Μετά από χρόνια εντάσεων με την Αίγυπτο η Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιδιώκει μια αναθέρμανση των διμερών σχέσεων στο πλαίσιο μιας ευρύτερης αλλαγής της στρατηγικής της ενόψει της εντεινόμενης διεθνούς απομόνωσης της Άγκυρας, όπως σχολιάζουν αναλυτές.
«Μπορεί να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο, να γυρίσουμε νέα σελίδα στη σχέση μας με την Αίγυπτο καθώς και χώρες του Κόλπου για να συμβάλουμε στην περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα», δήλωσε προ ημερών ο εκπρόσωπος του Ερντογάν, Ιμπραήμ Καλίν, ενώ ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου επιβεβαίωσε ότι είναι σε εξέλιξη διπλωματικές προσπάθειες για την αποκατάσταση των σχέσεων.
Αν και οι δύο χώρες ήταν παραδοσιακοί σύμμαχοι, οι σχέσεις Τουρκίας Αιγύπτου μπήκαν στον πάγο από το 2013, όταν ο στρατός υπό τον νυν πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι ανέτρεψε τον Μοχάμεντ Μόρσι - στενό σύμμαχο του Ερντογάν, που κατήγγειλε το πογκρόμ κατά των οπαδών της Μουσουλμανικής Αδελφότητας του ανατραπέντος προέδρου -. Η στήριξη της Τουρκίας στη Μουσουλμανική Αδελφότητα στη διάρκεια της Αραβικής Άνοιξης έπαιξε κεντρικό ρόλο στον ιδεολογικό σε μεγάλο βαθμό στόχο της προβολής της ισχύος της με την προώθηση της μουσουλμανικής αλληλεγγύης στη Μέση Ανατολή.
Πολιτικός ρεαλισμός έναντι ιδεολογίας στην Τουρκία του Ερντογάν
Μια πολιτική που ο Ερντογάν επιδιώκει πλέον να αντιστρέψει, όπως εκτιμούν αναλυτές. «Η στήριξη στη Μουσουλμανική Αδελφότητα ήταν λάθος. Αλλά η κυβέρνηση της Τουρκίας συνειδητοποιεί πλέον ότι η Μουσουλμανική Αδελφότητα δεν έχει πιθανότητες να επιστρέψει στην εξουσία, άρα δεν μπορεί να συνεχίσει μ’ αυτή την πολιτική», λέει ο Χουσεϊν Μπαγτσί της δεξαμενής σκέψης «Ινστιτούτο Διεθνούς Πολιτικής» στην Άγκυρα. «Αλλά το πώς θα απομακρυνθεί δημοσίως απ’ αυτή την εσφαλμένη πολιτική είναι πρόβλημα του Ερντογάν. Η Τουρκία δεν μπορεί να αποκηρύξει επισήμως την υποστήριξη προς τη Μουσουλμανική Αδελφότητα. Δεν πρόκειται να το πει αυτό δημοσίως ο Ερντογάν. Αλλά ίσως με βραδείς ρυθμούς απομακρυνθεί από τη στάση του κατά του αλ Σίσι. Δεν πρόκειται όμως ο Ερντογάν να σφίξει το χέρι του αλ Σίσι», συμπληρώνει.
Διεθνή ΜΜΕ σχολιάζουν ότι η Τουρκία πλήρωσε ακριβό τίμημα για την αποξένωσή της από την Αίγυπτο, που υπέγραψε πέρυσι συμφωνία με την Ελλάδα για την Ανατολική Μεσόγειο. Για τον Τούρκο ναύαρχο ε.α. Τζεμ Γκουρντενίζ «η Αίγυπτος πάει κόντρα στην Τουρκία μόνον λόγο της εσφαλμένης πολιτικής της Άγκυρας που βασίζεται στη θρησκευτική ιδεολογία, όπως η στήριξη στη Μουσουλμανική Αδελφότητα. Όταν αφήσει αυτή την πολιτική κατά μέρος η Τουρκία είμαι βέβαιος ότι θα βελτιωθούν οι διμερείς σχέσεις».
Η Τουρκία επιδιώκει συμφωνία με την Αίγυπτο για την ανατολική Μεσόγειο για να αποδυναμώσει τις σχέσεις του Καϊρου με την Αθήνα
Ο ΥΠ ΑΜ της Τουρκίας, Χουλουσί Ακάρ, είπε το περασμένο Σάββατο ότι η χώρα του είναι κοντά στην αναθέρμανση των σχέσεων με την Αίγυπτο. «Έχουμε πολλές κοινές ιστορικές και πολιτισμικές αξίες. Όταν αξιοποιηθούν θεωρούμε ότι ίσως υπάρξουν προσεχώς διαφορετικές εξελίξεις», δήλωσε. Όμως η Αίγυπτος δεν έχει ανταποκριθεί μέχρι στιγμής στα ανοίγματα της Τουρκίας, τουλάχιστον δημοσίως. «Στην Τουρκία υπάρχει η αντίληψη ότι οι Αιγύπτιοι είναι πάντα έτοιμοι για ό,τι προτείνει η Τουρκία. Κι αυτό δεν αληθεύει», λέει ο Μπαγτσί. «Χρειάζονται δύο για να χορέψεις τανγκό κι η Αίγυπτος δεν πολυενδιαφέρεται. Θέλει να δείξει στην κοινή της γνώμη ότι η Τουρκία έκανε λάθος. Η Τουρκία είναι σαν ένας κύριος που καλεί μια κυρία σε χορό, αλλά η τελευταία έχει απογοητευτεί παλιότερα από τον κύριο και θα χρειαστεί χρόνος για να χορέψουν», συμπληρώνει.
Στην Άγκυρα θεωρούν ότι χρειάζεται υπομονή για μια νέα προσέγγιση με την Αίγυπτο. «Έγιναν κάποιες επαφές αξιωματούχων των υπηρεσιών πληροφοριών των δύο χωρών», λέει ο σύμβουλος του Ερντογάν, Μεσούτ Τσασίν. «Αλλά χρειάζονται πραγματικές διπλωματικές συνομιλίες επί τάπητος. Θα είναι προς το συμφέρον όλων. Μπορεί να έχουμε πλήρεις διπλωματικές σχέσεις τον Μάρτιο». Ο Τσασίν εκτιμά ότι οι πρόσφατες προσπάθειες της Τουρκίας για αναθέρμανση των σχέσεων με τη Σαουδική Αραβία - στενή σύμμαχο του Καϊρου – θα μπορούσε να δώσει ώθηση και στη βελτίωση του κλίματος με την Αίγυπτο.
Το άνοιγμα Ερντογάν στον Μακρόν
Υπό το ίδιο πρίσμα πνεύμα βλέπουν στην Τουρκία και το πρόσφατο άνοιγμα του Ερντογάν σ’ έναν άλλο σύμμαχο της Αιγύπτου, τη Γαλλία. Η συνεργασία της Τουρκίας με τη Γαλλία έχει «πολύ σοβαρή δυναμική», τόνισε την περασμένη εβδομάδα ο Τούρκος πρόεδρος στον Γάλλο ομόλογό του, Εμανουέλ Μακρόν στη διάρκεια βιντεοδιάσκεψής τους. Οι δύο χώρες «μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στην ασφάλεια, τη σταθερότητα, τις ειρηνευτικές προσπάθειες απο την Ευρώπη μέχρι τον Καύκασο, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική», ανέφερε στη συνέχεια η ανακοίνωση της τουρκικής προεδρίας.
Η Άγκυρα ανταλλάσσει επανειλημμένως βέλη με το Παρίσι γύρω από την πολιτική για τη Συρία, την Ανατολική Μεσόγειο, κι άλλα θέματα, ενώ η Γαλλία μαζί με την Λιβύη βρέθηκαν απέναντι στην Τουρκία στον εμφύλιο πόλεμο δι’ αντιπροσώπων στη Λιβύη, όπου η Άγκυρα στήριξε στρατιωτικά την κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας αποτρέποντας μια σχεδόν βέβαιη ήττα της από τις δυνάμεις του Χαλίφα Χαφτάρ, de facto ηγέτη της ανατολικής Λιβύης. Αναλυτές, ωστόσο, επισημαίνουν ότι η Τουρκία ίσως ξαναμαθαίνει τη σημασία της διπλωματίας. «Δεν ξέρω για πόσο διάστημα μπορεί κανείς να βασίζεται στη στρατιωτική ισχύ, που είναι ακριβή», υπογραμμίζει ο ειδικός σε θέματα διεθνών σχέσεων, Σολι Οζέλ του Πανεπιστημίου Καντίρ Χας της Κωνσταντινούπολης σημειώνοντας την εμπλοκή της πατρίδας του σε στρατιωτικές συρράξεις από το Ιράκ και τη Συρία μέχρι τη Λιβύη.