Φίμωτρο και στα τελευταία ανεξάρτητα ΜΜΕ στην Τουρκία ετοιμάζεται να βάλει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Ο Τούρκος πρόεδρος ανακοίνωσε νέα περιοριστικά μέτρα κατά των social media με στόχο να τερματίσει, όπως λέει, την «τρομοκρατία των ψεμμάτων» επικριτικών προς αυτόν ΜΜΕ, ενώ η Άγκυρα επιδιώκει να βάλει φρένο στην προερχόμενη από το εξωτερικό οικονομική βοήθεια σε ανεξάρτητα ΜΜΕ στην Τουρκία. Ο στόχος είναι προφανής: πλήρης έλεγχος της ροής των ειδήσεων στη γείτονα, χωρίς καμία ανοχή στην κριτική, ακόμη κι όταν ο Ερντογάν φαίνεται να παραδίδεται στις αγκάλες του Μορφέα στη διάρκεια ομιλίας του, όπως προ ημερών.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών περίπου το 90% των εφημερίδων και των τηλεοπτικών δικτύων είναι ελεγχόμενα από την κυβέρνηση στην Τουρκία. Τα περισσότερα απ’ αυτά τα ΜΜΕ ανήκουν σε «ημέτερους», αφοσιωμένους στην κυβέρνηση επιχειρηματίες, που εξασφαλίζουν παχυλές κρατικές συμβάσεις, π.χ. στον τομέα των κατασκευών ή της ενέργειας. Αυτά τα ΜΜΕ είναι φερέφωνα της κυβέρνησης και ενίοτε κυκλοφορούν έξι – επτά εφημερίδες με πανομοιότυπους τίτλους στα πρωτοσέλιδά τους.
Μάχη για την επιβίωση των ανεξάρτητων ΜΜΕ στην Τουρκία
Την ίδια ώρα ανεξάρτητα ή επικριτικά προς την κυβέρνηση Ερντογάν ΜΜΕ δίνουν μάχη στην Τουρκία για την οικονομική τους επιβίωση, αφού πολλές επιχειρήσεις αποφεύγουν να διαφημίζονται σ’ αυτά, ενώ δημοσιογράφοι και αρχισυντάκτες τους συλλαμβάνονται. Ωστόσο, για εκατομμύρια Τούρκους τέτοια ΜΜΕ, όπως το διαδικτυακό τηλεοπτικό δίκτυο Medyascope ή η πλατφόρμα Bianet έχουν εξελιχθεί σε σημαντική εναλλακτική πηγή πληροφόρησης. Σύμφωνα με έρευνα του Διεθνούς Ινστιτούτου Τύπου (IPI) πάνω από 33 εκατ. Τούρκοι καταφεύγουν σε ψηφιακά ανεξάρτητα ΜΜΕ, ενώ οι φιλοκυβερνητικές εφημερίδες, δίκτυα και ενημερωτικές πλατφόρμες χρησιμοποιούνται από περίπου 48 εκατ. Τούρκους.
Κι ενώ το ενδιαφέρον γι’ αυτά τα τελευταία παραμένει στάσιμο, τα ανεξάρτητα ΜΜΕ διευρύνουν διαρκώς την εμβέλειά τους, γεγονός που έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία στην κυβέρνηση Ερντογάν. Ο τελευταίος ανακοίνωσε τη δημιουργία μιας εποπτικής αρχής για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, που θα λειτουργεί στα πρότυπα του Εθνικού Ραδιοτηλεοπτικού Συμβουλίου της Τουρκίας, το οποίος επιβάλλει συχνά αυστηρότατα πρόστιμα ή διατάζει την αναστολή λειτουργίας τους. Σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία οι μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες, όπως το Twitter στην Τουρκία πρέπει να υπακούουν στους κανόνες της κυβέρνησης, αλλά ο Ερντογάν είπε προ ημερών ότι αυτό δεν αρκεί για την καταπολέμηση του «τρόμου των ψεμάτων» στο Διαδίκτυο.
«Πέμπτη φάλαγγα»
Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση Ερντογάν θέλει να αναλάβει δράση εναντίον ανεξάρτητων ΜΜΕ, που χρηματοδοτούνται από το εξωτερικό, με τον διευθυντή επικοινωνίας της τουρκικής προεδρίας, Φαχρετίν Αλτούν, να δεσμεύεται ότι θα ληφθούν σχετικά μέτρα για να μπει φρένο στην ξένη χρηματοδότηση ΜΜΕ, των οποίων τη δραστηριότητα χαρακτήρισε «πέμπτη φάλαγγα», με το βλέμμα στραμμένο πρωτίσ5τως στον διαδικτυακό ραδιοτηλεοπτικό σταθμό Medyascope του έγκυρου δημοσιογράφου Ρουσέν Τσακίρ. Η Medyascope λαμβάνει οικονομική υποστήριξη από το Ίδρυμα Chrest της αμερικανικής οικογένειας επιχειρηματιών Γιένσεν, από τον χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ οργανισμό EED, το γερμανικό Ίδρυμα Heinrich Böll και από τη σουηδική αναπτυξιακή οργάνωση Sida. Αν και ο ραδιοτηλεοπτικός οργανισμός του Τσακίρ αποκαλύπτει αυτές τις νόμιμες πηγές χρηματοδότησης στον ιστότοπό του, κατηγορείται τώρα ότι χρηματοδοτείται από το εξωτερικό. Ο Αλτούν είπε ότι ορισμένοι ξένοι αρχηγοί κυβερνήσεων δεν αποκρύπτουν το γεγονός ότι θα ήθελαν να παρέμβουν στα πολιτικά τεκταινόμενα στην Τουρκία.
Η κυβέρνηση Ερντογάν επιχειρεί να αιτιολογήσει τα σχεδιαζόμενα νέα μέτρα συγκρίνοντάς τα με εκείνα στις ΗΠΑ κατά της φερόμενης ρωσικής προπαγάνδας, όμως σε κοινή τους δήλωση 23 διεθνείς και τοπικές οργανώσεις προάσπισης της ελευθερίας του Τύπου εκφράζουν την έντονη ανησυχία τους για τα σχέδια της κυβέρνησης στην Τουρκία.
Ούτε η παραμικρή κριτική δεν γίνεται ανεκτή
Ακόμη και φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ στην Τουρκία δέχονται πυρά από την τουρκική προεδρία όταν τολμήσουν να ασκήσουν και την παραμικρή κριτική. Χαρακτηριστική η περίπτωση της διαδικτυακής εφημερίδας Habertürk, όταν από το κρατικό γραφείο Τύπου μεταδόθηκε αμοντάριστη ομιλία του Ερν5τογάν, που τον έδειχνε νυσταλέο και ταλαιπωρημένο στη διάρκεια ομιλίας του. Ο αρθρογράφος του Habertürk Φατίχ Αλταϊλί, ένας από τους γνωστότερους δημοσιογράφους στην Τουρκία, έγραψε σε άρθρο του ότι οι εικόνες αυτές του εξουθενωμένου Ερντογάν έβλαψαν την Τουρκία κι άφησε να εννοηθεί ότι κάποιος από το περιβάλλον του Προέδρου προώθησε σκόπιμα αμοντάριστο το υλικό για να αμαυρώσει την εικόνα του. Όμως το σχόλιό του προκάλεσε την οργή του Αλτούν, που κατηγόρησε τον Αλταϊλί για «παραπληροφόρηση και ψέματα»…