Όλο και περισσότερο έδαφος κερδίζουν προτάσεις της Ελλάδας και άλλων χωρών για κοινή χρηματοδότηση προκειμένου να ενισχυθεί η συλλογική ευρωπαϊκή άμυνα.
Αυτό συμβαίνει υπό τη σκιά των χειρισμών Τραμπ όσον αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία, όπως προκύπτει από δημοσιεύματα του πρακτορείου Bloomberg και των «Financial Times».
Υπό εξέταση λύση «κοινής ευρωπαϊκής χρηματοδότησης» για την άμυνα
Σύμφωνα με πληροφορίες των FT, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αναφέρθηκε σε υπό εξέταση λύση «κοινής ευρωπαϊκής χρηματοδότησης» κατά την έκτακτη τηλεδιάσκεψη ηγετών του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος την Τρίτη, στην οποία έλαβε μέρος και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.
Για το ενδεχόμενο κοινού δανεισμού μίλησε από την πλευρά της η ύπατη εκπρόσωπος της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας Κάγια Κάλας, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Bloomberg, σημειώνοντας παράλληλα ότι ζητούμενο είναι να βρεθούν τόσο άμεσες πηγές κεφαλαίων όσο και μεσομακροπρόθεσμες λύσεις.
Η επιλογή της κοινής χρηματοδότησης αποτελεί πλέον ένα από τα ενδεχόμενα που μελετούν οι Βρυξέλλες και τα κράτη μέλη, καθώς η κυβέρνηση Τραμπ ανατρέπει «θέσφατα» στην αμερικανική εξωτερική πολιτική και τη διατλαντική συνεργασία. Άλλες προτάσεις που εξετάζονται σοβαρά είναι η ευελιξία στην αντιμετώπιση αυξημένων αμυντικών δαπανών ώστε να μην παραβιάζουν τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ, κάτι πολύ αποτελούσε χρόνια επιδίωξη της Ελλάδας και προτάθηκε δημοσίως από την επικεφαλής της Κομισιόν πριν λίγες ημέρες, αλλά και η ανακατεύθυνση αναξιοποίητων πόρων του Ταμείου Ανάπτυξης και προγραμμάτων συνοχής.
Το Ταμείο Ανάκαμψης και ο «κοινός χρηματοδοτικός μηχανισμός»
Σύμφωνα με τους FT, η Φον ντερ Λάιεν ενημέρωσε τους ηγέτες του ΕΛΚ πως περίπου 93 δισεκατομμύρια ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης θα μπορούσαν να διοχετεύουν στην άμυνα. Η αλλαγή χρήσης θα απαιτούσε τροποποίηση των κανόνων του Ταμείου, που προϋποθέτει τη σύμφωνη γνώμη της πλειοψηφίας των κρατών-μελών και της Ευρωβουλής.
Δεν είναι ακόμα σαφές ποια μορφή θα μπορούσε να λάβει τυχόν κοινή χρηματοδότηση. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει επισημάνει σε αρκετές περιπτώσεις ότι η πρόκληση που αντιμετωπίζει σήμερα η ΕΕ υπερβαίνει τις δυνατότητες εθνικών προϋπολογισμών, με δεδομένο τον ρωσικό αναθεωρητισμό και την πρόθεση των Ηνωμένων Πολιτειών να περιορίσουν τη συνεισφορά τους στην αρχιτεκτονική ασφαλείας της Γηραιάς Ηπείρου.
Τον Δεκέμβριο οι FT μετέδωσαν ότι ευρωπαϊκές χώρες εξετάζουν τη σύσταση ενός κοινού χρηματοδοτικού μηχανισμού με «δύναμη πυρός» της τάξης των 500 δισεκατομμυρίων ευρώ για σημαντικές επενδύσεις στην άμυνα και την κάλυψη κοινών προμηθειών. Ο μηχανισμός, σύμφωνα με τη βρετανική εφημερίδα, θα αντλούσε πόρους από τις αγορές μέσω της έκδοσης ομολόγων που θα έφεραν την εγγύηση των συμμετεχόντων κρατών. Η συμμετοχή θα ήταν προαιρετική, παρακάμπτοντας τις ενστάσεις φειδωλών χωρών.
Μολονότι ορισμένα μέλη της ΕΕ παραμένουν επιφυλακτικά έναντι του ενδεχόμενου κοινής χρηματοδότησης για την άμυνα, η αλλαγή νοοτροπίας είναι φανερή σε ορισμένες πρωτεύουσες. Χθες η Δανία ανακοίνωσε πως ο αμυντικός προϋπολογισμός της για το 2025 θα αυξηθεί στο 3,2% του ΑΕΠ, ένα από τα υψηλότερα επίπεδα στο NATO, κι ότι εξοπλιστικά προγράμματα θα επισπευσθούν. Η πρωθυπουργός Μέτε Φρέντρικσεν έχει δηλώσει ανοιχτή σε χρηματοδοτικά εργαλεία όπως ο κοινός δανεισμός, παραδεχόμενη ότι αυτό συνιστά αλλαγή τρόπου σκέψης για την Κοπεγχάγη.
Αναλυτές του Bloomberg έχουν εκτιμήσει ότι η συνέχιση παροχής βοήθειας στην Ουκρανία και η ταυτόχρονη ενίσχυση των ένοπλων δυνάμεών τους θα κοστίσει στις μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις επιπλέον 3,1 τρισεκατομμύρια δολάρια σε βάθος δεκαετίας.