ιράκ και στη Συρία, όπως μαρτυρά η βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας η οποία προκάλεσε τον θάνατο περισσοτέρων των 30 ανθρώπων στη Βαγδάτη τον Ιανουάριο.
Όμως, πέρα από τις χώρες αυτές, η τζιχαντιστική οργάνωση έχει παρουσία από τη Μοζαμβίκη μέχρι την Αίγυπτο και από το Μάλι μέχρι τη Σρι Λάνκα, περνώντας από τον Καύκασο και τη Νοτιοανατολική Ασία.
Τον επικεφαλής της οργάνωσης Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι, ο οποίος σκοτώθηκε στα τέλη του 2019 σε αμερικανική επιχείρηση, διαδέχθηκε ο Άμιρ Μοχάμεντ αλ Μαούλα. Οι στόχοι του παραμένουν άγνωστοι, αλλά η ισχύς του δικτύου του αδιαμφισβήτητη.
Σταθερή στρατηγική του ΙΚ
«Το ΙΚ διατηρεί σταθερούς τους ρυθμούς του»”, παρατηρεί ο Τσαρλς Λίστερ, διευθυντής του προγράμματος αντιτρομοκρατίας στο Middle East Institute. «Η απόφαση, που ελήφθη πριν από χρόνια, να κρυφτούν και να αποκεντρώσουν τη διοίκηση και τον έλεγχο, παραμένει σε ισχύ», προσθέτει.
Σύμφωνα με τον Mister_Q, τα παρακλάδια του ΙΚ, όπου κι αν βρίσκονται, εφαρμόζουν μια σταθερή στρατηγική: «Αρχικά εκμεταλλεύονται την αστάθεια του κράτους, επιτιθέμενα στις Ενοπλες Δυνάμεις, σε ένα είδος πολέμου φθοράς. Στη συνέχεια αναγκάζουν τους εχθρούς της οργάνωσης να εγκαταλείψουν την περιοχή, ώστε αυτοί να εμφανιστούν ως οι εγγυητές της ασφάλειας του πληθυσμού». Η τρίτη φάση, η ίδρυση του χαλιφάτου, ακολουθεί αργότερα.
Όμως το ΙΚ δεν έχει πραγματικά ανάγκη να διοικεί μια περιοχή; «Στα μάτια των μελών του, το χαλιφάτο υπάρχει ακόμη σήμερα», σημειώνει ο Λίστερ. «Η ιδέα ότι καταργήθηκε αποτελεί μόνο δυτική αντίληψη, άγνωστη για την ίδια την οργάνωση».
Γεωγραφικές αλλαγές
Το ΙΚ προοδευτικά αλλάζει γεωγραφικό χώρο, μεταφερόμενο προς τη Δυτική Αφρική. Η οργάνωση είναι πιο ενεργή αυτή την περίοδο στην περιοχή της λίμνης Τσαντ. «Θα είναι ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς αν αυτή η μετακίνηση θα φτάσει έως τα ανώτατα κλιμάκια της οργάνωσης», σημειώνει ο Τορ Χάμινγκ, ερευνητής του τμήματος Ερευνών Πολέμου στο King’s College του Λονδίνου.
Όμως, προς το παρόν, η διοίκηση του ΙΚ παραμένει στη Συρία και στο Ιράκ, όπου ο διεθνής συνασπισμός κατά των τζιχαντιστών υπέστη σημαντικά πλήγματα λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού και της πρόθεσης του τέως προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ να αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα από τη Μέση Ανατολή.
Προς το παρόν, είναι νωρίς για να γνωρίζουμε τα σχέδια του Τζο Μπάιντεν, όμως η Ουάσιγκτον θέλει να δει «τους περιφερειακούς της εταίρους να ενισχύονται, προκειμένου να συνεχίσουν να μάχονται κατά του ΙΚ στις περιοχές τους και χωρίς εξωτερική βοήθεια», εξήγησε ο στρατηγός Μακένζι.
Η μαύρη σημαία των τζιχαντιστών, πρόσθεσε ο ίδιος, δεν έχει σταματήσει να κυματίζει, εφόσον η ιδεολογία τους εξακολουθεί να υπάρχει. Στον καταυλισμό τζιχαντιστών κρατουμένων Αλ Χολ στη Συρία, ο οποίος είναι υπό τον έλεγχο των Κούρδων, ζουν 62.000 άνθρωποι, εκ των οποίων τα δύο τρίτα είναι κάτω των 18 ετών, οι μισοί κάτω των 12 ετών. Μια γενιά νέων που μεγαλώνει μέσα στη μιζέρια, την καθημερινή βία, τον θρησκευτικό φανατισμό και το μίσος προς τη Δύση. Ο μακροπρόθεσμος κίνδυνος είναι η συστηματική κατήχηση του πληθυσμού αυτού, σύμφωνα με τον στρατηγό Μακένζι, ο οποίος τόνισε ότι πρόκειται για μια βραδυφλεγή βόμβα. «Αν δεν διευθετηθεί αυτό, το ΙΚ δεν θα ηττηθεί ποτέ», υπογράμμισε. «Αν το αγνοούμε, δεν θα εξαφανιστεί».