Η Τουρκία μπορεί τελικά να ενέκρινε την ένταξη της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, αλλά προς το παρόν δεν υποχωρεί για τη Σουηδία. Είναι ένα ακόμα δείγμα ότι, παρά τις διαφωνίες, Άγκυρα και Δύση έχουν εγκλωβιστεί σε μια σχέση αμοιβαίας σκοπιμότητας.
Η ανυποχώρητη στάση της Τουρκίας στην κύρωση ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ είναι η τελευταία σε μια σειρά ενεργειών που έχουν κάνει τους συμμάχους της στρατιωτικής συμμαχίας να γκρινιάζουν και να αγανακτούν.
Το 2017, η Τουρκία προέβη στην αμφιλεγόμενη απόφαση να αγοράσει ένα ρωσικό πυραυλικό σύστημα. Επίσης, έχει επανειλημμένα επιτεθεί στην κουρδική πολιτοφυλακή, την οποία είχαν υποστηρίξει οι ΗΠΑ στη Συρία.
Μέχρι σήμερα, ο ηγέτης της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, εξακολουθεί να συνομιλεί τακτικά με τον Βλαντίμιρ Πούτιν. Επιπλέον, μέχρι την περασμένη Πέμπτη η Τουρκία εμπόδιζε και τη Φινλανδία να ενταχθεί στη συμμαχία.
Ιδιωτικά, ορισμένοι αξιωματούχοι διαφωνούν με την παρεμποδιστική προσέγγιση της Τουρκίας, την εξωτερική πολιτική της που εναγκαλίζεται με τη Ρωσία και τη δημοκρατική οπισθοδρόμηση. Σε μια συμβολική κίνηση, ο Λευκός Οίκος δεν προσκάλεσε Τούρκους αξιωματούχους στη Σύνοδο Κορυφής για τη Δημοκρατία. Ορισμένοι παρατηρητές αναρωτιούνται ανοιχτά πώς η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ από το 1952, αποτελεί ακόμη μέλος της αμυντικής συμμαχίας της Δύσης.
Ωστόσο, αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ και σύμμαχοι δεν έχουν εκδηλώσει καμία επιθυμία να ασχοληθούν με το θέμα. Επιμένουν ότι το ΝΑΤΟ και η Τουρκία έχουν εγκλωβιστεί σε έναν «αμοιβαία βολικό γάμο», και οι σύμμαχοι, όπως έκαναν εδώ και χρόνια, πρέπει απλώς να βρουν έναν τρόπο για να τον κάνουν να λειτουργήσει.
Η Τουρκία «αλωνίζει» στο ΝΑΤΟ και οι σύμμαχοι την ανέχονται -Αυτός είναι ο λόγος
Η Τουρκία, σημειώνουν, διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ. Συμβάλλει ενεργά στις αποστολές και τις επιχειρήσεις της συμμαχίας -κάτι που δεν ισχύει απόλυτα για όλα τα μέλη. Και το πιο κρίσιμο, βρίσκεται σε κορυφαία γεωπολιτική θέση, μεταξύ της Μαύρης Θάλασσας και της Μεσογείου, ελέγχοντας ποιος διέρχεται. Ακόμη, οι δεσμοί της Τουρκίας με τη Ρωσία θα μπορούσαν να την καταστήσουν χρήσιμο συνομιλητή σε πιθανές ειρηνευτικές συνομιλίες με την Ουκρανία.
«Η Τουρκία είναι ένας σημαντικός σύμμαχος του ΝΑΤΟ για πολλούς λόγους» είπε ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, σε συνέντευξή του στο Politico, σημειώνοντας αναλυτικά τους λόγους: η γεωγραφική θέση, η μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους, η υποστήριξη της Ουκρανίας, η διατήρηση της ροής των σιτηρών στον κόσμο.
«Έκλεισαν τα στενά του Βοσπόρου για τα πλοία, κάτι που μείωσε τις δυνατότητες της Ρωσίας να ενισχύσει την παρουσία της στη Μαύρη Θάλασσα και γύρω από την Κριμαία», πρόσθεσε ο Στόλτενμπεργκ.
Με άλλα λόγια, το ΝΑΤΟ χρειάζεται την Τουρκία, παρά τους «πονοκεφάλους» που προκαλεί. Και είναι πρόθυμο να κάνει συμβιβασμούς και να υποβαθμίσει τις διαφωνίες του για να την κρατήσει στη συμμαχία, καταδεικνύοντας την αξία που αποδίδει στην αρμονία εν μέσω ενός κόσμου που αποσταθεροποιείται.
Η Τουρκία, από την πλευρά της, θέλει επίσης να μείνει στη συμμαχία, παρόλο που φέρεται συχνά σαν «κατεργάρης». Χρειάζεται τις προστατευτικές διαβεβαιώσεις του ΝΑΤΟ, καθώς αντιμετωπίζει απειλές από χώρες όπως το Ιράν, αλλά ακόμη και από τη Ρωσία.
Η εξισορροπητική προσέγγιση της Τουρκίας αποδίδει
Η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας την ξεχωρίζει από τους περισσότερους συμμάχους του ΝΑΤΟ. Η χώρα έχει καταδικάσει τη ρωσική εισβολή και έχει παράσχει βοήθεια στην Ουκρανία, αλλά αρνείται να επιβάλει κυρώσεις στις βιομηχανίες που τροφοδοτούν τον πόλεμο της Μόσχας. Από τότε που ξεκίνησε ο πόλεμος, ο Ερντογάν έχει συναντηθεί πολλές φορές με τον Πούτιν -εκτός των τακτικών τηλεφωνικών συνομιλιών τους. Κατηγόρησε, μάλιστα, τη Δύση ότι προκαλεί τη Ρωσία.
Η χώρα «υιοθέτησε μια προσέγγιση εξισορρόπησης των πάντων τόσο ρεαλιστικά προκειμένου να μεγιστοποιήσει τα δικά της συμφέροντα», δήλωσε ανώτερος Ευρωπαίος διπλωμάτης. Τούρκοι αξιωματούχοι, ωστόσο, βλέπουν τη χώρα τους ως παράγοντα διευκόλυνσης. Κατά την άποψή τους, η Τουρκία είναι σύμμαχος του ΝΑΤΟ που μπορεί να γεφυρώσει χάσματα, τομέας της πολιτικής στον οποίο οι δυτικές πρωτεύουσες υστερούν.
Είτε, λοιπόν, θεωρηθεί ότι διαταράσσει είτε ότι διευκολύνει, το σίγουρο είναι ότι η Τουρκία κατάφερε να αποβάλει τον ρόλο του αποστάτη στο ΝΑΤΟ, έναν οργανισμό που βασίζεται στη συναίνεση, και τελικά ακόμη και να κερδίσει παραχωρήσεις και επιρροή.
Το παιχνίδι της Τουρκίας με τη Σουηδία
Η προθυμία της Τουρκίας να προχωρήσει μόνη της παρουσιάζεται πλέον στην ολότητά της, καθώς αναστέλλει την προσπάθεια της Σουηδίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Οι ειδικοί λένε ότι η καθυστέρηση που προκαλεί η Άγκυρα συνδέεται εν μέρει με την εσωτερική πολιτική. Η Τουρκία θα διεξαγάγει εκλογές τον Μάιο και οι εντάσεις με τη Στοκχόλμη κλιμακώθηκαν μετά την καύση Κορανίου σε μια διαδήλωση νωρίτερα φέτος. Προσθέτουν, επίσης, πως η Τουρκία πιθανότατα προσπαθεί να πιέσει τις Ηνωμένες Πολιτείες σε θέματα όπως η πώληση των F-16.
Εντός του ΝΑΤΟ είναι ευρέως διαδεδομένη η εικασία ότι το τουρκικό κοινοβούλιο θα μπορούσε να υπογράψει την υποψηφιότητα της Σουηδίας μετά τις εκλογές. Η Άγκυρα, λένε δυτικοί αξιωματούχοι και ειδικοί, δεν ενδιαφέρεται να καθυστερεί για πάντα. Και η Ουγγαρία, η οποία δεν έχει ακόμη εγκρίνει την ένταξη της Σουηδίας, είναι απίθανο να εμποδίσει την ένταξη από μόνη της.
Δημόσια, αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ τόνιζαν επί μήνες ότι η Τουρκία έχει εύλογες ανησυχίες, αλλά η Σουηδία και η Φινλανδία έχουν κάνει αυτό που τους αναλογεί και αξίζουν την έγκριση της Άγκυρας. Ιδιωτικά, όμως, ορισμένοι αξιωματούχοι έχουν εκφράσει ενόχληση -και όχι μόνο για την τουρκική ηγεσία.
Η γενικότερη αίσθηση, πάντως, είναι ότι, παρά τους ενδοιασμούς για τη συμπεριφορά της Άγκυρας, η «τρελή εξωτερική» της πολιτική θα μπορούσε να φανεί χρήσιμη στην πορεία.