Στις εποχές τού (κατ’ ευφημισμόν) «παλιού, καλού καιρού» υπήρχε στην κοινωνία η δυνατότητα πρόβλεψης, έστω με επισφάλεια και αποκλίσεις.
Στον σημερινό κόσμο, αυτή η δυνατότητα έχει περιορισθεί δραματικά, αν δεν έχει εκμηδενισθεί τελείως. Οι λόγοι, πολλοί. Μένει μόνο η δυσοίωνη και απαισιόδοξη διαπίστωση…
Ο πόλεμος στην Ουκρανία σχεδιάσθηκε από τον Πούτιν να είναι σαρωτικός και σύντομος. Σήμερα, και οι πλέον ειδικοί, απαισιόδοξοι και μη, δεν τολμούν να κάνουν προβλέψεις. Τόσο για τη διάρκειά του όσο και για τις παγκόσμιες και σε πολλά επίπεδα επιπλοκές και επιπτώσεις του. Οι πολιτικές χαράσσονται με το επικίνδυνο και επισφαλές «βλέποντας και κάνοντας». Ατελέσφορο, όπως αποδεικνύεται, αλλά δεν φαίνεται να υπάρχουν εναλλακτικές. Εκτός πια κι αν οι παγκόσμιοι οδηγηθούν στο να βάλουν φωτιά στα τόπια, και… γαία πυρί μειχθήτω…
Ο κίνδυνος μιας παγκόσμιας γενικευμένης σύγκρουσης υπάρχει. Διατυπώνεται, και μάλιστα με απειλές πιθανότατου πυρηνικού ολέθρου. Η ισορροπία του τρόμου, που άλλοτε λειτουργούσε αποτρεπτικά και συγκρατούσε τους ηγέτες των (δύο, τότε...) υπερδυνάμεων, σήμερα δεν φαίνεται να πρυτανεύει στις σκέψεις των παγκόσμιων ταγών, οι οποίοι ενεργούν με μια ακατανόητη «βεβαιότητα» ότι το κακό επισείεται μόνο ως απειλή. Σε μια εποχή, μάλιστα, που οι ισχυροί είναι περισσότεροι των δύο (στους οποίους η δυνατότητα συνεννόησης ήταν προφανώς ευκολότερη), και η ετερογονία των σκοπών έχει πολλά μονοπάτια να βαδίσει και να προκύψει.
Ο Νόαμ Τσόμσκι, ο 90χρονος στοχαστής φιλόσοφος με συγκεκριμένη μεν ιδεολογία, που επηρεάζει τη σκέψη του, πλην με ικανότητα θεώρησης και προσέγγισης των εξελίξεων που δεν απέχει της πραγματικότητας, εξέφρασε τον φόβο του ότι «πλησιάζουμε στο πιο επικίνδυνο σημείο της ανθρώπινης Ιστορίας». Δεν έχει σημασία αν στο σκεπτικό του περιλαμβάνει τον (μισητό και απορριπτέο για τον ίδιο) Τραμπ ως «λογικό» και πραγματιστή στον τρόπο που αντιμετώπισε τον ρωσικό επεκτατικό κίνδυνο και επί προεδρίας του, αλλά και τώρα που αντιτίθεται στη σκληρή και άκαμπτη στάση της Δύσης (κυρίως των ΗΠΑ) έναντι των αναθεωρητικών προθέσεων και ενεργειών του Πούτιν.
Μιλάει, πρωτίστως, για την επιτακτική ανάγκη «διευκόλυνσης και επιδίωξης διαπραγματεύσεων» με τη Ρωσία, και όχι για πολιτικές και τακτικές υπονόμευσής τους, όχι στο διαφαινόμενο «πείσμα» της Δύσης, και ιδίως του Μπάιντεν, στο να «τελειώνουν» με τον Πούτιν τώρα, που είναι βαριά πληγωμένος από τις εξελίξεις στην Ουκρανία.
Δεν υπάρχει αμφιβολία περί του ότι ο νέος «τσάρος» βρίσκεται εν αδίκω, ενήργησε και συνεχίζει να ενεργεί παραβιάζοντας τους στοιχειωδέστερους κανόνες του διεθνούς δικαίου (οτιδήποτε κι αν σημαίνει αυτό), συμπεριφέρεται απολύτως ως εγκληματίας κατά της ανθρωπότητας. Είναι ακριβώς έτσι -και έτσι ήταν, άλλωστε, και στις περιπτώσεις άλλων ιστορικών γεγονότων με πρωταγωνιστές κάποια έθνη από αυτά που σήμερα μιλούν περί «ηθικής» και παγκόσμιας έννομης τάξης…
Δεν είναι ο κόσμος μας, ποτέ δεν ήταν, «όμορφος, αγγελικά πλασμένος». Συμφέροντα εθνικά, οικονομικά, επιρροής υπήρχαν και θα υπάρχουν πάντα. Και παρακινούσαν σε πολέμους, απάνθρωπες αγριότητες, φρικιαστικά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, αδιανόητο μπλέξιμο μεταξύ «δικαίου» και «αδίκου», σωστού και λάθους. Σε άλλες εποχές, το κόστος τέτοιων παραλογισμών μετριόταν «μόνο» σε ανθρώπινες ζωές, εθνικές κυριαρχίες, ισορροπίες δυνάμεων και συμφερόντων.
Δυστυχώς, σήμερα, ο κίνδυνος «ολικής καταστροφής» αφορά ολόκληρη την ανθρωπότητα, τον κόσμο και το «σπίτι» που ζουν πάνω από 7 δισεκατομμύρια άτομα. Και ο Πούτιν (νοητικά άρρωστος, άφρων, ψυχοπαθής, αυτοκαταστροφικός -έχουν διατυπωθεί χίλιες όσες εκδοχές) δείχνει αποφασισμένος και το διαλαλεί να κάνει το απονενοημένο βήμα προς τον όλεθρο.
Πρώτιστο καθήκον «των υπολοίπων», ως εκ τούτου, είναι κατ’ αρχήν να… σώσουν την παρτίδα, και μετά να συνεχίσουν το «παιχνίδι». Αυτό λέει ο Τσόμσκι. Και καλεί τη Δύση να προτάξει τη λογική και το αίσθημα αυτοσυντήρησης όλων μας έναντι της ηθικής. Προσωρινά, κατ’ ανάγκην. Με τον «τρελό» δεν παίζεις, ούτε κάνεις νταηλίκια. Τον κάνεις λιγότερο επικίνδυνο, και μετά σχεδιάζεις τα επόμενα βήματά σου. Κάθεσαι να σκεφτείς το «μη χείρον, βέλτιστο». Δεν είναι «υποχώρηση», είναι λογική αναδίπλωση επιβίωσης…
Ο Μπάιντεν (οι ΗΠΑ, δηλαδή) δείχνει να θέλει να τελειώσει εδώ και τώρα τον Πούτιν (τη Ρωσία, δηλαδή), που δείχνει να επιδιώκει την… παλιννόστηση της Σοβιετικής Ένωσης, και λέει ξεκάθαρα ότι δεν θα σταματήσει στην Ουκρανία, την οποία … δεν αναγνωρίζει καν ως ανεξάρτητο κράτος!
Ο Αμερικανός πρόεδρος δεν επιχειρεί, δεν επιδιώκει κάποια διαπραγμάτευση, κάποια προσέγγιση με τη Μόσχα, την «παρακινεί» στην παράλογη επιθετική στρατηγική της. Κάτι ανάλογο έπραξε η Δύση όταν και πάλι η Ρωσία (μετά την κατάρρευση του σοβιετικού παρελθόντος) ήταν πεσμένη κάτω. Θέλησε με τις πολιτικές της να την «τελειώσει» (προσβάλλοντάς την και περιφρονώντας την ειρωνικά…), θεωρώντας τις τότε συγκυρίες ευνοϊκές. Αντί να την προσεταιρισθεί, την ώθησε σε δυνάμει πάλι αντίπαλο. Το αποτέλεσμα αυτής της λάθος πολιτικής το βλέπουμε σήμερα…
Ο πόλεμος στην Ουκρανία πρέπει να τελειώσει το συντομότερο δυνατόν. Οι στρατηγικές και οικονομικές επιπτώσεις από την παράτασή του αποτελούν τεράστιο, παγκόσμιο κίνδυνο.
Η Ευρώπη σείεται συθέμελα από την ενεργειακή κρίση (οι ΗΠΑ είναι ενεργειακά ασφαλέστερες και ωφελούνται κιόλας από την πώληση του δικού τους φυσικού αερίου), ο κοινωνικός ιστός της απειλείται άμεσα και καίρια. Και θα είναι η πρώτη που θα υποστεί τις αδιανόητες συνέπειες από ενδεχόμενο απονενοημένο πυρηνικό κτύπημα από έναν στριμωγμένο, επικίνδυνο, απρόβλεπτο Πούτιν.
Δεν ξέρω αν ο Τσόμσκι είναι… εμμονικός παλαιο-αριστερός ή νεο-αριστερός. Αλλά αυτό που προτείνει ο 90χρονος στοχαστής, στις παρούσες συνθήκες ακούγεται λογικό, επιβεβλημένο, σωτήριο για την παγκόσμια τάξη. Και μένω σε αυτό…
Ας σώσουμε την παρτίδα, και μετά βλέπουμε πώς θα συνεχίσουμε το παχνίδι…